1. GIRIŞ 

1863 yılında Londra’da ilk metro hattının inşa edilmesinden bu yana metro, kalabalık şehirlerde hızlı ulaşım ve şehir trafiğinin ferahlaması için bir çözüm olarak dünya çapında uygulanmaktadır. Uluslararası Toplu Taşıma Birliği, 2017 yılının sonunda 56 ülkeden 178 şehrin metro ulaşımını kullandığını ve metroların her gün ortalama 168 milyon abonman sahibine hizmet verdiğini hesapladı [1]. Aynı rapora göre, 2000 yılından bu yana, metro istasyonlarının toplam sayısı %70 artarak 11.084 istasyona hizmet veren toplam 13.903 km tren yoluna ulaşmıştır. Evrimin bir parçası olarak, aynı birlik Nisan 2019’da “Metro Otomasyonu hakkında dünya raporunu” yayınladı [2] ve Şangay’da Pujiang Hattının açılmasıyla otomatikleştirilmiş metroların 2018 yılında 1000 km mihenk taşına ulaştığını ortaya koydu. Aralık 2018 itibarıyla, dünyanın metro sistemlerinin neredeyse çeyreğinde en az bir tam otomatikleştirilmiş hat çalışır durumdaydı. Bu da 2016’dan bu yana %27’lik bir artışa işaret etmekteydi.

Günlük kullanıcı sayısının fazlalığını göz önünde bulundurduğumuzda, bu kapalı ortamda güvenlik sorunları ortaya çıkmaktadır. Trafik yönetim sistemlerinin hatalı işlemesi, teknik arızalar ya da kundakçılar ya da terör saldırıları nedeniyle yangınlar çıkması sebebiyle olaylar meydana gelebilir. 1960 yılından bu yana sadece terör saldırılarının sebep olduğu kurban sayısı 2000’in üzerinde ölü ve 13.500’in üzerinde yaralıdır [3] ve çoğu, saldırıyı takip eden yangın ya da istasyonda yayılan yüksek zehir konsantrasyonu nedeniyle olmaktadır. New York metrosunda, Metropolitan Toplu Taşıma Müdürlüğünün yıllık raporuna göre, 698’i raylarda olmak üzere yangın sayısı 963’e yükselmektedir [4]. Yangının sebep olduğu acil durumlar halinde metro sistemi içerisindeki insanları koruyabilmek için, peron ayırıcı kapılar (PSD) gibi diğer ek koruyucu önlemlerin yanı sıra havalandırma sisteminin de sürekli olarak etkin bir şekilde çalışmaya uyarlanması gerekmektedir.

Peron ayırıcı kapılar, tünel ile istasyon arasında bir bariyer oluşturmak için takılmaktadır. Bunlar yerden tavana kadar tüm mesafeyi kaplamıyorlar ise platform kenar kapıları (Platform Edge Doors_PED)) olarak bilinirler. İlk PSD’ler Saint Petersburg Metro Hattı 2’de 1961 ve 1972’de istasyon duvarında platformun tavanını destekleyen hakiki açıklıklar olarak inşa edilmiştir. Şeffaf PSD’leri mimari kısıtlamalar dışında başka sebeplerle, yani iklim kontrolü ve güvenlik gerekçeleriyle, takan ilk metro sistemi 1987 yılında Singapur MRT idi [5]. O zamandan bu yana, PSD’ler popülerlik kazandı ve avantajları sebebiyle dünyanın her yerindeki metro istasyonlarına takıldı. Örneğin, Chung ve diğerlerine göre [6], Güney Kore metro sistemindeki intiharların sayısı, PSD’lerin takılmasının ardından, 2016’da %89 azaldı. Benzer bir evrim, PED’lerin takılmasının ardından intiharların %76 oranında azaldığı Japonya’da kaydedildi [7]. Ayrıca, PSD’ler istasyonlardaki gürültü seviyelerinin azaltılmasına da katkıda bulundu. Soeta ve Shimokura [8], PSD’lerin takıldığı istasyonlarda arka plan gürültüsünün 8 dB azaldığını tespit etti. Aynı zamanda, PSD’ler tünel ortamını platformdan ayırarak istasyondaki ısıl konforun daha az enerji tüketimiyle sağlanmasını mümkün kıldı [9]. Diğer araştırmalar, platformlardaki hava kalitesinin iyileştiğini [10] [11] ve bunun da trenlerin içerisindeki hava kalitesi üzerinde de sonuçları olabileceğini gösterdi [12].

Yazının devamı için tıklayın