Sezer ASLAN

Yangın, Acil Durumlar ve Doğal Afetler Eğitim Uzmanı,

Risk Analizi ve Danışman , NFPA Member

30 Aralık 2022 günü Bornova ilçesi Kamil Tunca Caddesi'nde 32 katlı bir rezidans inşaatında kurulu vinç, 19. kat seviyesinde kırılarak işçilerin kaldığı konteynerin üzerine düştü. Vinç operatörü ile birlikte enkaz altında kalan 5 işçi olmak üzere 6 kişi hayatını kaybetti. İşçilerin kaldıkları konteynerlerin 4 ay önce vincin yanına yerleştirildiği, konteynerlerin burada kurulduğu, buradan daha sonra taşınacağı bildirilmesine rağmen taşınmadığını belirten işçiler konteynerleri üzerine sac koyulduğu ve zaman zaman konteynerlerin üzerine yukarıdan geceleri moloz ve pisliklerin düştüğünü ifade etmişlerdir. Kule dengesini sağlayan ve 20 ton gibi ağırlığa sahip beton blokların tam alt hizasına gelen konteynerlerin bulundukları yerleşim alanlarının risk alanı olmasına rağmen ısrarla burada barınmalarını sağlayan şantiye görevlileri maalesef göz göre göre işçileri ölüme sürüklemişlerdir. Yaşanan bu trajediye sebep olan kule vinçlerinin ne işe yaradığını nasıl çalıştıklarını ve bu vinçlerdeki tehlike risklerinin neler olduğunu öğrenmek için yakından tanıyalım.

Kule vinçleri, büyük ölçekli inşaat projelerinde, ağır inşaat malzemelerinin şantiye boyunca verimli ve etkili bir şekilde hareket etmesini sağlayan ekipmanlardır. Ancak uygun güvenlik önlemleri alınmadığı takdirde son derece tehlikeli olma potansiyeline de sahiptir. Kule vinç kazaları seyrek olmakla birlikte, ciddi yaralanma veya ölüm, mülk hasarı, proje gecikmeleri, para cezaları ve davaların yanı sıra yüklenicinin itibarının zedelenmesi gibi trajik ve maliyetli sonuçlara yol açabilir. Vinç operatörleri için güvenlik bir numaralı öncelik olsa da kazalar ve ramak kalalar ne yazık ki oluyor ve çoğu zaman ciddi sonuçlar doğuruyor. İnsan hatası, vinç kazalarının önemli bir nedeni olmaya devam ediyor, bu nedenle önlenebilir kabul edilebilirler. Kazaları azaltmanın en iyi yolu, bir inşaat projesinin tüm yönlerinde güvenliğe yönelik güçlü bir taahhüttür.

Kule vinçler sabittir ve genellikle yüksek bina inşaatlarında kullanılır. Ağır yükleri güvenli bir şekilde kaldırmak ve taşımak için tasarlanmış, test edilmiş ve üretilmiştir. Doğru kullanıldıklarında güvenlidirler ve ağır yükleri çok yükseklere kaldırabilirler. Bir inşaat projesinin, ilk kurulumu da dahil olmak üzere güvenli çalıştırma uygulamalarını gözlemleyerek kule vincini güvenli bir şekilde çalıştırması çok önemlidir.Döndürme ünitesinin üzerinde üç ana parça vardır:

• Uzun yatay kol (çalışma kolu),
• Daha kısa karşı kol ve operatör kabini.
• Uzun yatay pergel, vincin yükü taşıyan kısmıdır.

Karşı pergel, genellikle beton bloklardan oluşan bir karşı ağırlık taşırken, pergel yükü vincin merkezine ve vincin merkezine asar. Vinç operatörü ya kulenin tepesindeki bir kabinde oturur ya da vinci yerden uzaktan kumanda ile kontrol eder. İlk durumda, operatörün kabini genellikle döner tablaya bağlı kulenin tepesinde bulunur, ancak kaldırma koluna veya kulenin kısmen aşağısına monte edilebilir. Kaldırma kancası, vinç operatörü tarafından tel halat kablolarını bir makara sistemi aracılığıyla manipüle etmek için elektrik motorları kullanılarak çalıştırılır. Kanca, motorunu da içeren yükü kaldırmak için uzun yatay kol üzerinde bulunur.Kule vinçleri ile çalışırken, yüksekten düşen nesneler en yaygın tehditlerden biridir. Düşen bir yük ciddi yaralanmalara, ölümlere veya projede ve çevredeki mülklerde yapısal hasara neden olabilir.

Vinçler söz konusu olduğunda, inşaat alanındaki işlerin korunması için karşı ağırlıklar da çok önemlidir. Bir vinç karşı ağırlığı, vincin devrilmesini önlemeyi amaçlar. Karşı ağırlık, kaldırılan nesnenin ağırlığını dengelemek için kullanılır. Çoğu zaman bu ağırlıklar, vinçlerin ağır yükleri kaldırmasını destekler. Karşı ağırlık çok önemlidir. Doğru şekilde inşa edilmemişse ve doğru boyut ve şekle sahip değilse, aracın yük yönünde veya geriye doğru devrilmesine neden olabilecek karmaşık bir konu haline gelir. Karşı ağırlık kurulumu yük için çok hafifse ve bom konfigürasyonu ise, bir vinç yükü kaldırmaya çalışırken yükün yönünde devrilecektir. Kule vinçleri ile çalışırken, yüksekten düşen nesneler en yaygın tehditlerden biridir. Düşen bir yük ciddi yaralanmalara, ölümlere veya projede ve çevredeki mülklerde yapısal hasara neden olabilir. Yükün bir işçinin veya binanın üzerine düşmesinin doğrudan tehlikesine ek olarak, çok zaman kaybedilecek ve hasarın karşılanması için plansız masraflar gerekecektir. Bir kule vincinden yüklerin düşmesine neden olabilecek birkaç faktör vardır:

Kule vinç özellikleri
Tüm kule vinçler genellikle aynı özelliklere sahiptir, ancak modele ve üreticiye bağlı olarak küçük farklılıklar olabileceği unutulmamalıdır. Ancak kule vincin teknik özellikleri şu şekildedir:

Desteksiz maksimum yükseklik : 265 fit veya 80 metre (bina vincin etrafında büyüdükçe kule vincinin yüksekliği binaya takılırsa artabilir)

Yükseklikte maksimum erişim : 230 fit veya 70 metre

Kule vincin maksimum kapasitesi : 19,8 ton veya 18 metrik ton

Beton ağırlıkları : 20 ton veya 16,3 metrik ton

Kule vinçleri sökülebilir karşı ağırlıklara sahiptir. Bu karşı ağırlıklar, çalışma sırasında vincin öne doğru devrilmesini ve kaldırılan nesnenin ağırlığını dengelemek için kullanılır. Sabit ve hareketli karşı ağırlıklar 100 ton ve 120 ton ağırlığındadır) Kulenin normal kuvveti ve ağırlığı herhangi bir tork üretmez. Beton ağırlıklar karşı ağırlık kaldırırken dengelemek ve stabilize etmek için bir makinenin veya kaldırma sisteminin kuvvetinin karşısına yerleştirilen bir ağırlıktır. İnşaatta karşı ağırlıklar genellikle betondan veya kurşun veya dökme demir gibi bir tür metalden yapılır.

İnşaatta çalışanların kullanımda olan karşı ağırlıkların yanından, altından geçerken dikkatli olmaları gerekir. Karşı ağırlık ile yakındaki herhangi bir sabit nesne arasında çalışanların vinç operatörüne orada olduklarını bildirmeleri gerekir. Karşı ağırlıklar, büyük yüklerle uğraşan çeşitli büyük makinelerin ayrılmaz bir parçasıdır. Ağırlığı dengeleyerek traktörlerin, forkliftlerin, vinçlerin, ekskavatörlerin ve diğerlerinin güvenlik performansını güvence altına alırlar. İmalatında tam dökme demir, tam beton veya beton ve metal bit karışımı kullanılmaktadır. Uzman bir kişi vinci aşağıdaki kontrol çeklisine göre kontrol etmelidir.

• Kullanımdan önce aşırı aşınma veya hasarın olup olmadığı.
• Çalışma sırasında, montaj ve demontaj sırasında vincin altında DURMAYIN.
• Aşırı rüzgarda vinci ÇALIŞTIRMAYIN.
• Vinci çalıştırmadan önce tüm teçhizatı inceleyin ve
• Yük, kaldırmadan önce vinç düzgün bir şekilde sabitlenmeli.
• Kaldırmadan önce her zaman yükün ağırlığını kontrol edin.
• Kule vincin incin kapasitesini aşan yükü KALDIRMAYIN
• Havai elektrik hatlarından uzak durun ve hatlardan güvenli çalışma mesafesi sağlayın.
• Hiçbir şekilde havada asılı bir yükün altında DURMAYIN.
• Yükleri kontrol etmek için açıklayıcı bilgilerini okuyun.
• Hareket halindeki yükü asla ellerinizle durdurmaya çalışmayın.
• Haberleşme ile iletişim sağlayın.