Faik Öner 

Duyar Pompa Genel Müdürü

Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan sanayi sektörü, yalnızca üretim hacmiyle değil, istihdam gücü, ihracat potansiyeli ve teknolojik dönüşüme öncülük etmesiyle de ülkemizin kalkınmasında stratejik bir rol üstlenmektedir. Marmara’dan Ege’ye, İç Anadolu’dan Güneydoğu’ya kadar yayılan organize sanayi bölgeleri, Türkiye’nin üretim nabzının attığı alanlardır. Bu dev üretim üslerinde, bir tesisin güvenliği; yalnızca o fabrikanın değil, zincirleme olarak tüm tedarik süreçlerinin, hatta bölge ekonomisinin güvenliğini doğrudan etkiler.

Bu nedenle, endüstriyel tesislerde yangın güvenliği, artık sadece teknik bir konu değil; sürdürülebilir üretimin, iş sürekliliğinin ve ekonomik istikrarın vazgeçilmez bir bileşeni haline gelmiştir. Anlık müdahale gerektiren yangınlar, zamanında ve doğru sistemlerle kontrol altına alınmadığında yalnızca maddi değil, geri döndürülemez can kayıplarına da neden olabilmektedir. İşte bu noktada, yangın söndürme sistemlerinin kalbi konumundaki yangın pompaları, görünmez ama hayati bir görev üstlenmektedir.

Endüstriyel tesislerde, yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunması nedeniyle yangın tehlikesi yüksektir. Ayrıca, yanıcı gazların, buharların ve yanabilir katı maddelerin patlayıcı ortamlar oluşturması muhtemeldir. Kimya Mühendisleri Odası’nın paylaştığı istatistikler söz konusu tesislerdeki yangın tehdidini gözler önüne seriyor.

Endüstriyel yangınların sayısı 2023 yılında 529’a ulaştı. Bu sayı 2021’de 394’tü. İlk sırada yer alan, Mobilya / Kâğıt sektöründe 114 yangın meydana geldi. 111 yangın metal sektöründe yaşanırken, plastik sektöründe bu sayı 79. Üstelik 10 yangından 7’sinin elektrik tesisatındaki arızadan kaynaklandığı görülüyor. Bu noktada tüm sistemlerin düzenli bakım ve denetimlerinin yapılması en büyük önlemlerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Gri Zamanın Yöneticisi
Yangına itfaiyenin müdahale etmesini beklediğimiz süre “gri zaman” olarak ifade edilir. İtfaiyenin müdahale süresi İstanbul’da ortalama 6,4 dakikaya tekabül etmektedir. Bu süre yangının tüm işletmeye yayılması için yeterlidir. Söz konusu gri zaman içerisinde sistemin ihtiyacına uygun ve düzenli bakımları yapılan pompa sistemleri yangını kontrol altına alabilir.

Yangın pompaları, yangın anında otomatik devreye girerek suyun sistem boyunca doğru basınçla dağıtılmasını sağlar. Sulu yangın söndürme sistemlerinin en kritik parçasıdır. NFPA 20, EN 12845, UL ve FM gibi uluslararası standartlar, bu pompaların dayanıklılık, otomasyon ve performans gereksinimlerini net bir şekilde tanımlar.

Endüstriyel tesislerde genellikle bir ana pompa (elektrikli), bir yedek pompa (dizel motorlu) ve sistem basıncını sabit tutan jokey pompadan oluşan üçlü bir yapı kullanılır. Bu yapı; olası enerji kesintilerinde, basınç düşmelerinde ya da bakım zamanlarında sistemin kesintisiz işlemesini garanti eder.

Sahadaki Gerçekler
Duyar Pompa’da üstlenmiş olduğum genel müdürlük görevim ve pompa sektöründeki 25 yıllık kariyerim boyunca, Türkiye ve yurt dışında onlarca endüstriyel tesiste edindiğim deneyimle söylüyorum: Bazı yangın sistemleri sadece “kâğıt üzerinde” çalışır durumda. Saha uygulamalarında karşılaştığımız başlıca problemler şunlardır:
• Pompa kapasitesinin yanlış hesaplanması
• Uygun olmayan montaj ve devreye alma süreçleri
• Periyodik bakım eksikliği
• Test hattı kurulmaması, otomatik sistemin manuel müdahaleye bırakılması
•Oysa yangın, “belki olur” diye değil, “olursa hazır olmalıyız” diye tasarlanmalıdır.

Sanayi tesislerinin zamanla büyümesi, eskiyen altyapılar ve yaşlanan teknik ekipmanlar, yangın riskini giderek artıran unsurlar arasında yer alır. Özellikle plansız genişlemeler ve “hormonlu” büyüme olarak tabir edilen kontrolsüz kapasite artışları, yangın güvenliği açısından ciddi zaaflar doğurabilir.

Bu nedenle proses güvenliğinin sağlanması, sadece üretim verimliliği açısından değil, tesisin bütünsel yangın güvenliği için de kritik önemdedir. Etkin bir yangın söndürme sisteminin kurulabilmesi için, önce tesisin üretim sürecine özel risklerin doğru analiz edilmesi gerekir. Bu analiz sürecinde uluslararası kabul görmüş ISO 16732 gibi risk değerlendirme standartları yol gösterici olmalıdır.

Ayrıca, yangın sistemlerinin sadece teknik olarak değil, mimari yapı ile uyumlu ve entegre biçimde uygulanması gerekir. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken husus; estetik kaygıların, işlevsellik ve güvenliğin önüne geçmemesidir. Unutulmamalıdır ki, yangın sistemleri yalnızca görünmek için değil, ihtiyaç anında kesintisiz çalışmak için vardır.

Duyar’lı Pompa Sistemleri
Günümüzde yangın sistemleri artık sadece “aç-kapa” çalışan makineler değil. Duyar Pompa olarak, frekans kontrollü yangın sistemleri ile enerji tüketimini optimize ediyor, uzaktan izleme sistemleriyle kullanıcıya anlık veri sunuyoruz. Bu da yalnızca müdahale süresini kısaltmıyor, aynı zamanda bakım maliyetlerini ve karbon ayak izini düşürüyor.

Yangın güvenliği artık sadece bir tesis gerekliliği değil, bir sürdürülebilirlik ve kurumsal sorumluluk göstergesidir. Yalnızca pompa üretimi değil, bir yangın güvenliğinde çözüm ortağı yaklaşımıyla hareket edilmelidir. Her projede müşteriyle birlikte sistem analizi yapılarak, doğru pompa seçimi için çalışılması önem arz etmektedir. NFPA 20 ve TS EN 12845 standartlarına uygun sistemlerin entegre edilmesi gerekir. Yangın pompası, yalnızca bir ürün değil; bir güvence, bir hazırlık, bir hayattır. Çünkü biliyoruz ki; yangın anında çalışmayan bir pompa, yok hükmündedir.