Sezer ASLAN
Yangın, Acil Durumlar Eğitim Uzmanı, Danışman, Yangın Risk Analizi NFPA Member

Yangın, dik ve ulaşılması zor bir arazide çıktığında, yangının önceden belirlenmiş bir alanda yanmasına izin vererek ve itfaiyecilerin güvenle gidebileceği alanlara yangın hatları yerleştirerek bir sınırlama stratejisi uygulayabilir veya yangını kontrol altında tutmak için yangının çevresindeki alanları helikopterlerle soğutabiliriz. Ağaç ve çalıların büyümesine izin verecek kadar nemli bir iklime sahip olan, ancak yine de uzun süreli kurak ve sıcak dönemlerin yaşandığı yerlerde orman yangını riski vardır.

Orman yangınlarında söndürme stratejisinin gereklilikleri arasında özellikle su temini yer alır. Bazı yerlerde, orman yangını riskli bölgelerde su tahliye noktaları mevcuttur. Veya konteynerler doldurularak mobil söndürme havuzları olarak kullanılır. Hızlı monte edilebilen katlanabilir konteynerler, yangın söndürme suyunun tamponlanması için de pratiktir. Orman yangınlarının çoğu yer yangınlarıdır. Yangınlarla manuel olarak mücadele eden itfaiye ekipleri, ekipman seçimlerini alevin uzunluğuna göre yaparlar. Bu, alevin ucunun yerden ne kadar uzakta olduğunu gösterir. Ekipman seçimi elbette yerel koşullara, yani topografyaya, bitki örtüsüne ve hangi zorlukla mücadele edildiğine bağlıdır.

Yer yangınlarıyla mücadele öncelikle püskürtme modelli su jeti nozullarıyla yapılır. Arazide iyi manevra kabiliyeti önemlidir. Hortumlar, ısıya ve yangına mümkün olduğunca uzun süre dayanabilmelidir. Yangının dış çevresi söndürüldükten sonra, itfaiye aracının yardımıyla yangın alanının söndürülmesi başlayabilir. Kullanılacak portatif teçhizatlar:

Taşınabilir yangın pompası- Bataklıklar veya dağlar gibi engebeli arazilerde kullanışlıdır yeterli dağıtım basıncını sağlar.

Söndürme sırt çantası- Uzak operasyon yerlerinde hızlı ilk müdahale, söndürme sonrası aşamada kor yuvalarını söndürme; kapasite: 20lt 

Kesici Delici Balta- Çapa ve baltanın birleşiminden oluşan, kıymık ve kesici ağzı balta gibi keskinleştirilmiş bir alettir. Kullanım amacı toprağı yarmak ve közleri açığa çıkarmak, kökleri veya dalları kesmek ve ağaç gövdelerinden kömür çıkarmaktır.

Çapalama Taş Kırma Aleti- Taşlı veya taşsız zeminlerde çapalama, çekme ve kırma için çok işlevli alet

Çapa- Toprağı kazarak köz ceplerini açığa çıkarmak için kullanılır.

Kürek- toprağı kazmak, dalları kesmek ve kum atmak için

Motorlu püskürtücü- Tozların uçuşmasıyla oluşan alevi söndürmek için az miktarda su püskürten yaprak üfleyici.

Bitki örtüsü yangını, topoğrafya, hava durumu ve yakıt gibi faktörlerle karakterize edilir. Bu faktörler yangının yayılmasında belirleyicidir. Bu faktörler ne kadar elverişsiz olursa, örneğin çok kuru bitki örtüsü, ulaşılması zor arazi ve değişken rüzgarlar, yangın o kadar hızlı yayılır. Orman yangınlarıyla mücadele için ideal D tipi hortum tavsiye edilir. Bu tür hortumların özelliği ; Delikli yapısı sayesinde kendi kendini nemlendirir.100 metrede 6 bar'da dakikada 2 litre su kaybı, daha az kıvrılma ve daha uzun hizmet ömrü özel dokuma sistemi sayesinde son derece yüksek aşınma direnci, Yüksek performans rezervleri için 100 bar'ın üzerinde patlama basıncı, Kontrast dokuma sayesinde yüksek görünürlük, Paslanmaz çelik telli korozyona dayanıklı hortum bağlantısı, Minimize edilmiş bükülme eğilimi ve uzama, Kauçuk ve kumaş arasında çok iyi yapışma değerleri. Yine orman yangınları ile mücadelede kişisel koruyucu ekipman olarak hafif koruyucu giysi, yangın koruma başlığı, FFP2 veya FFP3 maske ve koruyucu gözlük önerilir. Bu konulara ek olarak, yanmış alanda araç kullanmak da eğitim kurslarında her zaman ele alınan bir konudur. Burada, araçların geçişinden önce zeminin uygun şekilde soğutulması ve sıcaklığın kontrol edilmesi gerektiği açıkça önerilmektedir. DIN 14800-18'e göre orman yangınları ile mücadelede kullanılacak cihaz ve ekipman önerisi:

5 D Hortum
2 C/D Ara rekor (rediksyon) parçası
2 D Tipi püskürtme modelli su jeti nozulu (100 l/dak)
1 C/DCD Hortumlarına uygun dağıtıcı
1 Çapa
2 Yangın küreği
2 20 lt 'lik yangın söndürme sırt çantası
10 FFP2 filtre, 3 koruyucu gözlük

ORMAN YANGINLARININ YAYILMASINI ÖNLEMEK İÇİN YANGINLA MÜCADELE TEKNİKLERİ

Yangın Hatlarının Oluşturulması
İtfaiyecilerin orman ve orman yangınlarını kontrol altına almak için kullandıkları ilk stratejilerden biri, bitki örtüsü ve olası yakıtta bir kesinti olan yangın hattı inşa etmektir. Bu kesinti, tüm bitki örtüsünün çıplak mineral toprak veya kayaya kadar kaldırılmasıyla oluşturulur. İtfaiyeciler, genellikle yangının en soğuk olduğu bir sabitleme noktasından başlar. Bu noktadan hareketle, orman yangını itfaiyecileri, kazı aletleri kullanarak veya gerçek orman yangını ulaşmadan önce yakıtı ortadan kaldıran kontrollü bir yakma işlemiyle alanı önceden yakarak bir yangın hattı inşa ederler.

Yangın hattının büyüklüğü, yangının seyrine bağlıdır. İtfaiyeciler, yangın hattını inşa ederken ve bakımını yaparken topografyayı, bölgedeki yakıt türlerini ve hava koşullarını göz önünde bulundururlar. Rüzgar, orman yangınlarının yeterince geniş olmayan yangın hatlarını aşmasına neden olabilir ve bu durum itfaiyeciler için tehlikeli olabilir ve yeni bir yerde yeni bir yangın hattı oluşturmalarını gerektirebilir.

Geri tepme
Yukarıda açıklanan söndürme tekniğine benzer şekilde, geri tepme, itfaiyecilerin aktif bir orman yangınının önünde yakıt tüketmek amacıyla kasıtlı olarak yangın çıkarmasıdır. Bu, orman yangınının yolunu tıkayabilir veya yangının hareket yönünü değiştirebilir.

En iyi senaryoda, geri tepmeler orman yangınının yayılmasını engeller, ancak geri tepmenin yayılıp büyüyen orman yangınını büyütme riski vardır. Geri tepme, rüzgar ve arazi koşulları göz önünde bulundurularak doğru şekilde ayarlanırsa, ana yangına doğru hareket eder ve başka bir yere yayılmadan içeri çekilir. Zemin bitki örtüsünden temizlenecek ve orman yangınının yakacak daha az yakıtı olacaktır.

Su ve Köpük
Orman yangınlarını söndürmek için su, yangın hortumlarıyla veya uçaklardan dökülerek kullanılır. Yangın çok sıcaksa, su yangını veya bölgedeki yakıtı etkili bir şekilde soğutmadan önce buharlaşabilir. Ayrıca, özel yangın geciktiriciler yangının şiddetini ve hızını azaltabilir. Bu yangın geciktiriciler örneğin Fire Retardants, itfaiyecilere yakıtı azaltmak, yangın hatları inşa etmek ve yangını kontrol altına almak için sahada hareket etmeleri için zaman tanır. Farklı yangın türlerini söndürmek için kullanılan farklı yangın söndürme köpüğü sınıfları vardır. İtfaiyeciler genellikle ahşap, kağıt ve çalı gibi A Sınıfı malzemeleri söndürmek için A Sınıfı Köpük kullanırlar. Yangın söndürme köpükleri, sıvının yüzey gerilimini azaltan sentetik maddeler olan yüzey aktif maddeler içerir. Bu köpükler, suyun yüzey gerilimini düşürerek alanı ıslatma kabiliyetini artırır. Köpürme özelliği, yüzeylere yapışan bir örtü oluşturur. Bu, oksijenin potansiyel yakıtlara ulaşmasını engeller ve alanı serin tutarak yeniden tutuşmayı önler. İtfaiye teşkilatı, orman yangınlarının yanma şeklini değiştirmek, yangının şiddetini azaltmak ve yavaşlatmak için uzun süreli Fire Retardants (yangın geciktiriciler) kullanır. Bu geciktiriciler çoğunlukla su, gübre ve diğer bileşenlerden (örneğin korozyon önleyiciler, koyulaştırıcılar, bakterisitler, akış düzenleyiciler) oluşur ve su buharlaştıktan sonra yangın söndürmenin etkinliğini artırır. Uzun süreli geciktiriciler, yangının şiddetini ve yayılmasını birkaç günden bir haftaya veya daha uzun süreye kadar azaltmada etkilidir (yerel bitki örtüsü, kaplama seviyeleri ve hava durumu gibi faktörlere bağlı olarak).

Yangın güvenlik şeritleri
Yangın hatları, orman yangını yakınında yakılması zor bir alan olarak inşa edilirken, orman yangını riski taşıyan bölgelerde genellikle orman yangınlarını durdurmak veya yönlendirmek için doğal bariyerler bulunur. Bu kalıcı bariyerlere yangın bariyerleri denir. Arazinin doğal yapıları yangın bariyeri olarak kabul edilebilir, ancak bakımı yapılırsa yangın bariyeri görevi görebilecek insan yapımı yapılar da mevcuttur. Örneğin, bir yolun etrafındaki alan, uzun süreli bir yangın bariyeri oluşturmak için bitki örtüsünden arındırılabilir.

Temizleme
İtfaiyeciler, orman yangınlarını kontrol altına almak ve yol açtıkları hasarı azaltmak için çalışırlar. Bu yangınlar, etraflarında çalışan bir sınır olduğunda veya artık yayılamaz hale geldiğinde kontrol altına alınır. Ancak, yangın %100 kontrol altına alınsa bile, itfaiyeciler sınır içinde kalan yangının tamamen söndüğünden emin olmak için temizlik sürecinden geçmelidir. Yer ekipleri, yanan malzemeleri söndürmek veya kaldırmak, hala yanan ağaçları söndürmek ve köz olup olmadığını kontrol etmek için içeri girip alanı süpürür. Orman yangınından birkaç gün veya hafta sonra bile, hava kuruysa, için için yanan bir şey alanı yeniden alevlendirebilir.