Ülkemizin birçok büyük kentinde, özellikle de Ä°stanbul’da, son yıllarda yüksek binaların ve gökdelenlerin sayısı hızla artmaktadır. Yangın yönetmeliÄŸinde, yüksekliÄŸi 21.50 metreden fazla olan binalar “yüksek bina” olarak tarif edilmektedir. Genel olarak yüksekliÄŸi 51.50 metreden fazla yüksek binalara “çok yüksek bina” ve yüksekliÄŸi 150 metreden fazla yüksek binalara “gökdelen” denilmektedir. Yüksek binalarda meydana gelen yangınlara müdahale etmek ve söndürmek zor olduÄŸundan, bu tür binalarda oluÅŸan birçok yangın faciaya dönüÅŸmektedir. Ä°ran'ın baÅŸkenti Tahran'ın simgeleri arasında gösterilen 17 katlı Plasco binası, 19 Ocak 2017 çıkan yangın sonrası boÅŸaltılmasının ardından çöktü. Binanın enkazında kalan 20'den fazla itfaiyeci yaÅŸamını yitirdi. Azerbaycan BaÅŸkenti Bakü’de 19.05.2015 günü yüksek binada meydana gelen yangında 16 kiÅŸi hayatını kaybetti ve 64 kiÅŸi yaralandı. BirleÅŸik Arap Emirlikleri Dubai’de yapım halindeki 72 katlı Emaar Fountain Views gökdeleni 1 Nisan 2017 günü yandı. 14 Haziran 2017 günü Londra’da Grenfell Tower’da oluÅŸan yangında 79 kiÅŸini hayatını kaybetti. 

Ä°stanbul'un tanınmış iÅŸ merkezlerinden 18 katlı Odakule binasında 10.3.1991 günü meydana gelen yangında 17. ve 18.katları tamamen yandı. Ataköy’deki Novus Residence’te 25.09.2008 günü ve Fulya’daki 42 katlı Polat Residence binasında 16.07.2012 günü cephede kullanılan yalıtım malzemeleri tutuÅŸtu ve kısa sürede binanın tüm cephesi alevler arasında kaldı. Levent’te bulunan Türkiye’nin en yüksek binası Sapphire’de 13 Eylül 2013 yangın paniÄŸi yaÅŸandı. Ä°tfaiyenin çalışmaları sürerken bina tamamen boÅŸaltıldı. Ä°stanbul’un Anadolu yakasında Akasya AVM'nin de içinde bulunduÄŸu kompleksin rezidans bölümünde 04.05.2014 günü çıkan yangın korku yarattı. Zorlu Center'da 9 Ocak 2015 konut kulesinin 17. katında bulunan inÅŸaat halindeki bir rezidansta çıkan yangında bir güvenlik görevlisi hayatını kaybetti. 


Ülkemizde, ÅŸimdiye kadar yüksek bina yangınlarında, çok ÅŸükür fazla can kaybı olmadı. Belki bu nedenle, sanki hiç büyük yangın olmayacakmış gibi davranılıyor. Oysa risk çok fazla olup yüksek binalarda her an bir faciaya sebep olacak eksikler ve yanlış uygulamalar bulunmaktadır.

Yüksek binalar, dikine yerleÅŸtirilmiÅŸ mahallelerdir. Bazıları bir ilçeyi içine alacak kadar büyüktür. GeniÅŸ bir alana yayılı yangın riski, yüksek binalarda küçük bir alana sıkıştırılmış, kullanıcıların hatası, ihmali, dikkatsizliÄŸi ve tedbirsizliÄŸi bir araya toplanmıştır. Bina içerisinde yüzlerce mutfakta gazlı veya elektrikli ocak kullanılmakta, çok sayıda fırın, çamaşır makinası, televizyon, buzdolabı ve ütü gibi elektrikli cihaz bulunmaktadır. 

Yüksek bina yangınlarında, duman ve alev binanın üst kısımlarına doÄŸru hızla yayıldığından, yangının baÅŸladığı katın üstündeki katlarda hasar fazla olur. Can kaybının tamamına yakını, yangın çıkan katın üstündeki katlarda meydana gelir. Ä°tfaiye merdivenlerinin 10.kattan sonra etkili olmaması nedeniyle, binadaki insanların güvenliÄŸi yangın önlemlere baÄŸlıdır. Yangın önlemleri yeterli olmayan yüksek binalarda, alt katlarda baÅŸlayan bir yangında üst katlar alevlere teslim olmakta ve bina “Cehennem Kulesine” dönüÅŸecektir. 
Binaların Yangından Korunması Hakkındaki YönetmeliÄŸine göre; yüksekliÄŸi 51.50 metreden fazla olan yeni yapılan konutlar dâhil bütün çok yüksek binalarda otomatik algılama, söndürme ve duman kontrol sistemleri zorunludur. Yeni yapılan çok yüksek binalarda; her katta en az iki adet korunmuÅŸ yangın merdiveni, önlerinde yangın güvenlik holü ve acil durum asansörü bulunmalı ve merdivenler ile asansör basınçlandırılmalıdır. Otomatik yaÄŸmurlama sistemi, yangın dolapları, itfaiye su alma aÄŸzı ve su verme baÄŸlantıları yapılmalıdır. Otomatik yangın algılama sistemi, acil aydınlatma, yönlendirme ve duman tahliye sistemi olmalıdır. Yeni binalarda, yönetmelikte belirtilen bu sistemler standartlara uygun tasarlandığı, uygulandığı ve sistemlerin bakımları yapıldığı takdirde binada güvendeyiz diyebiliriz. Ama maalesef bunu söylemek zor, yüksek binaların büyük çoÄŸunluÄŸu güvendeyiz diyebileceÄŸimiz özellikte deÄŸil.
Ülkemizde yüksek binaların yangın riskinin fazla olması ve Londra Grenfell yangınına benzer yangınların olabileceÄŸi binalar üç ayrı kategoride toplanabilir. Birinci grupta 2007 yılından önce yapılan hiçbir yangın önlemi olmayan yüksek binalar, ikincisi yeni yapılan yaklaşık 17 kat olan konut binaları ve üçüncüsü de yangın korunum sistemleri uygun tasarlanmayan ve bakımları yapılmayan çok yüksek binalardır. 

Mevcut Çok Yüksek Binalar: YönetmeliÄŸin yayımlandığı 2002 yılından önce yapılan hatta yönetmeliÄŸin uygulanmaya baÅŸlandığı 2007 yılına kadar yapılan çok yüksek binalar en riskli binalar arasındadır. Mevcut binaların kullanım amacı deÄŸiÅŸmediÄŸi sürece çalışma ruhsatı yenilemesi gerekmediÄŸinden yangın önlemlerinin kontrolü ve iyileÅŸtirmesi yapılmamaktadır. Bu tür binalarda yangın algılama sistemleri, korunmuÅŸ yangın merdiveni, otomatik söndürme sistemi hatta yangın dolabı bile bulunmamaktadır. Bir yangın durumunda merdiven kovasından, asansör kuyusundan ve ÅŸaftlardan duman kısa sürede bütün katlara yayılacak özelliktedir. Konut olarak kullanılan bu özellikteki binaların sayısı çok fazladır. Ofis ve otel olarak kullanılan, hiç bir yangın önlemi olmayan binaların sayısı da az deÄŸildir. 

Yeni Yapılan Çok Yüksek Binalar: Yangın bilinci yeterli olmayan yükleniciler, binayı ucuza mal etmek istediklerinden, konutlarda yangın önlemlerinin zorunlu olduÄŸu 51.50 metreden 50 cm daha düÅŸük yaparak, binaya yangın güvenlik holü, merdiven basınçlandırılması, acil durum asansörü, otomatik yaÄŸmurlama sistemi ve duman tahliye sistemlerini yapmamaktadır. Ä°tfaiye merdivenleri etkin söndürmeyi 30 metreye kadar yapabildiÄŸinden, bu tür binaların son 20 metresine yaklaşık 7 katına itfaiye merdiveninin dışarıda ulaÅŸamamakta can kaybının tamamına yakını 30 metreden sonraki katlarda olmaktadır. Yönetmelikte, yapı yüksekliÄŸi 30.5 metreden fazla bütün binalarda otomatik yangın algılama sistemi ve yaÄŸmurlama sistemleri zorunlu yapılmalıdır. 

Tasarımı Uygun Olmayan Çok Yüksek Binalar: Türkiye'de yangın güvenlik sistemleri konusunda önemli konulardan biri de, sistemlerin standartlara uygun olarak tasarlanmaması, uygulanmaması ve bakımlarının yapılmamasıdır. Var gibi gösterilen birçok yangın söndürme sistemi, birçok algılama-uyarı sistemi gerçekte bir yangın durumunda görevini yapacak özellikte deÄŸildir. Yapıldığı belirtilen, birçok binadaki yaÄŸmurlama sistemi ve algılama sistemi bir yangın durumunda fayda saÄŸlamaz. G-Mall sinema yangınında, yönetmeliklere göre bütün sistemlerin binada tamam olduÄŸu söylendi. Oysa ben yangında oradaydım, yaÄŸmurlama sistemi bir yangını söndürecek özellikte deÄŸildi. YaÄŸmurlama baÅŸlığının altında durduÄŸumda beni bile zor ıslatıyordu. Türkiye’de bu ÅŸekilde olan yüzlerce yüksek bina bulunmaktadır. Bu Türk tasarım hatası olan çok sayıda sistemin bulunduÄŸu bina olduÄŸu gibi standartlara uygun olarak tasarlanan ama bakımları yapılmadığı için devrede olmayan veya özelliÄŸini kaybeden sistemin olduÄŸu çok sayıda bina da bulunmaktadır.

Ülkemizde yapılan önemli hatalardan biri de uygun malzeme kullanılmamasıdır. Yüksek binalarda yangınların tamamı ÅŸaftlardan veya dış cephe kaplamasından binanın üst katlarına yayılmıştır. Åžaftların duvarlarının alçıpan ile yapılması katlara açılan kapakların yangına dayanıklı olmaması ve cephede zor yanıcı malzeme yerine normal alevlenici sandviç paneller kullanılması büyük yangınlara davetiye niteliÄŸindedir. 

Sonuç olarak; Türkiye’de önemli prestij binaları haricindeki, özellikle konut olarak kullanılan binalar büyük yangın riski taşımaktadır. Yüksek binaların mutlaka yangın güvenliÄŸi açısından denetimleri yapılmalıdır. Denetimler sırasında sadece sistemlerin olup olmadığı kontrol edilmemeli aynı zamanda çalıştırılmalı ve testleri yapılmalıdır. Yangın yönetmeliÄŸine itfaiyelerin denetimleri ve yetkileri ile ilgili maddeler ilave edilmeli, binalar yapılmadan projeleri itfaiyeler tarafından kontrol edilip onaylanmalıdır.