1. GIRIÅž 

1863 yılında Londra’da ilk metro hattının inÅŸa edilmesinden bu yana metro, kalabalık ÅŸehirlerde hızlı ulaşım ve ÅŸehir trafiÄŸinin ferahlaması için bir çözüm olarak dünya çapında uygulanmaktadır. Uluslararası Toplu Taşıma BirliÄŸi, 2017 yılının sonunda 56 ülkeden 178 ÅŸehrin metro ulaşımını kullandığını ve metroların her gün ortalama 168 milyon abonman sahibine hizmet verdiÄŸini hesapladı [1]. Aynı rapora göre, 2000 yılından bu yana, metro istasyonlarının toplam sayısı %70 artarak 11.084 istasyona hizmet veren toplam 13.903 km tren yoluna ulaÅŸmıştır. Evrimin bir parçası olarak, aynı birlik Nisan 2019’da “Metro Otomasyonu hakkında dünya raporunu” yayınladı [2] ve Åžangay’da Pujiang Hattının açılmasıyla otomatikleÅŸtirilmiÅŸ metroların 2018 yılında 1000 km mihenk taşına ulaÅŸtığını ortaya koydu. Aralık 2018 itibarıyla, dünyanın metro sistemlerinin neredeyse çeyreÄŸinde en az bir tam otomatikleÅŸtirilmiÅŸ hat çalışır durumdaydı. Bu da 2016’dan bu yana %27’lik bir artışa iÅŸaret etmekteydi.

Günlük kullanıcı sayısının fazlalığını göz önünde bulundurduÄŸumuzda, bu kapalı ortamda güvenlik sorunları ortaya çıkmaktadır. Trafik yönetim sistemlerinin hatalı iÅŸlemesi, teknik arızalar ya da kundakçılar ya da terör saldırıları nedeniyle yangınlar çıkması sebebiyle olaylar meydana gelebilir. 1960 yılından bu yana sadece terör saldırılarının sebep olduÄŸu kurban sayısı 2000’in üzerinde ölü ve 13.500’in üzerinde yaralıdır [3] ve çoÄŸu, saldırıyı takip eden yangın ya da istasyonda yayılan yüksek zehir konsantrasyonu nedeniyle olmaktadır. New York metrosunda, Metropolitan Toplu Taşıma MüdürlüÄŸünün yıllık raporuna göre, 698’i raylarda olmak üzere yangın sayısı 963’e yükselmektedir [4]. Yangının sebep olduÄŸu acil durumlar halinde metro sistemi içerisindeki insanları koruyabilmek için, peron ayırıcı kapılar (PSD) gibi diÄŸer ek koruyucu önlemlerin yanı sıra havalandırma sisteminin de sürekli olarak etkin bir ÅŸekilde çalışmaya uyarlanması gerekmektedir.

Peron ayırıcı kapılar, tünel ile istasyon arasında bir bariyer oluÅŸturmak için takılmaktadır. Bunlar yerden tavana kadar tüm mesafeyi kaplamıyorlar ise platform kenar kapıları (Platform Edge Doors_PED)) olarak bilinirler. Ä°lk PSD’ler Saint Petersburg Metro Hattı 2’de 1961 ve 1972’de istasyon duvarında platformun tavanını destekleyen hakiki açıklıklar olarak inÅŸa edilmiÅŸtir. Åžeffaf PSD’leri mimari kısıtlamalar dışında baÅŸka sebeplerle, yani iklim kontrolü ve güvenlik gerekçeleriyle, takan ilk metro sistemi 1987 yılında Singapur MRT idi [5]. O zamandan bu yana, PSD’ler popülerlik kazandı ve avantajları sebebiyle dünyanın her yerindeki metro istasyonlarına takıldı. ÖrneÄŸin, Chung ve diÄŸerlerine göre [6], Güney Kore metro sistemindeki intiharların sayısı, PSD’lerin takılmasının ardından, 2016’da %89 azaldı. Benzer bir evrim, PED’lerin takılmasının ardından intiharların %76 oranında azaldığı Japonya’da kaydedildi [7]. Ayrıca, PSD’ler istasyonlardaki gürültü seviyelerinin azaltılmasına da katkıda bulundu. Soeta ve Shimokura [8], PSD’lerin takıldığı istasyonlarda arka plan gürültüsünün 8 dB azaldığını tespit etti. Aynı zamanda, PSD’ler tünel ortamını platformdan ayırarak istasyondaki ısıl konforun daha az enerji tüketimiyle saÄŸlanmasını mümkün kıldı [9]. DiÄŸer araÅŸtırmalar, platformlardaki hava kalitesinin iyileÅŸtiÄŸini [10] [11] ve bunun da trenlerin içerisindeki hava kalitesi üzerinde de sonuçları olabileceÄŸini gösterdi [12].

Yazının devamı için tıklayın