1 KAPAK KONUSU Plastik boru sistemlerinin kapsamlı bir şekilde kullanılmasını sınırlayan aldatıcı teknik argümanlar öne sürüldükçe, düzenleyiciler de bu uzlaşmazlığın içine çekilmiştir. 1970'Ierin sonunda ASTM E 05 komi-tesi yangına dayanıklı yapılar içersindeki plastik boru tesisatlarının en iyi şekilde nasıl test edileceğine dair yaşanan uzlaşmazlığa bir tepki olarak ASTM E 814 Standardı'nı (Tam Penetrasyon Yangın Durdurma Düzenekleri için Standart Test Yöntemi, ayrıca UL 1479 ve UBC Std 7-5 olarak da bilinir) geliştirdi ve bu standart ilk olarak 1983'te onaylandı. Bu yöntem daha genel kapsamlı ASTM E 119'daki eksiklikleri ele almış ve yangına dayanıklı yapılardaki tam penetrasyonlar için kullanılacak test kriterine açıklık kazandırmıştı. 1980'Ierde yangına dayanıklı yapılarda plastik boru, tüp ve oluk kullanılmasını ele alan kural değişiklikleri model kurallarda ortaya kondu. Bina Yetkilileri Konseyi (Council of Building Officials - CABO)- Model Kurallar Koordinasyon Kurulu' nun (Board tor the Coordination of the Model Codes-BCMC) yürüttüğü benzer faaliyetler 1986 yılında "Dikey Penetrasyonlardaki Koruma Şartları'na İlişkin Nihai Rapor"a yol açtı. Bundan neredeyse on yıl sonra BCMC yönergeleri "Bina Duvar, Zemin ve Tavan Tesisatlarında Penetrasyon ve Eklemlerin Korunması" konulu raporun yayınlanmasıyla birlikte bir kez daha güncellendi. Bu faaliyetlerin sonuçlarından biri de günümüzde testlerin pozitif fırın basıncında yapılmasının şart koşulması oldu. Bu tip testler, kısa devre sonrası çıkan yangınlarda görülen en kötü koşulları simüle etmek için 0.01" bir su kolonu alanı (2.5 Pascal) içersinde yapılıyor. BCMC böyle bir pozitif basınç şartını yönergelerinde kabul eden ilk gruptu. IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 98 52 Maalesef, pozitif basınçlı test, çeşitli basınçların kullanıldığı fırınlarda yapılan daha önceki boru penetrasyon testlerine gölge düşürüyor. Daha önceki testlerin eksik yönlerine işaret eden herhangi bir alan verisi sunulmamış olsa da, bu kavrayış teorik açıdan önemlidir zira yapısal yangınlar zeminden tavana kadar tek tip bir basınç sergilemezler. Maksimum pozitif basınç yangından etkilenen odaların üst 1/3-1/2'sinde görülür, aşağıdaki basınçlar ise genellikle negatiftir ve aslında soğuyan havanın evyeler için kanalizasyonların yerleştirildiği duvarlardaki tam penetrasyonlara akmasına neden olabilir. Benzer şekilde, atmosferik basıncın üzerindeki basınçlar, baca etkisinden ötürü yüksek binalarda sıkça görülebilir. Yangına dayanıklı yapılarda plastik boru kurulumuna ilişkin bilgi, düzenli bir tormat içersinde ilk olarak 1985'te sunuldu. "Yangına Dayanıklı Yapılarda Plastik Boru" başlıklı bu belge 1992'de bir CABO Ulusal Değerlendirme Raporu'na konu edildi ve daha sonra iki baskısı daha yayınlandı. Tarihe bakıldığında , model kural kuruluşlarının ayrıca boru tesisatı malzeme ve sistemlerinin performansına ilişkin tesisat kuralları da ortaya koydukları görülüyor. Bu kurallar genellikle yangın güvenliği meselelerine ilişkin olmuyor. Buna bir istisna olarak, 1999'dan önce yangına dayanıklı binalarda plastik boru kullanılmasını ciddi ölçüde kısıtlayan Tek Tip Tesisat Kuralı gösterilebilir. Bu kural bütün yapı türlerinde sınırsız plastik boru kullanıma olanak tanımak için 2000 yılında değiştirildi. Uluslararası Bina Kuralı {lnternational Building Code-lBC) yangına dayanıklı binalardaki plastik boru uygulamalarına ilişkin kapsamlı şartlar içeriyor. IBC'deki 603. Bölüm (1. ve il. Tür Yapılarda Yanıcı Madde) ve 711. Bölüm (Penetrasyonlar) plastik boru tesisat malzemelerinin, yanmaz yapısal iskeletlere sahip olanlar da dahil bütün bina türlerinde kullanımının koşul ve şartlarını ele alıyor. 1991'de NFPAS 101 Yaşam Güvenliği Kuralı yangına dayanıklı yapılarda metalik olmayan elektrik kanallarının yanı sıra boru tesisatı için de yapılan tam penetrasyonları korumanın önemini kabul etti ve buna dair düzenlemeler getirdi. Bu kural ASTM E 814 yöntemini kullanıyor ve hem metalik hem de metalik olmayan boru tesisatları için yapılan penetrasyonlara ilişkin bir performans şartları tablosu içeriyor. Bu şartlar BCMC raporuna dayanıyor ve bu raporda bulunmayan bir ekte yer alıyor. Plastik boru içeren penetrasyonların testi için önerilen ilk baştaki ASTME 119 ve daha sonraki E 814 yöntemleri, model kural geliştiricilere yapılarda kullanılan plastik borunun özellikleri ve niteliklerine dair, 25 yıl önce var olandan çok daha gelişmiş bir kavrayış sundu. Test arşivleri, görevlendirilmiş üçüncü taraf test laboratuarları ve araştırma enstitülerinin yaptığı testlere dayanan binlerce yangın dayanıklılık testi raporuyla dolu... Yangın Performansı Yönergeleri Yangına dayanıklı bir tesisatın model bina kuralları tablolarında ya da Gypsum Derneği El Kitapçığı'nda tarif edilen genel forma tam tamına uygun olarak inşa edilmesi çok nadir görülen bir şeydir. Fakat, termoplastik boru malzemeleri yangına maruz kaldıklarında benzer tepkiler verme eğilimi gösteriyorlar ve bu nedenle, çeşitli kurulumlardaki performansı değerlendirmek ve analiz etmek için bazı "pratik kurallar" uygulanabilir. 1965 yılında Harmathy yangına dayanıklı yapıların performansına dair çok önemli bir analiz sunmuş ve bu alandaki farklı tasarımların etkisini mantıklı bir şekilde kestirmek için faydalı olan bazı kurallar sunmuştu. Eski bina malzemelerinin yangın performansına ilişkin HUD Yönergeleri'nden devşirtilmiş olan bu kuralların bir çoğu aşağıda, plastik boru tesisatı bağlamında gözden geçirilmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=