Bir ülkede meydana gelen yangınların sayısı ve yapısı ile ilgili istatistikler, ulusal düzeydeki yangın hizmetlerinin geleceÄŸi hakkındaki düzenlemelerde önemli rol oynar. Yangın sayısının ve nedenlerinin bilinmesi; yangın önlemlerinin tasarlanmasında, itfaiye merkezlerinin konuÅŸlandırılmasında, ekiplerin ve donanımlarının belirlenmesinde yol gösterici olur. Nerede daha çok yangın çıkmış, ölüm ve yaralanmalar nerede ve neden meydana gelmiÅŸ bilindiÄŸi takdirde uygulanacak çözümler kolay bulunur. Bu nedenle yangın istatistiklerine önem verilir ve geliÅŸmiÅŸ ülke itfaiyelerinin en önemli birimlerden biri istatistik deÄŸerlendirme birimidir.


Ülkemizde, ülke genelinde itfaiye ile ilgili bir koordinasyon olmadığından, maalesef ülkemizde yıllara göre kaç yangının olduÄŸu, kaç kiÅŸinin öldüÄŸü ve yaralandığı konusunda bir bilgi bulunmamaktadır. Eskiden Sivil Savunma Genel MüdürlüÄŸü kapatılmadan, bütün il itfaiyelerinden bilgiler toplanıyor ve her yıl Sivil Savunma Genel MüdürlüÄŸü tarafından raporlanarak yayımlanıyordu. Günümüzde sadece bazı illerde itfaiyeler yangın sayıları yayımlanmakta, ülke genelinde yangın istatistiklerini toplayan ve raporlayan bir organizasyon bulunmamaktadır. Dolayısıyla ülkemizde kaç yangın çıktı, kaç kiÅŸi hayatını kaybetti, kaç kiÅŸi yaralandı bilemiyoruz.
Dünya genelinde güvenilir güncel yangın istatistikleri ve yıllık raporları CTIF (Comité Technique International de prevention et d'extinction de Feu - Uluslararası Yangın Önleme ve Söndürme DerneÄŸi) tarafından yayımlanmaktadır[1]. CTIF her yıl 70 ayrı ülkenin yangın istatistiklerini raporlanmaktadır. Türkiye bu ülkeler arasında bulunmamaktadır.


CTIF, üye ülkelerin yanı sıra diÄŸer ülkelerden de yangın ile ilgili istatistikleri istemekte ve yayımlamakta, yangın istatistiklerine ihtiyaç duyan ülkeler bu istatistiklerden yararlanmaktadır. Aynı zamanda, tüm istatistik bültenlerinin doÄŸrudan karşılaÅŸtırılmasını saÄŸlamak için standart raporlama formları önermektedir.
Ülkeden ülkeye istatistiklerin nasıl elde edildiÄŸi ve kaydedildiÄŸi konusunda farklılıklar vardır. Tutarlılık olmaması nedeniyle, istatistiklerin deÄŸerlendirilmesinde eksiklikler oluÅŸmaktadır. Avrupa BirliÄŸi Ä°tfaiyeci Dernekleri Federasyonu ülke istatistiklerini tutarlı olması ve birbiriyle karşılaÅŸtırılmasının saÄŸlanabilmesi için yangın ve kurtarma istatistiklerinde Avrupa çapında standart yangın sonu raporun gerekliliÄŸini savunmaktadır[2].


Tablo 1'de, CTIF tarafından yayımlanan 40 ayrı ülkedeki 2011-2015 yılları ortalaması yıllık yangın sayısı ile yangında ölen ve yaralananların sayısı verilmektedir. Yangın sayısı nüfus yoÄŸunluÄŸuna, bina sayısına, yangın önlemleri ile ÅŸehrin alt yapısına göre deÄŸiÅŸmektedir. Bir yerleÅŸim merkezinde meydana gelen yangınların sayısı ve çıkış nedeni; ÅŸehrin nüfusuna, halkın eÄŸitim seviyesine, ÅŸehrin alt yapısına, kiÅŸi başına tüketilen enerji miktarına ve enerji türüne baÄŸlıdır. Nüfus arttıkça ve kiÅŸi başına tüketilen enerji miktarı arttıkça yangın sayısı artmakta, yangın önlemleri iyileÅŸtikçe yangın sayısı azalmaktadır. 

Tablo 1. Bazı Ülkelerde Yangın Sayısı ile Ölü ve Yaralı Sayıları (2011-2015 Ortalaması)[1,3]

Yangın sayısının ülkelere göre karşılaÅŸtırılmasında önemli parametrelerden biri de kiÅŸi başına tekabül eden yangın sayısıdır. Nüfusa indirgenmiÅŸ yangın sayısı ile ölü ve yaralı sayıları Tablo 1’de görülmektedir. Amerika BirleÅŸik Devletlerinde 1000 kiÅŸiye 4.1 yangın tekabül ederken bu deÄŸer Rusya'da 1.1, Ä°ngiltere’de 3.8, Ä°talya'da 3.6 olmuÅŸtur. Nüfus başına yangın sayısı en az olan ülkelerden biri Rusya olmasına raÄŸmen yangın başına ölen insan sayısı en fazla olan ülkelerden biri Rusya olmaktadır. Amerika BirleÅŸik Devletlerinde kiÅŸi başına yangın sayısı fazla olmasına raÄŸmen her 1000 yangında 2 kiÅŸi hayatını kaybetmekte ve 12 kiÅŸi yaralanmakta iken Rusya’da her 1000 yangında 69 kiÅŸi hayatını kaybetmekte ve 74 kiÅŸi yaralanmaktadır[1].

Japonya’da son on yılda, yangın nedeniyle her yıl ortalama 1.400 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸtir. 100.000 kiÅŸi başına düÅŸen ölümlerinin sayısı 1.136 olmaktadır. Meydana gelen yangınların %58’i binalarda,%10’i taşıtlarda, %3’ü ormanlarda olmaktadır. Japonya’nın kuzeyinde bulunan ÅŸehirlerde ölümlerin fazla olmasının, kışın ısıtma cihazları ile ilgili yangınlardan kaynaklandığına inanılmaktadır[4].

Japonya’da ev yangınları sayısı son yıllarda önceki yıllara göre azalmış ve on yıl öncesine kıyasla azalma % 63.1 deÄŸerine ulaÅŸmıştır. Son on yılda yangın sayısında olduÄŸu gibi yangınlardan kaynaklanan ölümlerin sayısı her yıl azalmıştır[5]. Ev yangınlarından kaynaklanan ölümlerin sayısı önceki yıla göre azalma olmuÅŸ ve on yıl öncesine göre % 74,6 azalma olduÄŸu tespit edilmiÅŸtir. Toplam yangınların sayısı da önceki yıllara kıyasla azalmış on yıl öncesine kıyasla % 69.1 azalma olmuÅŸtur.
Amerika BirleÅŸik Devletlerinde her 23 saniyede bir yangın, her 63 saniyede bir yapısal yangın, her 86 saniyede bir ev yangın ve her 181 saniyede bir araç yangını meydana geldiÄŸi belirtilmektedir[6]. BirleÅŸik Devletlerde 2003-2015 yıları arasında konutlarda yılda ortalama 377.000 yangın meydana gelmiÅŸtir. Konut yangınlarında ortalama her yıl 2677 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸtir. Hayatını kaybedenlerin %80'i bir veya iki aileli konutlarda olmuÅŸtur. Yapısal yangınlarda ortalama her yıl 12.960 kiÅŸi yaralanmıştır.
Amerika BirleÅŸik Devletlerinde 2003-2015 yıları arasında konut harici binalarda ortalama her yıl 96.600 yangının %18.1'i maÄŸazalarda ve ofislerde, %19.3'ü özel mülklerde, % 7.9'u yeme-içme alanlarında, %7.0'si kurumsal binalarda, %6.9'u topluma açık binalarında, %5.7'si eÄŸitim binalarında, %5.4'ü imalathanelerde, %4.6'sı garajlarda, % 2,3'ü endüstri binalarında meydana gelmiÅŸtir. Konut harici bina yangınlarında her yıl 83 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸ ve 1325 kiÅŸi yaralanmıştır. Yangında ölüm ve yaralanmalar en fazla depolarda ve maÄŸazalarda olmuÅŸtur[7].

Ä°ngiltere’de 2017’de itfaiye olaylarında bir önceki yıla göre %156 artış olmasına raÄŸmen on yıl öncesine göre %49 düÅŸüÅŸ gerçekleÅŸmiÅŸtir. Son yıldaki artış büyük ölçüde yangınlardaki artıştan kaynaklanmıştır. Bununla birlikte, Eylül 2017'de sona eren yılda, bir önceki yılla karşılaÅŸtırıldığında yangından %37 artış (Grenfell Tower yangından 80 kiÅŸi dahil) olmuÅŸtur[8,9]. Ancak son on yılda yangın sayısında artış olmasına raÄŸmen yangınla ilgili ölümlerin sayısında yıllara göre genel bir düÅŸüÅŸ olmuÅŸtur.

Avrupa'da yılda 2.000.000 yangın olmakta, yangınların % 90'ı binalarda meydana gelmektedir[10]. Binalarda kullanılan yanıcı her geçen gün artmakta ve Avrupa BirliÄŸinde yangında ölümlerinin %50'si duman ve zehirli gazlarının solunması ile gerçekleÅŸmektedir. Yangınlardaki yaralanmalar nedeniyle her yıl 70.000 kiÅŸi hastaneye kaldırılmaktadır.

Ä°stanbul’da son on yılda 403.683 adet yangın meydana gelmiÅŸ olup ortalama her yıl 40.000 yangına tekabül etmektedir. BaÅŸka bir deyiÅŸle her gün ortalama 110 yangın, her saat ortalama 5 yangın meydana gelmektedir. Son beÅŸ yılda, daha önceki beÅŸ yıla göre yapısal yangınlarda %22.6 artış meydana gelmiÅŸtir. Konut yangınlarındaki artış %11.8, fabrika yangınlarındaki artış %14 ve araç yangınlarındaki artış %21.5 olmuÅŸtur[11]. 

Tablo 1. Ä°stanbul'da Son Yıllarda Meydana Gelen Yangınlar ve Çıkış Nedenleri [11] 

Ä°stanbul’da binalarda alınan yangın önlemleri son yıllarda iyileÅŸmesine raÄŸmen ot yangınları hariç yapısal ve yapısal olmayan bütün yangınlarda artış olmasının en büyük sebebi, binaların sayısının ve nüfusun hızlı artışıdır. Bunların yanında eskiyen tesisatların ve kiÅŸi başına tüketilen enerjinin artmış olması ve eskiyen tesisatların da etkisi olmuÅŸtur. 

Avrupa'daki metropollerde kayıtlara geçen yangın sayısı Ä°stanbul’da meydana gelen yangınlara kıyasla daha fazladır. Bunun nedeni; Avrupa kentlerindeki sigortalı bina sayısı fazla olduÄŸundan her yangının itfaiyeye haber verilmesi ve rapor istenmesidir. Ülkemizde ise vatandaÅŸlar yangını kendileri söndüremediÄŸi zaman itfaiyeye haber vermekte, itfaiye ceza keser veya mahkemeye verir endiÅŸesiyle her yangını haber vermemektedir. Kâgir binalarda meydana gelen yangın sayısı ahÅŸap binalara göre daha fazla olmasına raÄŸmen bir yangın için bakıldığında ahÅŸap binalardaki hasar miktarı çok daha fazla olmaktadır.

Kaynaklar
[1] Brushlinsky, N. ve diÄŸ.; “Word Fire Statistics 2017”, Report 22,CTIF, Comité Technique International de prevention et d'extinction de Feu.
[2] Comparison of European Fire Statistics, Final Report for the Department for Communities and Local Government, Fire Research Report 1/2012.
[3] World Fire Statistics, International Bulletin of the World Fire Statistics Centre, 2017.
[4] Fire Service System in Japan, Fire and Disaster Management Agency, 2008-2017.
[5] Overview of the 2017 White Paper on Fire Service Fire and Disaster Management Agency
[6] Fire in the United States, U.S.FireAdmistration, 2006-2015.
[7] U.S.Fire Statistics, U.S.FireAdmistration, FEMA, 2017
[8] Fire and rescue incident statistics: England, year ending September 2017, Statistical Bulletin 04/18, 8 February 2018.
[9] Fire Statistics United Kingdom, Department for Communities and Local Government, 2007-2017
[10] Fire Safe Europe, https://firesafeeurope.eu/resources/
[11] Ä°stanbul Ä°tfaiye MüdürlüÄŸü Ä°statistikleri 2013-2018, Ä°tfaiye MüdürlüÄŸü, Ä°stanbul.