BORA ÅžIRANLI

Norm Teknik Makine Mühendisi - Sistem Uzmanı

Kimyasallar günümüzde birçok tesiste çeÅŸitli sebeplerle bulundurulmakta ve kullanılmaktadır. Bu tesisler petrol rafineleri, kimya fabrikaları gibi riskli kimyasalların yoÄŸun veya tamamıyla kullanımının yapıldığı yerler olabileceÄŸi gibi endüstriyel fabrika depoları, prosesleri gibi bu tip ürünleri kısmi olarak bulundurulan veya kullanan yerlerde olabilmektedir. Örnek olarak ABD yerel itfaiyelerine ulaÅŸtırılan bilgilere göre, 2007-2011 yılları arasında, yılda ortalama 160,910 yangın parlayıcı ve yanıcı sıvıların tutuÅŸması ile baÅŸlamıştır. Bu yangınlar yılda ortalama

454 ölüme, 3910 yaralanmaya ve 1,5 milyar USD maddi zarara yol açmıştır. Kaydedilen yangınların %11’i depolarda çıkmasına karşın, bu yangınlar yaralanmaların toplamda %20’sine sebep olmuÅŸtur.

Yüksek miktarlarda depolanan kimyasalların yangın durumunda basit söndürücüler, yangının kontrol altına alınmasında ve söndürülmesinde yeterli kalamamaktadır. Bu tip durumlarda alınabilecek pasif önlemlerin yanında otomatik yangın söndürme sistemleri, itfaiye mahale ulaÅŸana kadar yangının büyümesini engellemek veya yangını söndürmek amaçlı özellikle yanıcı /parlayıcı kimyasal depolanan depolarda kurulumu tercih edilen sistemlerdir. Parlayıcı ve yanıcı sıvı depolanan depolarda, NFPA 30 standardı asgari olarak yanıcılık sınıfı, depolama ÅŸekli ve sıvının depolandığı kabın tipine göre tablolardan sprinkler veya köpük-su sprinkler sistemlerine yönlendirmede bulunmaktadır. Ayrıca otomatik su spreyi, su sisi, yüksek genleÅŸmeli köpük, kuru kimyevi ve alternatif konfigürasyonlarda sprinkler sistemlerinin de NFPA standartları ışığı ve üretici tavsiyeleri doÄŸrultusunda otoritelerin onayına istinaden alternatif olarak deÄŸerlendirilebileceÄŸini belirtmektedir.

Bu sistemlerin içerisinde yaygın olarak depolarda otomatik sprinkler; ıslak borulu, kuru borulu veya ön-tepkili sistemlerinden biri olarak dizayn edilebilmektedir. NFPA 30’da otomatik sprinkler sistem tasarım kriterlerini iÅŸleyen tablolar parlayıcı ve yanıcı sıvıları öncelikle aÅŸağıda belirtilmiÅŸ olan kriterler altında sınıflandırmıştır.

• Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak%50’den fazla olan;
- Karışabilir ve karışabilir olmayan sıvılar,
- Sınıf IIIB sıvılar,
- Su ile karışabilir sıvılar
• Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak %80’den fazla olmayan karışabilir sıvılar,
• Sınıf II ve Sınıf III karışabilir ve Sınıf II ve Sınıf III karışabilir olmayan sıvılar,
• Ağırlıkça %50’ye kadar Sınıf IC, Sınıf II veya Sınıf IIIA sıvı içeren doymamış  polyester reçineler.

Yukarıda tanımlanmış olan parlayıcı ve yanıcı sıvılar sınıflandırıldığı ve depolama çeÅŸitlerine göre ayırıldığı tablolardan maksimum depolama ve tavan yükseklikleri kısıtları altında temel
olarak asgari sprinkler K faktörü, dizayn yoÄŸunluÄŸu ve operasyon alanına ulaşılmakta ve bu deÄŸerlere göre dizayn yapılmaktadır.