Yangın algılama sistemlerinin yaygınlaÅŸması ve yapısal düzenlemeler ile birlikte günümüzde  büyük çaplı yangınların eski yıllara göre çok daha az meydana geldiÄŸi bilinmektedir. Bunun yanı sıra itfaiyelerin olay yerine ulaÅŸmada yaptıkları iyileÅŸtirmeler, yangının büyümeden söndürülmesinde çok önemli rol oynamaktadır. Bu iyileÅŸtirmelerin yanı sıra yangın algılama panellerine alarm düÅŸmesiyle birlikte itfaiyeye mesaj iletimi sadece insanların (110) itfaiyeyi aramasıyla mümkün olmaktadır. Oysaki AB ülkeleri standart olarak bu mesaj iletimini otomatik olarak yapmaktadırlar. Ä°tfaiyeye mesaj iletimi konusu ile birlikte genel olarak yangın algılama konusunda, ülkemizde AB standartlarının tam olarak uygulanmasında halen eksikliklerimizden sözedebiliriz. TSE’nin CENELEC’e tam üye olması ile birlikte EN54 normlarını aldığımız AB ülkeleri uygulamaları tam olarak adapte ettiÄŸimizde, can ve mal güvenliÄŸimizin artacağı, binalarımızın çok daha güvenli hale geleceÄŸi aÅŸikardır.

Avrupa topluluÄŸu ülkelerinde yıllardır uygulanan ancak bizde henüz uygulamaya geçirilmeyen en önemli konu, yangın algılama panellerinin itfaiyeye mesaj iletimi konusu olup, bu konunun gündeme gelmesinde büyük yarar görülmektedir. Ä°tfaiyeye mesaj iletimi, beraberinde birçok iyileÅŸtirmeleri ve standartları uygulamayı zorunlu kılacağından önemsenmelidir.

Ülkemizde 2007 yılında yenilenen Yangın YönetmeliÄŸimizin 4.bölüm, 76/c maddesine göre;

 “ Binada bulunan yangın ve acil durum mücadele ekiplerinin uyarılması ve itfaiyeye haber verilmesi için sesli ve ışıklı uyarı cihazları ve direk hatlar ya da diÄŸer iletiÅŸim ortamları üzerinden data iletiÅŸimi ile yapılacaktır”  bulunmaktadır.

Yangın YönetmeliÄŸimizde yer alan bu madde esasen Avrupa’da yıllardan beri yerel itfaiyelerin belirlediÄŸi alanlarda (okul, hastane, alışveriÅŸ merkezi, plazalar, oteller, fabrikalar v.b. ölçekteki binalar ve hatta birçok konutlarda) uygulanmakta olup, eskiden direk hatlar ile itfaiyeye mesaj iletilirken, günümüzde Telefon, TCP-IP veya GSM data iletiÅŸimi hatları (yedekli) kullanılmaktadır. Yangın algılama paneline yangın alarmı düÅŸtüÄŸü anda itfaiyenin merkezden izlemesi ve en yakın itfaiye ekibini haberdar ederek harekete geçirmesi temelinde iÅŸleyen bu süreç, insanların suistimallerine veya geç haber vermesine olanak tanımadığı için itfaiyecilerin iÅŸlerini oldukça kolaylaÅŸtırmaktadır. Yangın yükü artmadan olay yerine ulaÅŸarak müdahale etmesine olanak tanıyan bu uygulama itfaiyeler için çok önemlidir. 

Ä°tfaiyeye veri ileten sistemlerin kurulumu birçok düzenlemeleri de beraberinde zorunlu hale getirmektedir. ÖrneÄŸin; itfaiyeler olay yerine geldiÄŸi anda yangın alarm noktasını kolay lokalize etmek için standart yangın algılama panelinin haricinde itfaiyeye özel panel (marka bağımsız) üzerinde;

a-      Ä°tfaiye gösterge paneli,

b-      Ä°tfaiye kontrol paneli,

c-      Anahtar kasası,

d-      YürüyüÅŸ kartları  istenmektedir.

Tüm bu panellerin ve yürüyüÅŸ kartlarının standartları, ilgili yerel normlara göre belirlenmiÅŸtir. Böylelikle itfaiyelerin her binada yangın noktasına en kısa zaman içerisinde ulaÅŸmasını saÄŸlamak hedeflenmiÅŸtir.

Bunun yanı sıra yerel yönetmeliklerle itfaiyeler yangın yerine gelirken binanın neresinden giriÅŸ yapılacağını, itfaiyenin gireceÄŸi kapının sarı flaÅŸör ile belirgin hale getirilmesi gibi önceden planlanması dahil olmak üzere tüm gerekli yangın güvenlik projesini, sertifikalı firmaların projelendirmesini ve yine sertifikalı firmaların montaj ve devreye almasını talep etmektedir.

Ä°tfaiyeler, mesaj iletimi ile izledikleri tüm binalar ile ilgili önemli bilgileri bir veri bankasında saklamaktalar, gerektiÄŸinde bu veriler sayesinde saniyelerin önemli olduÄŸu müdahale sırasında faydalanmaktadırlar. Bu veriler arasında ilgili yerin bilgilerini içeren detaylar ki bu detaylarda binanın yüksekliÄŸi, sorumluların iletiÅŸim bilgileri, binaya girilecek kapının konumu, bina içindeki riskler (patlayıcı, kimyasal v.b.), gibi itfaiye için gerekli önemli bilgiler yer almaktadır. Ä°tfaiyeler bu bilgilerle yangın yerine hazırlıklı gidebilmektedirler.

Ä°tfaiyeciler sahaya geldiklerinde konumunu bildikleri ve kolay eriÅŸebildikleri itfaiye paneli üzerinde tek-tip gösterge ve kontrol paneli ile hızlıca yangının konumunu yine standartlara uygun yürüyüÅŸ kartları üzerinde bularak hareket ederler. Farklı firmalara ait farklı panel arayüzlerinin haricinde istenen bu itfaiye paneli üzerinde ilaveten kapalı yerlerin anahtarları, standart kilitli bir kasada saklanmaktadır. Panelden alarm sinyali alınınca ve açılabilen bu kasada kapalı yerlerin anahtarları, itfaiyecilerin iÅŸlerini kolaylaÅŸtırmaktadır.

Ä°tfaiye iletiminin saÄŸladığı en büyük avantaj, ÅŸüphesiz yangının erken fazında algılama ile itfaiyeyi yardım için “kabul edilebilir” süre içerisinde (ki bu Alman itfaiye birliÄŸince alarm sinyalinden sonra 8 dakika olarak kabul edilmektedir)  olay yerine eriÅŸimine yardımcı olmaktır.

 Ä°tfaiyenin teyit etmeden harekete geçmesi, beraberinde zaman zaman “Yanlış Alarm” konusunu da gündeme getirmekte olup, tüm alt yapının standartlara ve geçerli normlara uygun olmasını zorunlu kılmaktadır. Yangın Projesi çizecek firmadan kurulum ve devreye almaya kadar bu alanda çalışan firmaların sertifikalandırılmasını zorunlu kılan uygulamalarıyla örneÄŸin; Almanya, yangın konusunda çalışan firmalardan ISO 9001 ile birlikte DIN14675’e uygunluÄŸunu belgeleyen sertifikalandırılma zorunluluÄŸu getirmektedir.

 “Yanlış Alarm” Yangın Algılama Panelinin ve Sistemlerinin en önemli konusudur. Ülkemizde, bu nedenle (ne yazık ki) panellerin sadece itfaiyenin kontrolü sırasında devrede olduÄŸu ve gelen yanlış alarmlar nedeniyle de sonrasında birçok sistemin devre dışı bırakıldığını gözlemlenmektedir. Oysaki panelin izlendiÄŸi bir sistemde itfaiyenin doÄŸrudan haberdar olması ile birlikte, problemler düzeltilip giderilmek zorunda kalmaktadır. Bu nedenle standartlara uygun panel, doÄŸru dedektör ve doÄŸru parametre seçimi ve standartlara uygun kurulum büyük önem kazanmaktadır.  Ä°tfaiyelerin yanlış alarm nedeniyle harekete geçmesinin maliyeti ilgili müÅŸteriye ceza olarak yansıtılmaktadır.  Bu nedenle, müÅŸteriler ÅŸartnamelerinde ilgili firmalardan yanlış alarma karşı  garanti isteyebilmektedirler. Bu bedel Almanya’da genel de 500 Euro mertebesindedir.

Tüm yangın algılama sisteminin kontrolü merkezi itfaiye yönetim sistemi ile sadece yangın algılama panellerinden mesaj iletiminin takibi yapılmayıp, (110)  telefon çaÄŸrılarının kabulü, itfaiye ve kurtarma araçlarının izlenmesi, itfaiye ve kurtarma araçları güzergahında bulunan trafik ışıklarının kontrolü, genel meteorolojik ve sosyal olayların takibi gibi ÅŸehirde itfaiyeyi ilgilendiren tüm konuları kapsayan yönetim sistemleri EN 50518 ‘e göre uygulanmaktadır.  

Avrupa’daki yaygın uygulamalara göre itfaiyeler veya yerel yönetimler, ilgili standartlara sahip firmalara bir lisans anlaÅŸması çerçevesinde teknik altyapı kurulumunu devrederek kendi asil iÅŸlerine odaklanmaktadırlar. Bir imtiyaz hakkı kapsamında baÅŸlayan süreçte ilgili firmalar müÅŸteri yangın algılama paneli ve itfaiye yönetim merkezi ve itfaiye araçlarına gerekli ek donanımı ve enstalasyonu uygulayarak sürekli izleme iÅŸlemini baÅŸlatıyorlar. Böylelikle itfaiyeler kendi asil iÅŸlerine odaklanma imkanı buluyorlar.      

Yangın algılama panelinden itfaiyeye mesaj iletimi beraberinde yangın algılama sisteminin tüm altyapısının standartlara uygun olmasını beraberinde getireceÄŸi için önemlidir.

Yangın güvenliÄŸi konusunda örneÄŸin Almanya’da  EN54’e ilaveten aÅŸağıda yer alan DIN normları detay bilgiler veya www.din-14675.de  adresi incelenebilir.

DIN EN 54 Yangın Alarm Sistemleri,

DIN 14623 Otomatik yangın dedektörleri için oryantasyon etiketleri,

DIN 14661 Ä°tfaiye- yangın alarm sistemleri için kontrol paneli,

DIN 14662 Ä°tfaiye- gösterge paneli,

DIN 14675 Yangın Algılama Sistemleri, kurulum ve işletme,

DIN VDE 0800 Bölüm 1 Uzak iletim sistemlerinin kurulumu ve iÅŸletilmesi dahil olmak üzere Telekomünikasyon sistemlerinin kurulumu ve iÅŸletimi için genel düzenlemeler,

DIN VDE 0833 Bölüm 4  Yangın durumunda sesli alarm sistemlerinin için özellikler,

VdS 2105 Anahtar kasası, sistem birimleri için gereklilikler,

DIN 1450 Yazı tipleri, okunabilirlik.

 "Yangın algılama sistemlerinden itfaiyeye mesaj iletimi her yönüyle algılama sistemlerini daha güvenilir ve anlamlı hale getirecektir. Yangının erken algılanması ile can ve mal kayıpları, teknolojinin sunduÄŸu bu destekle daha büyük ölçüde azaltılabilecektir."