SERKAN CEYLAN

NORM TEKNÄ°K A.Åž. Satış ve Müh. Dept. Ekip Lideri

1. GÄ°RÄ°Åž

1.1. Sprinkler Sistemi

Sprinkler sisteminin amacı yangını kontrol veya söndürmeye yetecek minimum uygulama yoÄŸunluÄŸunu saÄŸlamaktır. Sprinkler sistemi endüstriyel bir tesisin yangın söndürme sisteminin en etkili elemanıdır. Yangın esnasında yükselen duman içinde su damlacıklarının penetrasyonu ve yanan yüzeye ulaÅŸarak söndürme iÅŸleminin gerçekleÅŸtirilmesi, çevrede ve tavan seviyesinde sıcaklığın düÅŸürülmesi sonucu aşırı sprinkler açılması ve konvektif ısı transferi nedeniyle yapısal yangın zararlarının önlenmesi, yanan nokta çevresini ıslatıp soÄŸutarak yangının yayılmasını önlemek yangının kontrol altına alınabilmesi için gerekli zorunluluklardır. Sprinkler sisteminin bu zorunlulukları yerine getirebilmesi için optimum damlacık çapının saÄŸlanması gereklidir. Sprinkler deflektöründen yayılan damlacıkların çapına baÄŸlı olarak yangının ilerleme hızı ve sıcak gazların yapı içine transferi çok fazla deÄŸiÅŸebilir. Büyük damlacıkların yükselen duman içerisinde penetrasyonu kolaydır, ısıl yükü yüksek yangınlarda küçük damlacıklara göre daha etkilidir. Küçük damlacıklar ise yanan bölge çevresinde ve özellikle tavan çevresinde buharlaşıp ısı çekerek soÄŸutma etkisi saÄŸlarlar. Böylece daha çok sprinkler açılması önlenmiÅŸ olur. Ancak yükselen dumanın hızı damlacıkların terminal hızını geçiyorsa, özellikle küçük damlacıklar duman ile birlikte sürüklenecek ve söndürme ya da soÄŸutma iÅŸlemine katkı yapamayacaktır. EÄŸer sprinkler uygulanacak alan yüksek tavanlı ise bu kritere daha fazla dikkat edilmelidir. Yangın esnasında ortaya çıkan ısı miktarına baÄŸlı olarak yüksek tavanlı binalarda tavan sıcaklığının sprinklerin aktivasyon sıcaklığına ulaÅŸması daha uzun sürecektir. Buna paralel olarak yangın büyüyecek ve yükselen alevler sonunda sprinklerlerin çalışmasını saÄŸlayacak, ancak damlacıklar yere düÅŸmeden buharlaÅŸacak ya da damlacık hızlarına baÄŸlı olarak duman ile birlikte sürüklenecektir. Bunu önlemek için yüksek tavan uygulamalarında büyük orifisli sprinkler kullanılması gerekmektedir. Kullanılacak sprinkler tipinin seçimi ve yerleÅŸimi ise en saÄŸlıklı olarak sprinkler su atım karakteristiklerinin deÄŸerlerine göre karşılaÅŸtırılması ya da projelendirme yapılan yükseklik için test verilerinin üreticiden saÄŸlanması ile yapılabilir. Ancak pratik çözüm olarak 9,1 m’ye kadar olan yüksek tavan uygulamalarında ESFR veya iri damlacıklı sprinklerler çözüm olabilir. Sprinkler sisteminde kontrol ve söndürme özellikli olmak üzere iki tip sprinkler mevcuttur.

1.2. ESFR (Erken Uyarılı Hızlı Tepkili) Sprinkler
1980’lerin sonunda, Factory Mutual Sigorta ÅŸirketinin çalışmaları sonucunda yangınların bastırılması için özel dizayn edilen ESFR sprinkler geliÅŸtirilmiÅŸtir. Yüksek depo alanlarında yangını bastırmak ve özel uygulama gerektiren yerlerde kullanmak için geliÅŸtirilmiÅŸ ilk sprinklerdir. ESFR sprinkler söndürme özellikli sprinklerdir ve K14, K17, K22 ve K25 olmak üzere dört farklı basınç deÄŸerinde ESFR sprinkler mevcuttur. Kullanılacak olan bu sprinkler tipini çatı ve depolama yükseklikleri belirler(Tablo 2). ESFR sprinkler yangını bastırmaya yönelik homojen ve güçlü su dağılımı ile hızlı ÅŸekilde su akışı saÄŸlar. ESFR sprinkler deflektörü iri su damlacıkları üretir ve yangın sırasında erken devreye girerek, iri damlacıkları sayesinde sıra yangınların bastırılmasında etkilidir. Tüm dizayn ve montaj kriterlerinin tam olarak yerine getirilmesi halinde, depo ve depolama alanlarında ESFR sprinkler diÄŸer sprinklerler ile karşılaÅŸtırıldığında çok daha etkilidir. ESFR sprinklerin montajında uygulanması gereken; tavan eÄŸimi, çatı konstrüksiyonu, montaj yerleÅŸimi ve çatı engelleri gibi bazı zorunlu kurallar vardır. Bu zorunlu kurallara uyulmaması durumunda sprinklerin atım karakteristiÄŸi bozulabilmekte ve yangın anındaki performansını olumsuz etkileyerek söndürme iÅŸleminin gerçekleÅŸmemesine neden olmaktadır.

Devamı için: http://www.yanginguvenlik.com.tr/edergi/frame.asp?mag_id=5&sayi=204