A. SERDAR GÜLTEK Ä°stanbul Üniversitesi CerrahpaÅŸa

1. GÄ°RÄ°Åž

Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik ÅŸartlar altında hava ile oluÅŸturduÄŸu ve herhangi bir tutuÅŸturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışım patlayıcı ortam olarak tanımlanır. Basit bir cümleden oluÅŸan tanımın içeriÄŸindeki tamlamalar can güvenliÄŸini saÄŸlamak için önemli koÅŸulları belirtmektedir. Bu çalışmaya dahil olan maddeler yanıcı özellikte olan maddelerdir. Bu maddelerin çalışmanın kapsamında yer aldığı fiziksel halleri elle tutulur katı bir cisim veya bir kap içindeki sıvı hali deÄŸil, çalışma ortamı havası içine karışmış halde gaz, sıvı buharı, sis formunda partikül veya toz formunda partikül halidir. Bu çalışmada sözü geçen karışımların deÄŸerlendirildiÄŸi durumlar, basınçlı kaplar içinde deÄŸil, atmosfer basıncına denk kaplar içinde veya kap dışına yayılan kimyasalların bulunduÄŸu çalışma ortamlarıdır. Yancı maddeler baÅŸka oksitleyici gaz ortamlar içinde karışımlar oluÅŸturabilir. %78 azot, %21 oksijen gazları karışımından oluÅŸan ve “hava” olarak adlandırılan gaz ortam içindeki karışımlar deÄŸerlendirme kapsamındadır. Çalışma ortamındaki sıcak yüzey, açık alev, rezistanslı ısıtıcı, mekanik sürtünme, statik elektrik, kimyasal tepkime gibi farklı kaynaklar tutuÅŸturucu etki oluÅŸturabilir. Teorik olarak, yanıcı madde konsantrasyonu alt yanma limitine eriÅŸtiÄŸinde patlama olarak adlandırılan yanma olayı gerçekleÅŸmektedir.

 Gerçekte, alt yanma limitinin %25’i konsantrasyon emniyet deÄŸeri olarak kabul edilmektedir. Bu kadar az konsantrasyonda bile tutuÅŸabilen hava/yakıt karışımının alevli kaynaÄŸa yaklaÅŸtıkça konsantrasyon deÄŸeri artabilir ve tam yanma sonucunda patlama gerçekleÅŸir. Bu süreç mikro saniye ölçeÄŸinde gerçekleÅŸtiÄŸi için çalışma ortamındaki kiÅŸiler için hızlı yanma ile patlama arasındaki geçiÅŸi tespit etmek çok zordur. Dolayısıyla, bu tür çalışmaların gerçekleÅŸtiÄŸi ortamlar “tehlike bölgesi” olarak tanımlanır. Ä°ÅŸyerlerinde patlayıcı ortam oluÅŸabilecek “tehlike bölgeleri” hem Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik içeriÄŸinde, hem de Binaların Yangından Korunması Yönetmelik içeriÄŸinde tanımlanmıştır.

Yazının devamı için tıklayın