www.yanginguvenlik.com.tr YANGIN GÜVENLİK VE KORUMA SİSTEMLERİ DERGİSİ • KASIM-ARALIK 2025 • YIL: 32 • SAYI: 257 • 120 TL • ISSN 1305-2071 Son Kullanıcıya Sa�şımız Bulunmamaktadır TÜRKİYE’NİN İLK UL300 ONAYLI DAVLUMBAZ SÖNDÜRME SİSTEMİ Göztepe mah. Bent cad. No:55/1 Beykoz, İstanbul �nfo@ycstekn�k.com +90 212 222 51 28 COMPANY VENGERANT MUHENDISLIK LIMITED SIRKETI Goztepe Mah. Bent Cd. No: 55/1 Beykoz Istanbul, Istanbul Turkey EX29332 Stored-pressure wet chemical solution extinguishing system units, Model(s): VENGERANT Series, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27 and 30 Liter capacity, stored-pressure extinguishing system units. Unit is designed to discharge wet chemical solution from fixed nozzles for the extinguishment of fires in cooking appliances, hoods, plenums, filters, and ducts used for the ventilation of restaurant cooking equipment when such fires originate in the entrance of the ventilating equipment. For use at temperatures from +32°F (0°C)to +120°F (49°C). Operated by automatic means with manual backup. Includes the protection of deep fat fryers, griddles, range tops, gas radiant char-broiler, electric char-broilers, lava char-broilers, pumice char-broilers, synthetic rock charbroilers, natural charcoal broilers, mesquite wood char-broilers, upright broilers, chain broilers , salamander broilers and woks. A description of the extinguishing system units and the System Design, Installation limitations, Operation, Maintenance, and Service are contained in the Listee's System handbook, Part Number SSKFES/102000, dated August 20, 2023, Rev 00. Copies are available from the Listee. Wet-chemical-solution Extinguishing System Units
• Sprinkler Sistemleri • Yangın Pompaları • Gazlı Söndürme Sistemleri • Yüksek Basınçlı Su Sisi Söndürme Sistemleri • Yangın Dolapları • Köpüklü Söndürme Sistemleri • Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri • Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri • Yangın ve Gaz Sızdırmaz Damper YANGIN KORUNUM SİSTEMLERİNDE GÜVENİLİR VE GÜÇLÜ ÇÖZÜM ORTAĞINIZ
"'tq :ife'i!tection Products Yangın korunum sistemlerinde dünya liderinden eşsiz çözümler ve ürün yelpazesi... Tyco Yangından Korunum Ürünleri artık Johnson Controls çatısı altında. Kapsamlı yangın korunum sistemlerimiz ile hala bildiğiniz ve güvendiğiniz sektör lideriyiz. Onlarca yıllık tecrübe, küresel liderlik ve yenilikçi bina güvenliği çözümleriyle bilinen Johnson Controls ile gelecek, daha güvenli ve aydınlık olacaktır. lıılANSUL.I I A AquaMist 1 @Grinnell 1 /.!l,'!,,:· 1 SAfB., 1 j:ı', u: .. j 1 Yangın söndürme sistemleri hakkında en son bilgiler ve yenilikçi ürünler için www.johnsoncontrols.com İnternet adresinden veya 0312 840 0113 nolu telefondan bize ulaşın. © 2019 Johnson Controls. AII rights reserved. + S.&i'i'Hi�i:. suppressionsystems 1 A 1 1:qca Johnson fj Controls
2 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 KASIM - ARALIK 2025 • SAYI: 257 • www.yanginguvenlik.com.tr IÇINDEKILER Alüminyum Yangın Kapılarının Yangına Dayanımını Artırma Önerileri Ayşegül Gökçen Aydın Yiğit Güller Çuhadaroğlu Metal Sanayi Pazarlama A.Ş. 38 Makale İtfaiyeciler için Dumanın Gizli Tehlikeleri ve Korunma Yolları Haldun Seber İtfaiyeci ve İş Güvenliği Uzmanı Afet ve Acil Durum Yöneticisi 12 İtfaiyeci 04 Haber 36 Ürün Endüstriyel Malzeme Dolabı Rehberi Mutlaka Bilinmesi Gereken Özellikler 47 Ürün Islak Rotorlu Sirkülasyon Pompalarında Enerji Verimliliği ve Konfor ETNA ECP-F BASIC Serisinde Araçlarda Bulundurulan Malzemelerin Yangın Riski Osman Grant MMO Yangın Komisyon Üyesi Makale 18 Dağıtık Sıcaklık ve Gradyan Algılama Sistemleri Baybora Atav SAMM Teknoloji Marketing Manager Soner Mülayim Ar-Ge Mühendisi Teknik 24 ARITEKS 15 DESKAR 33 ELEKS YANGIN 9 ETNA A.K.I. FOKUS 29 ISP FIRE 35 INTERSCHUTZ 23 İST İŞÇİ 7 KIVANÇ GROUP 11 NORM TEKNİK Ö.K.İ. SECURITAS 19 TEKNO YANGIN A.K. TYCO YANGIN 1 YCS TEKNİK Ö.K. REKLAM İNDEKSİ Makale 26 Mevcut Binalar için Yangın Risk Yönetiminde VR - AR Uygulamaları Tayibe Seyman Güray Fenerbahçe Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Sezer Aslan / Yangın, Acil Durumlar ve Doğal Afetler Eğitim Uzmanı Risk Analizi ve Danışman NFPA Member Elektrikli Araç Yangınları ile Mücadelede Yangın Battaniyesi Kullanılması Halinde Ortaya Çıkacak Tehlikeler Uzman Görüşü 16
3 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 EDITÖRDEN Kocaeli'nin Dilovası ilçesinde bir işletmede meydana gelen yangın sonrasında maalesef 6 vatandaşımız hayatını kaybetti. 7 kişinin yaralandığı yangına ilişkin yapılan soruşturma sonucu ihmali olanlar gözaltına alındı. Hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet yaralanan vatandaşlarımıza acil şifalar diliyorum. Son dönemde art arda yaşanan bu tür elim olaylara rağmen, ülkemizde oldukça kolay şekilde kurulabilecek yangından korunma sistemlerinin hâlâ ihmal edilmesi anlaşılır bir durum değildir. Bu kadar sık yaşanan acı tecrübelerden sonra bile gerekli tedbirlerin alınmaması hepimiz adına endişe verici. Yangın güvenliği konusunda duyarsız kalan işletmeler hakkında en ağır yaptırımların bir an önce uygulanması, gelecekte benzer felaketlerin önlenmesine katkı sağlayabilir. Dergimizde her sayıda yangından korunmaya yönelik akademik çalışmalar, söyleşiler, projeler ve haberlerle bilinçlenmenin sağlanmasına gayret ediyoruz. Ancak alınması son derece basit önlemlerin dahi göz ardı edilmesi, tüm bu çabaların ne yazık ki yeterince karşılık bulmadığını gösteriyor. Yangının meydana geldiği işletmeyle ilgili yapılan şikâyetlere rağmen herhangi bir işlem yapılmaması ise, sistemsel eksikliklerin hâlâ ciddi boyutta olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Bu sayımızda dergimiz yazarlarından Haldun Seber, itfaiye personelinin karşı karşıya olduğu dumanın gizli tehlikeleri ve bu tehlikelere karşı alınabilecek önlemleri ele aldı. Diğer yazarımız Sezer Aslan ise elektrikli araç yangınlarında kullanılan yangın battaniyelerinin doğurabileceği riskleri değerlendirdi. Her iki yazının da büyük bir ilgiyle okunacağına inanıyorum. 2025 yılının son sayısında, dört farklı akademik makaleyi siz değerli okurlarımızla buluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Bu çalışmaların, yangın güvenliği alanında hem sektörel hem de akademik açıdan önemli kaynaklar oluşturacağına inanıyorum. En derin saygılarımla. YANGIN GÜVENLIK İHMALLERI TAYFUN AYDIN tayfunaydin@b2bmedya.com Kuruluş Tarihi 1994 Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Teknik Sektör Yayıncılığı A.Ş. Adına İsmail Ceyhan ismailceyhan@b2bmedya.com Yayın Danışma Kurulu Füsun Demirel, İsmail Turanlı, Kazım Beceren, Korhan Işıkel, Saadet Alkış, Sedat Altındaş, Sezer Aslan Yazı İşleri Tayfun Aydın tayfunaydin@b2bmedya.com Reklam Emine Aktaş emineaktas@b2bmedya.com Tel: 0536 060 0271 Abone abone@b2bmedya.com Grafik grafik@b2bmedya.com Baskı ve Cilt Şan Matbaa Tel: 0212 289 24 24 Yayınlayan Teknik Sektör Yayıncılığı A.Ş. Adres: Fikirtepe Mah. Rüzgar Sok. Şua Elite Consept Sitesi 44A - A1 Blok K: 1 D: 48 34720 Kadıköy-İstanbul/Türkiye Tel: 0216 651 78 78 www.b2bmedya.com www.yanginguvenlik.com.tr e-posta: info@b2bmedya.com Fiyatı: 120 TL © 2025 Teknik Sektör Yayıncılığı A.Ş. ISSN: 1305-2071 Yılda 6 sayı yayımlanır. Tüm Türkiye'de dağıtılmaktadır. Basın Kanunu'na göre yerel süreli yayındır.
4 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 HABERLER WILO TÜRKIYE’DEN UL-FM ÜRETICI STATÜSÜYLE YENI DÖNEM Yangınlar, önlem alınmadığında en yıkıcı afetler arasında yer alıyor ve güvenilir sistemlerle önlem almak hayati önem taşıyor. Bu noktada uluslararası sertifikalara sahip çözümler, yangın güvenliğinde standartları belirliyor. Wilo Türkiye, uzun yıllardır sahip olduğu UL ve FM sertifikalarını paketleyici statüsünden üretici statüsüne taşıyarak sektörde güçlü bir adım attı. Bu gelişmeyle birlikte UL-FM yangın pompalarının üretimi artık Türkiye’de gerçekleştiriliyor. Böylece Wilo hem Türkiye pazarına hem de farklı bölgelere doğrudan tedarik sağlayarak küresel ölçekte güvenilir çözümler sunuyor. Wilo Türkiye’nin üretici statüsüne geçişi, ülkenin yangın güvenliği alanında önemli bir dönüm noktası oldu. Artık UL-FM yangın pompaları Türkiye’de üretiliyor, kapsamlı denetimlerle belgelenen bu süreç sayesinde küresel pazarlara da doğrudan sunuluyor. Üretilen yangın pompaları, 50 Hz motorlu yatay ayrılabilir gövdeli tasarımlarıyla dikkat çekerken, yüksek güvenlik sağlayan kontrol panelleriyle UL/FM standartlarına uygun geliştirildi. Bu özellikleri sayesinde modern yangınla mücadele altyapılarında kesintisiz güvenlik sağlıyor. Wilo Türkiye, belirli yangın grupları için resmi FM onayını aldı ve UL sertifikasıyla ürünlerinin uluslararası standartlara uygunluğunu belgeledi. Wilo Türkiye yangın güvenliği alanında sunduğu yenilikçi çözümleri her geçen gün geliştirmeyi ve ürün gamını genişleterek müşterilerine daha fazla seçenek sunmayı hedefliyor. Marka, yalnızca bugünün ihtiyaçlarını değil, geleceğin ihtiyaçlarını da karşılayarak güvenli, sürdürülebilir ve akıllı sistemler oluşturmaya devam edecek. n NORM TEKNIK, ISK-SODEX'TE TESISAT VE YANGIN GÜVENLIĞI ÜRÜNLERINI TANITTI Norm Teknik, 22–25 Ekim 2025 tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi’nde gerçekleştirilen ISK-SODEX 2025 Fuarı’nda sektör profesyonelleriyle bir araya geldi. 1. Hol’de yer alan standında çok sayıda yerli ve yabancı ziyaretçiyi ağırlayan firma, yangın korunum sistemleri alanındaki ürün ve hizmetlerini tanıttı. İklimlendirme, tesisat ve yangın güvenliği sektörlerinin en son teknolojilerini bir araya getiren fuar, Norm Teknik için yeni iş birliklerinin değerlendirildiği verimli bir buluşma noktası oldu. Fuar süresince ürün portföyünü ve yenilikçi çözümlerini ziyaretçilerle paylaşan firma temsilcileri, sektörün geleceğine yön verecek gelişmeler hakkında bilgi alışverişinde bulundu. n
5 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 HABERLER NIDAPARK KÜÇÜKYALI KONUTLARINDA, ETNA PLUS ÇÖZÜMLERI TERCIH EDILDI İstanbul Küçükyalı’da hayata geçirilen LEED sertifikası adayı Nidapark Küçükyalı konutlarının Mercan etabında, 5 yıl işletme garantisi sunan ETNA PLUS çözümleri tercih edildi. ETNA PLUS konseptinde, proje kapsamında yer alan ürünlerin tamamı 5 yıl süresince malzemesel ve elektriksel hata ve arızalara karşı garanti altına alınıyor. Söz konusu garanti; kullanıcı kaynaklı olmayan, ürünün kullanılması sonucu ortaya çıkabilecek tüm mekanik aşınma ve elektriksel arızaları da kapsıyor. Ayrıca ETNA PLUS kapsamındaki projelerde 5 (beş) yıllık garanti süresi içerisinde her yıl 2 (iki) kez olmak üzere ücretsiz servis bakım hizmeti veriliyor. Böylelikle ETNA PLUS garantisi altındaki kullanıcı ve işletmeler, pompa sistemlerini uzun yıllar garantiye almakta, servis bakım hizmetleri için ilave bir giderle karşılaşmamakta, ayrıca yüksek enerji verimliliğine sahip ETNA çözümleri ile işletme (elektrik faturası) giderlerini minimize ediyor. Nidapark Küçükyalı projesi kapsamında; ETNA marka ECP serisi ıslak rotorlu, HF EILR kuru rotorlu frekans kontrollü sirkülasyon pompaları, EFP D&DP serisi parçalayıcı bıçaklı atık su drenaj pompaları, PFK KI serisi komple paslanmaz frekans kontrollü hidrofor sistemleri ve NFPA 20 normuna uygun bölünebilir gövdeli yangın pompası tesis edildi. Projede kapsamında tesis edilen ETNA ECP-F serisi frekans kontrollü ıslak rotorlu sirkülasyon pompaları; günün farklı saatlerinde ısıtma sistemi tarafından talep edilen değişken debi ve basınç taleplerini anında karşılamakta olup, sessiz çalışma, uzun mekanik ömür ve düşük işletim gideri (elektrik sarfiyatı) ile kullanıcılara kesintisiz bir konfor sunuyor. n ETNA, 22–25 Ekim 2025 tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi’nde düzenlenen Avrasya bölgesinin en kapsamlı HVAC&R, yalıtım, pompa, vana, tesisat, su arıtma, yangın, havuz ve güneş enerjisi sistemleri fuarı olan ISK-SODEX 2025’e katılımını başarıyla tamamladı. ISK-SODEX 2025, sektörel dernekler ve temsilcilerin bir araya geldiği; iklimlendirme, yalıtım, tesisat, havalandırma ve otomasyon alanlarındaki en yeni ürün, çözüm ve teknolojilerin sergilendiği uluslararası bir platform oldu. yeniden şekillendi. ETNA, fuar boyunca başta UL listeli & FM onaylı yangın pompaları ve TS EN 12845 standardına uygun yangın pompaları olmak üzere; HIZIR mobil yangın söndürme ve su taşkını boşaltma pompası, frekans kontrollü ıslak ve kuru rotorlu sirkülasyon pompaları, döküm ve komple paslanmaz çelik çok kademeli santrifüj pompa ve hidrofor sistemleri, drenaj pompaları ve kendi dizaynı olan koruma kontrol panolarını ziyaretçilerle buluşturdu. n ETNA, ISK-SODEX 2025’TE YOĞUN İLGI GÖRDÜ Enerjiden konfora, üretimden uygulamaya kadar yaşamın her alanına dokunan sistemlerin geleceği fuarda
6 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 HABERLER İTFAIYE VE ÖZEL GÜVENLIK ŞIRKETLERI BIRLIKTE ÇALIŞMALI Securitas, yangın risklerinin yönetiminde itfaiye hizmetleri ile özel güvenlik şirketlerinin iş birliğinin kritik önemine dikkat çekti. 1–2 Ekim 2025 tarihlerinde Adana HiltonSa’da düzenlenen “Tesislerde Proses Emniyeti Sempozyumu”na katılan Securitas, işletmelerde yangın güvenliği konusunda bütüncül bir yaklaşımın gerekliliğini vurguladı. Sempozyum kapsamında düzenlenen ve moderatörlüğünü Securitas Kurumsal İletişim Müdürü Elif Koca’nın yaptığı “Yangın Riskleri, Önleyici Çözümler ve Güvenliğin Önemi” başlıklı panelde; Securitas İtfaiye Hizmetleri Genel Müdürü Uğur Yertut, Securitas Güvenlik Süreçleri Koordinatörü Hüseyin Erim ve Adana OSB İtfaiye Denetçisi Mustafa Değirmenci işletmeler ve organize sanayi bölgeleri özelinde yangın risklerini ve alınması gereken önlemleri değerlendirdi. Securitas İtfaiye Hizmetleri Genel Müdürü Uğur Yertut, yangın risklerinin yönetiminde güvenlik hizmetlerinin yanında mutlaka profesyonel itfaiye danışmanlığı alınması gerektiğinin altını çizdi: “Securitas İtfaiye olarak görevimiz yalnızca önlem almak değil, aynı zamanda alınan önlemlerin doğru uygulanıp uygulanmadığını denetlemektir. Tesise özel risk analizi yapıyor, eğitim ihtiyaçlarını belirliyor ve senaryolu tatbikatlarla çalışanların rollerini netleştiriyoruz. Örneğin söndürme ekibi en az üç kişiden oluşmalıdır: müdahale eden, hortumcu ve vanacı. Bu ekibe güvenlik görevlileri de dahil olabilir. Multirol hizmetimizle güvenlik görevlilerini bu ekiplerde eğitiyoruz.” dedi. Yertut, yangın sırasında kişisel koruyucu ekipmanların hayati önem taşıdığını, karbonmonoksitin saniyeler içinde ölümcül olabileceğini vurguladı. Securitas bünyesinde bugün itibarıyla yaklaık 300 multirol güvenlik görevlisinin yangın güvenliği alanında aktif görev aldığını da sözlerine ekledi. Panelde konuşan Securitas Güvenlik Süreçleri Koordinatörü Hüseyin Erim, Türkiye’de 2025 yılında yangınların güvenlik risk analizlerinde öncelikli gündem olması gerektiğini belirtti. Erim “Yaptığımız analizlere göre fabrikalar %44 ile en yüksek yangın riskine sahip. Ardından depolar (%16), ofisler (%13) ve AVM’ler (%9) geliyor. Güvenlik görevlileri sadece müdahale yöntemlerini değil, yapmamaları gerekenleri de bilmek zorunda. Önceliğimiz yangının çıkmasını engellemektir. Burada dikkat edilmesi gereken görev dağılımları ve tesis, itfaiye ve güvenlik firmasının entegre çalışmasının sağlanması” dedi. Erim ayrıca, yangın protokollerinin yazılı hale getirilmesi gerektiğini vurgulayarak; alarm sistemlerinin devreye alınması, itfaiyeye haber verilmesi, tahliye süreçleri ve sonrasındaki raporlama adımlarının eksiksiz planlanmasının şart olduğunu söyledi. n
8 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 HABERLER Türkiye’nin en büyük dördüncü şehri olan Bursa’da Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı, filosuna Allison tam otomatik şanzıman donanımlı 10 yeni Mercedes-Benz Atego itfaiye aracı katıyor. 2025 yılı içinde teslim edilmesi planlanan yeni araçlar, yangınla mücadeleden arama kurtarmaya kadar birçok kritik görevde kullanılacak. Mevcut filoda daha önce kullanılan Allison 3000™ Serisi tam otomatik şanzıman donanımlı Mercedes-Benz Atego aracından duyulan memnuniyet doğrultusunda yapılan bu yeni alım, araç performansı ve operasyonel verimliliği artırmayı hedefliyor. 3 milyon 200 bini aşan nüfusuyla yoğun şehirleşme ve sanayi bölgeleriyle dikkat çeken Bursa, 2024 yılında toplam 21bin 670 acil olaya müdahale etti. 30 itfaiye istasyonu, 675 personel ve 136 araçla görev yapan Bursa İtfaiyesi, sadece yangın değil; trafik kazaları, doğal afetler, orman yangınları ve su baskınları gibi birçok farklı acil durumda görev yapıyor. 10 bin 866 kilometrekarelik bir alanı içeren görev sahasında Bursa İtfaiyesi’nin yeni araçlarının, özellikle trafiğin yoğun ve hareket kabiliyetinin kısıtlı olduğu şehiriçinde yangın, arama ve kurtarma operasyonlarında aktif çalışması planlanıyor. Daha önce denendi, memnun kalındı: Allison ile devam kararı Yeni araçların teslimatı öncesinde bilgi veren Bursa İtfaiye Dairesi Başkanı Canalp Berkdemir, daha önce kullandıkları Allison tam otomatik şanzıman donanımlı Mercedes-Benz Atego aracın olumlu performans geri bildirimleri doğrultusunda yeni yatırımı da Allison şanzımanlı araçlarla yapma kararı aldıklarını belirtti. Allison tam otomatik şanzımanın sağladığı kullanıcı dostu sürüş deneyimi, minimum arıza oranı ve yüksek operasyonel verimlilik nedeniyle bu tercihin tekrarlandığını sözlerine ekledi. Filoya yeni katılacak Mercedes-Benz Atego 1630 model 7 adet çok maksatlı ilk müdahele aracı ve 3 adet merdivenli itfaiye araçları, Rosenbauer üstyapısı ile 6 silindirli Euro 6 dizel motor ve Allison 3000 tam otomatik şanzıman donanımına sahip. 300 beygir gücüne ve 1000 Nm torka sahip araçlar, 16 ton taşıma kapasitesiyle maksimum 90 km/s hızla hareket edebiliyor. Ayrıca araçlarda pumpand-roll (hareket halindeyken pompalama) özelliği, yangın söndürme ve koruma amaçlı su tankları gibi tam teşekküllü donanımlar da yer alıyor. BURSA’NIN ARTAN MÜDAHALE IHTIYACINA UYUMLU ÇÖZÜM Bursa’nın hızla büyüyen nüfusu ve gelişen yerleşim alanları, itfaiye ekiplerinin daha geniş ve çeşitli coğrafi bölgelerde görev yapmasını zorunlu kılıyor. Bu durum, ekiplerin zamanında müdahalesini için hızlı hareket edilmesinin önemini daha da arttırıyor. Allison tam otomatik şanzımanlar, bu zorlu koşullarda yüksek çekiş gücü, seri ivmelenme ve sorunsuz vites geçişleriyle zamanla yarışan müdahale ekiplerine avantaj sağlıyor. Kesintisiz güç aktarımı, daha yüksek ortalama hızlar elde edilmesine destek oluyor. Sürücüler, manuel vites değiştirme endişesi olmadan, araca ve yola daha hakim olarak görevlerine güvenle odaklanabiliyorlar. n BURSA İTFAIYESI, ALLISON TAM OTOMATIK ŞANZIMANLI 10 YENI MERCEDES-BENZ ATEGO ARACIYLA FILOSUNA GÜÇ KATIYOR
HABERLER TÜRKIYE'NIN İLK YERLI YANGIN SÖNDÜRME HELIKOPTERI TANITILDI GURURLUYUZ ÇÜNKÜ ÜRETİYORUZ www.eleksyangin.com.tr eleksyangin Türkiye’nin havacılık alanındaki milli başarılarına bir yenisi daha eklendi. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) tarafından tamamen yerli ve milli imkanlarla geliştirilen T925 Genel Maksat Helikopteri, Orman Genel Müdürlüğü koordinasyonunda düzenlenen İstanbul Orman İnovasyon Haftası kapsamında tanıtıldı. Etkinlikte Bayraktar TB2 İnsansız Hava Aracı ve orman yangınlarıyla mücadelede kullanılan çok sayıda ekipmanın yanında yer alan T925, yangın söndürme görevlerine özel donanımıyla dikkat çekti. 4 ton su taşıma kapasitesine sahip T925, yaklaşık 3 saat havada kalabiliyor. Hem su atma kabiliyeti, hem personel taşıma kapasitesi, hem de gelişmiş teknik özellikleriyle orman yangınlarıyla mücadelede büyük avantaj sağlayacak. Ayrıca faydalı yük kapasitesi, yüksek sıcaklık ve yüksek irtifa performansıyla da ön plana çıkan helikopter, bu özellikleriyle farklı coğrafi koşullarda etkin görev yapabilecek nitelikte. Toplam 19 kişilik mürettebat kapasitesine sahip T925, yalnızca yangın söndürme görevlerinde değil, arama-kurtarma operasyonları ve hava ambulansı hizmetlerinde de aktif şekilde kullanılabilecek. TUSAŞ tarafından yürütülen geliştirme sürecinin ardından T925’in ilk uçuşu 2026 yılında gerçekleştirilecek. Helikopterin 2028’de teslim edilerek Orman Genel Müdürlüğü envanterine girmesi planlanıyor. n
10 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 Pompa sektörünün yerli üretim gücüyle öne çıkan markası Duyar Pompa, İstanbul’da düzenlenen ISK Sodex 2025 Fuarı’nda ilk kez sergilediği OPUS Serisi Islak Rotorlu Sirkülasyon Pompası ile dikkatleri üzerine çekti. Tamamen yerli mühendislik gücüyle geliştirilen OPUS sirkülasyon pompası, enerji verimliliği ve uzun ömürlü performansı ile sektör profesyonellerinden yoğun ilgi gördü. EEI ≤ 0,19 enerji verimlilik değeriyle segmentinin en verimli modellerinden biri olan ürün, 5 yıl garanti avantajı ve sessiz çalışma özelliğiyle de öne çıktı. Duyar Pompa Satış Müdürü Emre Pul, fuar sürecine ilişkin değerlendirmesinde şunları söyledi: “ISK Sodex 2025 ilk defa sergilediğimiz OPUS Serisi ıslak rotorlu frekans kontrollü sirkülasyon pompası, sadece enerji verimliliğiyle değil, yerli mühendisliğin geldiği noktayı da gösteren bir ürün. Üretimden tasarıma kadar her aşaması Türkiye’de gerçekleştirilen OPUS ile, global pazarda da iddiamızı güçlendiriyoruz.” “EEI ≤ 0,19 enerji verimliliği değeriyle uluslararası standartlara uygun ISK SODEX'TE OPUS SIRKÜLASYON POMPASI ZIRVEDE olan OPUS, geleneksel pompalara göre çok daha az enerji tüketir, sessiz çalışır ve maksimum konfor sunar. Kullanıcı dostu LED ekranı, cihazlar arası haberleşme özelliği ve üç farklı çalışma modu ile her sisteme kolayca uyum sağlar. HVAC sistemlerinde kullanılmak üzere geliştirilen OPUS, konut, ticari ve endüstriyel alanlarda yüksek performans sunar.” “5 yıl garanti güvencesiyle pazara sunduğumuz bu ürün, enerji verimliliği, dayanıklılığı ve sessiz çalışmasıyla Duyar Pompa’nın sürdürülebilir teknoloji vizyonunu temsil ediyor.” Fuar süresince ziyaretçilerin yoğun ilgisiyle karşılaşan Duyar Pompa standı, markanın yerli üretim gücünü ve yenilikçi vizyonunu bir kez daha ortaya koydu. Duyar Pompa, “Köklerimiz Lokal, Vizyonumuz Global” anlayışıyla, yerli mühendislikten aldığı güçle enerji verimliliği yüksek ürünleri hem Türkiye’de hem de uluslararası pazarda kullanıcılarla buluşturmaya devam ediyor. n EN GÜNCEL HABERLERE HIZLI ULAŞIN www.yanginguvenlik.com.tr HABERLER
12 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 İTFAİYECİ İTFAIYECILER İÇIN DUMANIN GIZLI TEHLIKELERI VE KORUNMA YOLLARI HALDUN SEBER İTFAİYECİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI AFET VE ACİL DURUM YÖNETİCİSİ Duman, yangınla mücadelede itfaiyecilerin karşılaştığı en karmaşık ve ölümcül tehditlerden biridir. Bir yangın sırasında duman, yalnızca solunabilir havanın yerini alan zehirli gazlardan ibaret değildir; aynı zamanda görüş kısıtlaması, termal dengesizlikler ve yangın dinamikleri üzerinde doğrudan etkisi olan bir unsurdur. Dumanın bileşimi, yangının kaynağına, yanma sürecine ve ortam koşullarına göre değişiklik gösterir. Bu nedenle, itfaiyecilerin dumanın özelliklerini doğru bir şekilde analiz etmesi, yangın sahasında stratejik kararlar alabilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu makalede, itfaiyecilerin dumanla nasıl başa çıkabileceğini, hangi taktikleri kullanması gerektiğini ve kişisel koruma önlemlerini inceleyeceğiz. YANGINDA DUMAN NEDEN TEHLIKELIDIR? Duman, yangın sırasında yanma ürünleri ile doludur ve bu ürünler genellikle zehirli gazlar, karbon monoksit, siyanür ve diğer kimyasalları içerir. Duman, görüşü ciddi şekilde kısıtlar ve aynı zamanda solunum yollarına zarar verebilir. Zehirli gazlar, oksijenin yerini alarak bilinç kaybına ve ölüme neden olabilir. Dumanın yoğunluğu, sıcaklık, kimyasal içeriği ve partikül boyutları da tehlikeyi artırır. İTFAIYECILER YANGIN ORTAMINDA DUMANI NASIL KONTROL ETMELIDIR? İtfaiyeciler dumanın kontrolü için aşağıdaki yöntemleri kullanabilir: DOĞRU HAVALANDIRMA TEKNIKLERI KULLANARAK DUMANI DIŞARI YÖNLENDIRMEK: 1-Pozitif Basınçlı Havalandırma: Bu teknik, yangın bölgesine yüksek basınçlı hava üfleyerek dumanı dışarı yönlendirmek için kullanılır. Yangın alanına dışarıdan hava pompalanarak, içerideki duman ve sıcak gazların dışarıya çıkması sağlanır. Kişisel koruyucu donanımlar, doğru uygulandığın da hem dumanı dışarı atar hem de itfaiyecilerin görüşünü artırarak operasyon larını daha güvenli hale getirir. Ancak bu yöntem, yangının kontrol edilemeyecek bir şekilde yayılmaması için dikkatlice kullanılmalıdır. 2-Doğal Havalandırma: Doğal havalandırma, bina içerisindeki açıklıklar (pencereler, kapılar, havalandırma kanalları) kullanılarak dumanın dışarı çıkması sağlanır. Bu yöntem, dumanın yükselme ve bina içinde yayılma hızını azaltabilir. Ancak doğal havalandırma yönteminde dumanın kontrollü bir şekilde yönlendirilmesi zor olabilir; bu yüzden yangının hangi alanları etkilediği ve hava akımının durumu dikkate alınarak dikkatli uygulanmalıdır.
13 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 İTFAİYECİ BINA IÇINDEKI DUMAN YAYIMINI KONTROL ETMEK: 1-Duman Bariyerleri: Binalarda yangın güvenliğini artırmak için duman bariyerleri kullanılır. Bu bariyerler, dumanın belirli alanlara yayılmasını engellemek amacıyla tasarlanmış fiziksel engellerdir. Yangın kapıları, perde duvarlar ve özel yangın bölme sistemleri bu bariyerlere örnek olarak verilebilir. 2-Kapıların Kapatılması: Yangın sırasında itfaiyeciler, dumanın yayılmasını yavaşlatma k için kapıları kapatmalıdır. Kapalı kapılar, dumanın diğer odalara veya koridorlara yayılmasını önleyerek dumanın kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Bu aynı zamanda yangının da yayılmasını engeller ve binadaki insanların güvenli bir şekilde tahliye edilmesini sağlar. 3-Yangın Bölme Duvarları: Yangın bölme duvarları, binalarda duman ve yangının belirli alanlar arasında yayılmasını engelleyen, yüksek yangın direncine sa hip yapılardır. Bu duvarlar sayesinde yangın ve duman, binanın diğer bölümlerine sıçramadan kontrol altında tutulabilir ve itfaiyeciler güvenli bir şekilde yangına müdahale edebilir. Duman bariyerleri, kapıların kapatılması ve yangın bölme duvarları, dumanın yayılmasını engelleyebilir. YANGININ MERKEZINE DOĞRUDAN MÜDAHALE EDEREK DUMAN ÜRETIMINI AZALTMAK: 1- Yangın Söndürme: Yangın ne kadar çabuk kontrol altına alınırsa, duman üretimi o kadar hızlı azalır. Yangının merkezine odaklanarak alevleri söndürmek, duman üretimini kesmenin en temel yoludur. Bu müdahale, yangın
14 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 İTFAİYECİ büyüklüğüne ve koşullarına göre farklı söndürme teknikleriyle yapılabilir (su, köpük, kimyasal söndürücüler vb.). 2- Isının Kontrolü: Duman, yanma süreci sırasında oluşan ısı ve kimyasal reaksiyonlar sonucunda ortaya çıkar. Yangının sıcaklığını azaltarak, yangın üzerindeki enerji kaynağı kesilmiş olur ve duman miktarı düşer. İsmin etkili bir şekilde yönetilmesi, dumanın tehlikeli seviyelere ulaşmasını önler. İTFAIYECILERIN DUMANDAN ZARAR GÖRMEMESI IÇIN NE GIBI TEKNIK ÇALIŞMA YAPMASI GEREKIR? İtfaiyeciler, dumandan korunmak için düzenli eğitimler almalı ve dumanın nasıl davranacağım anlamalıdır. Ayrıca, duman tahliye planları ve güvenli çıkış yolları konusunda bilgi sahibi olmalıdırlar. Bir diğer kritik nokta, yangın sırasında itfaiyecilerin sürekli olarak birbirleriyle iletişimde kalmasıdır. Bu sayede, herhangi bir tehlike anında ekip hızlıca haberdar edilerek önlem alınabilmelidir. Ekiplerin acil durumlarda nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda deneyim kazandırılmalıdır. Duman ve karanlık ortamlarda çalışma ve hareket etmeyi kolaylaştıracak ekipmanlar kullanılmalıdır. Bady sistemi iyi öğretilmeli, deneyimlenmelidir. İTFAIYECILERIN DUMANDA ÇALIŞABILMESI IÇIN GEREKLI KIŞISEL DONANIMLARI NELERDIR? İtfaiyecilerin duman içinde güvenle çalışabilmesi için gerekli olan kişisel koruyucu ekipmanlar şunlardır: Temiz hava solunum cihazları: İtfaiyeciler için hayati önem taşır. Bu cihazlar, dışarıdan temiz hava sağlar ve dumanla birlikte gelen zehirli gazlardan itfaiyeciyi korur. Alev geciktirici giysiler: Yangın giysileri, itfaiyecileri yüksek ısı ve dumanın zararlı etkilerinden korur. Termal kameralar: Dumanın yoğun olduğu ortamlarda görüşü iyileştirir ve yangının merkezi veya mahsur kalan insanlar hakkında bilgi verir. Koruyucu gözlük ve eldivenler: Gözleri ve elleri dumanın işinde bulunan zararlı partiküllerden korur. Bu donanımlar, itfaiyecilerin yangın sırasında etkili bir şekilde çalışabilmesi ve güvenliğini sağlaması için gereklidir. İTFAIYECILER YANGINDA DUMANLI BIR ORTAMDA KALDIĞINDA NASIL HAREKET ETMELIDIR? Dumanlı bir ortamda kalan itfaiyecilerin dikkatli ve planlı bir şekilde hareket etmesi hayati önem taşır. Bu durumda izlenmesi gereken adımlar şunlardır: Düşük seviyede kalmak: Duman genellikle yukarı doğru yükseldiği için, zemine yakın kalmak daha temiz hava sağlar. İtfaiyeciler mümkün olduğunca düşük pozisyonda hareket etmelidir. Görüş kısıtlıysa, yön bulma tekniklerini kullanmak: Bir duvarı takip etmek veya ekipmanlarının sağladığı yön bulma teknolojilerinden yararlanmak dumanın ortasında yönlerini bulmalarına yardımcı olur. Temiz hava solunum cihazını düzenli kontrol etmek: THC'nin hava seviyesini ve işleyişini sürekli takip ederek, oksijenin tükenmesine karşı önlem almak gerekir. Geri çekilme zamanı geldiğinde tereddüt etmemek: Yangın ortamındaki durum tehlikeli bir şekilde değiştiğinde veya oksijen kaynağı azaldığında, itfaiyeciler güvenli bir bölgeye geri çekilmelidir. Ekip arkadaşlarıyla sürekli iletişimde kalmak: Dumanın yoğun olduğu bir ortamda ekip arkadaşlarıyla sesli ya da görsel işaretlerle iletişim kurmak, koordinasyonun devam etmesini sağlar. Bu yöntemler, dumanın etkisi altında kalındığında itfaiyecilerin güvenli bir şekilde yangından çıkış yapabilmelerini sağlar ve hayat kurtarıcıdır. n Duman itfaiyecinin yaşam fonksiyonlarını direk etkileyen bir üründür. Buna karşı ekiplerin önlem alması gerekmektedir. Karanlık ve dumanlı yangın ortamları itfaiyecilerin yalnız kalmamaları gereken durumlardır.
16 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 UZMAN GÖRÜŞÜ SEZER ASLAN YANGIN, ACİL DURUMLAR VE DOĞAL AFETLER EĞİTİM UZMANI RİSK ANALİZİ VE DANIŞMAN NFPA MEMBER Elektrikli Araç Yangınları İle Mücadelede Aşağıdaki yazımda günümüzün elektrikli araçlarına güç sağlamak için kullanılan lityum iyon piller alev aldığında, içten yanmalı motorlu (ICE) araçlara güç sağlamak için kullanılan benzinden çok farklı şekilde yanarlar. EV yangınları ile mücadele amaçlı kullanılan battaniyelerin NFPA standartlarına göre yangın esnasındaki olumsuzlukları ele alınmıştır. EV yangın battaniyesi, elektrikli araçlardaki yangınları bastırmak için kullanılan özel olarak tasarlanmış, ısıya dayanıklı bir örtüdür. Fiberglas veya silika bazlı kumaşlar gibi yüksek sıcaklığa dayanıklı malzemelerden üretilen bu battaniyeler, EV yangınlarını kontrol altına almak için gerekli olan aşırı ısıya dayanacak şekilde tasarlanmıştır. YANGIN BATTANIYESI KULLANILMASI HALINDE ORTAYA ÇIKACAK TEHLIKELER
17 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 UZMAN GÖRÜŞÜ NFPA, elektrikli araç akü yangınları sırasında kullanılan yangın battaniyelerinin patlama riski oluşturabileceğini bildirdi. Bu risk, battaniyenin altında yanmamış yanıcı gazların birikmesinden kaynaklanmaktadır. Bu konuda Yangın Koruma Araştırma Vakfı ve Yangın Güvenliği Araştırma Enstitüsü, 2 Haziran 2025'te ortak bir bildiri yayınladı. Yine diğer taraftan NFPA'nın araştırma iştiraki olan Yangın Koruması Araştırma Vakfı ( FPRF) ve UL Araştırma Enstitüleri'nin bir parçası olan Yangın Güvenliği Araştırma Enstitüsü (FSRI), akülerin dahil olduğu elektrikli araç yangın söndürme çalışmaları sırasında yangın battaniyelerinin kullanılması durumunda olası bir patlama tehlikesi hakkında bir bildiri yayınladı. Her iki kuruluş tarafından yapılan deneyler, elektrikli araç yangın söndürme çalışmaları sırasında lion bataryaların da dahil olduğu durumlarda yangın battaniyelerinin kullanılması durumunda potansiyel bir patlama tehlikesi olduğunu göstermiştir. Yangın battaniyesi ile alevlenme ortadan kaldırıldığında, akü grubunda devam eden termal kaçak sonucu açığa çıkan yanıcı gazların birikimi potansiyel bir patlama riski oluşturur. Deneyler, elektrikli araçlarla yangın söndürme taktikleri konusunda sürekli araştırma yapılmasının gerekliliğini vurguluyor. Elektrikli araç yangın battaniyelerinin akü yangınını bastırmak için kullanıldığı deneyler sırasında, yangın battaniyesinin açılmasının, araca ve akü yangınına oksijen gitmesini engelleyerek alevlenmeyi ortadan kaldırdığı gözlemlenmiş ancak alt kısımlardan termal gaz kaçaklarının puf puf yaparak ortama yayıldığı görülmüştür. EV araç yangınları 1500°C'nin üzerinde zirve sıcaklıklara ulaşabilir. EV Araç yangınlarına müdahale amaçlı imal edilen battaniyelerle müdahale edilmesi sırasında alevlenme ortadan kaldırılsa da battaniyenin açılmasından sonra bile pilin termal kaçak yayılımı devam etmekte ve bu da yanıcı pil gazlarının battaniyenin altındaki hacme sürekli olarak salınmasına ve birikmesine neden olmaktadır. Yapılan deneylerin bir kısmında battaniyelerin altında biriken yanıcı gazların, araç yakınında görev yapan itfaiyeciler için patlama riski oluşturduğu görülmüştür. Oksijeni tükenmiş, yanmamış yanıcı lityum batarya gazlarının birikimine tekrar hava verilmesi durumunda patlama riski artabilir. Sonuç olarak Yangın battaniyesi araştırması elektrikli araç yangınlarında patlama tehlikesi olduğunu gösteriyor Su, özellikle tuzlu su, elektrikli araçları çalıştıran akülere zarar verebilir. Elektrikli araç veya aküsü suya maruz kalmışsa ve duman çıkarıyorsa, gaz çıkarıyorsa, patlama sesleri veya tıslama sesleri çıkarıyorsa veya yangını görürseniz, hemen alanı terk edin ve 1-1-2 yi arayın. Sonuç olarak Yangın battaniyesi araştırması elektrikli araç yangınlarında araç altlarından ve kenarlarından dışarı sızan gazların oksijenle birleşmesi sonucunda patlama tehlikesi olduğunu gösteriyor SÜRÜŞ SIRASINDA ELEKTRİKLİ ARAÇ ALEV ALIRSA NE YAPILMALI? Elektrikli aracınızdan duman veya alev çıktığını görürseniz veya yanık kokusu alırsanız: • Mümkün olan en kısa sürede aracınızı kenara çekin • Emniyet şeridi veya dinlenme tesisi gibi yoldan uzakta güvenli bir yere giderken sinyalinizi kullandığınızdan emin olun. • Durduktan sonra motoru kapatın. • Herkesi arabadan çıkarın. Hiçbir zaman yanan bir arabaya hiçbir şey için geri dönmeyin. • Herkesi yanan arabadan en az 100 fit (30m) uzağa ve trafikten iyice uzağa taşıyın. Mümkünse, rüzgarın arabadan uzak estiği yerde kalın. • Derhal 1-1-2’i arayın. n
18 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 ÖZET Binek, ticari araç, hafif kamyon, minibüs ve elektrikli/hibrit araçlar dahil olmak üzere karayolu taşıtlarında bulunan rutin malzemelerin ve sistemlerin yaz dönemi koşulları ile birlikte oluşturabileceği yangın risklerini teknik olarak değerlendirmek, başlıca tehlikeler, muhtemel tutuşma mekanizmaları, risk şiddeti ve olasılığı, uygulanabilir mühendislik/organizasyonel kontrol önlemleri ile acil müdahale tavsiyelerini sunmak, araç yangınları, istatistikler açısından hâlâ önemli bir kayıp kaynağıdır, örneğin NFPA verileri araç yangınlarının yıllık yüzbinleri bulan sayı ve ciddi can/mal kayıplarına yol açtığını göstermektedir. 1. KAPSAM VE AMAÇ Binek, hafif ticari araçlar, minibüsler ve yolcu taşıyan ticari taşıtların içinde veya bagajında taşınan aerosoller, yakıt bidonları, temizlik/solvent ürünleri gibi usulüne uygun olmayan ürünler, cep telefonu, taşınabilir batarya, elektronik sigara gibi elektronik cihazlar, şarj edilebilir NiMH, Lityum-iyon gibi piller, motor/yağ/atık akaryakıt ve tekstil/ambalaj malzemeleri ve elektrikli araç (EV/HEV) yüksek voltaj batarya riskleri araçlarda yangına sebebiyet verebilecek risk unsurları olarak değerlendirilmekte olup; işbu makale kapsamında risklerin teknik olarak tanımlanması, kritik kontrol noktalarının belirlenmesi, pratik öneriler ve denetim/inceleme sağlanması hususları değerlendirilecektir. 2. METODOLOJI VE DAYANAKLAR Ulusal ve uluslararası kaynaklar nezdinde yapılan literatür taramaları, yangın istatistik raporları, batarya-yanma rehberleri ve bilimsel çalışmalar incelenmiştir. Saha ölçümü/deney verisi bulunmadığı durumlarda kaynaklardan alınan güvenilir parametreler kullanılmıştır. Araştırma ve rehber verileri raporda referanslandırılmıştır. 3. TANIMLAR / TEMEL KAVRAMLAR Alevlenme / Tutuşma: Bir malzemenin yanma reaksiyonunun süreklilik kazanmasıdır. Parlama noktası: Taşınım koşullarına göre değişmekle OSMAN GRANT MMO YANGIN KOMİSYON ÜYESI ARAÇLARDA BULUNDURULAN MALZEMELERIN YANGIN RISKI MAKALE
20 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE birlikte sıvının yüzeyinden buhar çıkıp alevlenme oluşturabileceği en düşük sıcaklıktır. Kendiliğinden tutuşma: Harici kıvılcım olmadan belirli sıcaklıkta kendiliğinden tutuşmadır. Isıl kaçak: Özellikle lityum-iyon hücrelerde bir hücrenin ısısının kontrolsüz yükselmesi; hızla ısı üretimi → alev/ patlama → komşu hücrelere yayılmadır. 4. ARAÇ İÇINDE BULUNAN KRITIK MALZEME GRUPLARI VE ÖZELLIKLERI 4.1. Akaryakıt ve Yakıt Buharları; Benzin (petrol) alevlenme noktası oldukça düşük olup; buharları ortamda kolayca tutuştuğu, statik veya kıvılcımla kolayca alevlendiği halde dizel genelde daha az uçucu olduğundan alevlenme noktası daha yüksek olmakla birlikte sıcaklık yükseldiğinde tehlike artar. Örneğin benzinin alevlenme noktası -40°C iken kompozisyona göre değişmekle birlikte dizelin alevlenme noktası 50°C civarındadır. 4.2. Basınçlı ve Aerosol Ambalajlar (Spreyler, Çakmak Gazı Kartuşları); Sıcaklık yükseldiğinde iç basınç artar; valf/kapak hasarı veya ısıya bağlı patlama ve alevlenme riski taşırlar. 4.3. Temizlik Solventleri, Yağlar, Parlayıcı Sıvılar; Solvent bazlı temizlik ürünleri, araç içinde kapalı hacimde buhar konsantrasyonu oluşturabilir; yanıcı karışımlar meydana gelebilir. 4.4. Elektronik Cihazlar, Taşınabilir Bataryalar; Cep telefonları, taşınabilir bataryalar, elektronik sigaralar lityum-iyon hücre içeriyorsa yüksek sıcaklığa maruz kalınca ısıl kaçak riski vardır. Araç içi sıcaklık artışı ile bu risk yükselir. EV/HEV yüksek voltaj bataryalarında hasar veya kısa devre durumunda termal kaçak ve şiddetli yangın görülebilir. Yangın ısısı ve toksik gaz salınımı bakımından özel müdahale gerektirir. 4.5. İç Mekan Malzemeleri (Tekstil, Köpük, Plastik); Modern araç içleri birçok polimer, köpük ve tekstil içerir; bu malzemeler alev alırsa yoğun ve toksik duman üretir; yangın hızla araç içinde yayılabilir. 4.6. Cam-Sıvı Mercek Etkisi Olabilecek Eşyalar (Mercek Etkisi); Cam veya plastik şişeler güneş ışığını odaklayarak yanıcı yüzeyleri tutuşturabilir. 5. Termal Koşulların Rolü-Yaz Dönemi Örnekleri; Araç kabinleri gölgede bile dış sıcaklıktan çok daha yüksek değerlere ulaşabilir; literatürde kapalı araç içi sıcaklığın kısa sürede 50–70 °C aralığına çıkabildiği ölçülmüştür. Bu sıcaklık seviyesi aerosol/kapalı basınçlı kutuların patlama riskini ve lityum hücrelerde ısıl kaçak olasılığını artırır. 6. BAŞLICA TUTUŞMA / BAŞLAMA MEKANIZMALARI (SENARYOLAR) Aşağıda sık rastlanan senaryolar ve teknik açıklamaları yer almaktadır: Senaryo A — Güneşte park edilen araç + aerosol/ sprey; Yüksek kabin sıcaklığı → aerosol kutusunda basınç artışı → valf veya kapak hasarı/patlama → sıçrayan sıvı veya buhar kıvılcımla birleşirse hızla tutuşma. Senaryo B — Taşınabilir batarya/telefon/aksesuarda lityum hücre ısıl kaçak; uzun süre doğrudan güneş altında bırakılmış veya harp edilen/hasar görmüş hücre ısıl kaçak başlatır → yüksek ısı + alev → yakın yanıcı malzemelere sıçrama → araç içi yangın. Senaryo C — Yakıt bidonu veya döküntü + statik kıvılcım; Bagajda açık/uygunsuz kaplı yakıt taşınması → sızıntı → buhar birikimi → kapı/anahtar kontakları veya statik kıvılcım ile tutuşma. Senaryo D — Elektrik tesisatı kısa devresi; Uygun olmayan bağlantı/ampul modifikasyonları veya akü terminalleri gevşek → kıvılcım → plastik/tekstilin kolayca tutuşması. 7. RISK DEĞERLENDIRMESI (BASIT MATRIS) (Örnek) Olasılık × Etki Yüksek olasılık / Yüksek etki: Araç içi elektronik cihazlarda lityum hücre ısıl kaçak (özellikle hasarlı/kalitesiz cihazlar).
21 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE Orta olasılık / Yüksek etki: Araçta taşınan basınçlı aerosol kutularının patlaması. Düşük olasılık / Yüksek etki: Bagajda taşınan yakıtın büyük buhar birikintisi. (Detaylı denetimlerde bu matris şirket/araç tipi/taşıma içeriğine göre nicel olarak doldurulmalıdır — olasılık ve etki puanları 1–5 arası belirlenip toplam risk skoru hesaplanabilir.) 8. TEKNIK/OPERASYONEL KONTROLLER - ÖNERILER 8.1 Mühendislik Önlemleri; Araç içi ısı birikimini azaltacak gölgelendirme ve park etme politikaları (doğrudan güneş almayan alanlar), elektrik tesisatının araç üreticisi spesifikasyonlarına uygun tamiri; after-market montajlar belgelendirilmeli, EV/HEV için batarya yönetim sistemi (BMS) izleme, termal sensörler ve üretici acil durum rehberleri takip edilmeli. 8.2 İdari / Yönetimsel Önlemler İş aracı yönetmeliği: araçta taşınacak malzemelerin (aerosoller, yakıt, solvent) listesi ve yasak maddeler açıkça tanımlanmalı, sürücü/personel eğitimleri: sıcak günlerde riskler, batarya güvenliği, yangın söndürücü kullanımı, acil tahliye, periyodik kontroller: elektrik tesisatı, sigorta kutuları, akü terminalleri bakım kayıtları tutulmalıdır. 8.3 Malzeme/Depolama Kuralları Basınçlı tüpler ve aerosol kaplar araçta bırakılmamalı; zorunlu taşıma durumunda uygun kap ve ventilasyon sağlanmalı, yakıt bidonları (yasal ve özel durumlarda) sadece homolog kaplarda, sızdırmaz şekilde taşınmalı ve asla yolcu kabinine konulmamalı, Elektronik cihazlar aşırı sıcaklıklara maruz bırakılmamalı; araçta uzun süre şarjda bırakılmamalıdır. 8.4 İlk Müdahale ve Ekipman Her araç/iş aracı için kolay ulaşılacak yerde uygun sınıf bir yangın söndürücü bulundurulmalı. Araç yangınları için genellikle ulusal rehberler ve itfaiye tavsiyelerine uygun çok amaçlı kuru kimyasal (ABC) 1–2 kg söndürücüler tavsiye edilir; elektrikli yangınlarda CO₂ veya uygun sınırlı ajanlar değerlendirilebilir. EV batarya yangınları için geleneksel portatif söndürücüler genelde saniyeler içinde batarya kaynaklı yeniden tutuşmayı engelleyemeyebilir; dolayısıyla ilk müdahale personeli için EV özel eğitimi ve itfaiye müdahalesi gereklidir. 9. İTFAIYE / ACIL MÜDAHALE HUSUSLARI (EV VE ICE ARAÇ KARŞILAŞTIRMASI) İçten yanmalı motorlu araç yangınları genelde motor veya yakıt bölgesinde başlar; müdahale yönü buna göre planlanır. Elektrikli araç batarya yangınları yüksek sıcak-
22 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 lık, uzun sürede söndürülme, toksik duman ve yeniden tutuşma riskleri taşır. İlk müdahalede güvenli uzaklık, yüksek hacimli su püskürtme veya üretici-rehberli/itfaiye yöntemleri gerekebilir. EV batarya yangınları ciddi ölçüde farklı teknik müdahale ve su/soğutma süreleri gerektirir. 10. DENETIM / KONTROL LISTESI (ÖRNEK - SAHADA KULLANILABILIR) Araç Kimliği / Genel Bilgi Araç Plaka: … Araç Tipi/Model/Yıl: … Denetimi Yapan: … / Tarih: … Elektrik & Akü Akü terminalleri sıkı ve korumalı mı? (E/H) Akü kablolarında ısı/erime/yanık izleri var mı? (E/H) After-market elektrik işleri ve bağlantılar uygun mu? (E/H) Taşınan Malzemeler Araçta aerosol/sprey/çakmak gazı var mı? (E/H) Yakıt bidonu/solvent var mı? (E/H) Powerbank/taşınabilir batarya kontrollü mi taşınıyor? (E/H) Yangın Söndürme & Uyarı Söndürücü var mı? Tip/kapasite? (E/H) Söndürücü montajı ve muayene tarihleri kontrol edildi mi? (E/H) Eğitim ve Talimatlar Sürücüye yangın riski eğitimi verildi mi? (E/H) Acil tahliye prosedürü araçta bulunuyor mu? (E/H) (E/H = Evet / Hayır; ek açıklama satırı için not bırakılmalıdır.) 11. UYGULANABILIR STANDARTLAR & REHBERLER (ÖRNEK REFERANSLAR) NFPA — Araç yangın statik raporları NHTSA / EMS rehberleri-Lityum-iyon bataryalar ve araç güvenliği rehberleri. Yakıt davranışları ve flash-point bilgilerinin teknik kaynakları. 12. ÖNERILER - UYGULAMAYA YÖNELIK (KISA VE NET) 1. Yasak listesi hazırlanıp iş ve filo araçlarına dağıtılmalıdır (aerosoller, açık yakıt bidonları vb.). 2. Sürücü eğitimi zorunlu kılınmalıdır (yıllık periyot, ısı-batarya-riskleri, söndürücü kullanımı). 3. Araçta küçük bir ABC kuru kimyasal yangın söndürücü (1–2 kg) ve söndürücü bakım kaydı bulundurulmalıdır. 4. EV/HEV araçlar için üretici acil durum rehberleri (Emergency Response Guide) bütün filo bakım/ dokümanlarına eklenmeli ve itfaiye ile bilgi paylaşımı sağlanmalıdır. 5. Periyodik elektrik tesisatı ve yüksek-gerilim izolasyon kontrolleri yapılmalı; yetkili bakım kayıtları tutulmalıdır. 13. GÖRÜŞ VE KANAAT Yapılan teknik inceleme ve literatür değerlendirmesi sonucunda; araçlarda bulundurulan bazı yaygın tüketici ürünleri (aerosoller, solventler, uygunsuz yakıt taşımaları) ile elektronik cihazlardaki lityum hücrelerin yüksek sıcaklığa maruz kalması, yaz aylarında araç yangını riskini artırmaktadır. Bu risklerin azaltılması için yukarıdaki mühendislik, idari ve eğitim önlemleri hızla uygulanmalıdır. Elektrikli araçlara özgü batarya yangınları ise ayrı bir müdahale protokolü ve itfaiye koordinasyonu gerektirir. 14. SONUÇ Araç güvenliği sadece sürüş bakımından değil taşınan eşyaların seçimi, depolanması ve kullanımından da etkilenir. Özellikle yaz döneminde araç içi sıcaklıkların hızla artması bazı malzemelerin patlama/tutuşma eğilimini yükseltir. Bu nedenle kurumların taşımaya ilişkin açık kuralları, periyodik denetimleri ve acil durum eğitimlerini uygulaması riskleri azaltacaktır. n KAYNAKLAR • NFPA — Vehicle Fires research & statistics. • EMS / EV response guidance — “EMS Guidance for Responding to Crashes and Fires Involving…” (EV batarya yangınlarının özellikleri ve müdahale notları). • NHTSA — Lithium-ion battery safety for vehicles (teknik raporlar). • Yakıtların flash-point / autoignition referansları (ör. Skybrary / teknik kaynaklar). • UK Fire Service / Fire service vehicle guidance — araçlar için kuru kimyasal / çok amaçlı söndürücü tavsiyesi. MAKALE
Ready for the future. INTERSCHUTZ 2026 For Heroes. For Rescuers. For You. 01 – 06 June 2026 Hannover ▪ Germany interschutz.com
24 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 ÖZETDağıtık Sıcaklık Algılama (DTS) sistemleri, optik fiberleri sensör olarak kullanarak uzun mesafelerde yüksek çözünürlüklü sıcaklık ölçümü sağlar. Buna karşılık, Dağıtık Sıcaklık Gradyan Algılama (DTGS) sistemleri, sıcaklık değişim hızını (∂T/∂z veya ∂T/∂t) izleyerek ısıl davranış sapmalarını yüksek hassasiyetle tespit eder. Bu çalışmada DTS ve DTGS teknolojilerinin temel prensipleri, aralarındaki farklar ve yerli mühendislik ürünü FOTAS sisteminde bu teknolojilerin ayrı ayrı kullanımı incelenmiştir. Raman saçılması tabanlı DTS ölçümleri ve phase-DAS temelli DTGS ölçümleri birlikte sahada bulunabilmektedir. 1. GIRIŞ Klasik sensör sistemleri, yalnızca olay gerçekleştikten sonra tepki veren noktasal dedektörlerden oluşur. Oysa DTS sistemleri, fiber hattı boyunca sürekli sıcaklık ölçümü yaparak yangın, enerji kaybı veya kablo aşırı ısınması gibi olayların öncesinde ısıl davranıştaki değişimleri algılayabilir [Ukil, 2012]. Bu yaklaşım, yalnızca sensör değişimi değil, algılama paradigmasında bir dönüşümü temsil eder. DTGS teknolojisi ise DTS’in devamı değil, tamamlayıcısıdır. DTS’in mutlak sıcaklık verisini, DTGS’in yüksek hassasiyetli gradyan ölçümüyle birleştiren füzyon yöntemleri (eDTS) endüstride giderek yaygınlaşmaktadır [Lauber & Lees, 2021]. 2. DTS SISTEMLERININ OPTIK PRENSIPLERI DTS sistemleri Raman saçılması prensibine dayanır. Fiber çekirdeğine gönderilen kısa optik darbeler, malzeme içindeki moleküler titreşimlerle etkileşerek geri saçılır. Bu geri saçılan ışık, Stokes ve Anti-Stokes bileşenlerinden oluşur. Anti-Stokes bileşeninin yoğunluğu sıcaklığa bağlıdır ve bu oran üzerinden sıcaklık hesaplanır [Ukil, 2012; Lillo, 2022]. Sıcaklık hesaplaması şu şekilde ifade edilir: T(z)=γ/(ln((I_S (z))/(I_AS (z) ))+C-Δα⋅z) Burada ( I_S ) ve ( I_{AS} ) Stokes ve Anti-Stokes yoğunlukları, ( C ) kalibrasyon sabiti, ( ) diferansiyel zayıflama DAĞITIK SICAKLIK VE GRADYAN ALGILAMA SISTEMLERI (DTS/DTGS): Optik Prensipler ve Yerli Teknoloji Uygulamaları TEKNİK BAYBORA ATAV SAMM TEKNOLOJI MARKETING MANAGER SONER MÜLAYİM AR-GE MÜHENDİSİ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=