lara neden olabilir, madenciler bunları görmezden gelmeyi öğ renmelidir. UMKB araştırması CO, duman ve metal oksit yarı iletken sensörlerini içeren çoklu sensör türlerinin ve bir ağ analiz programının, dizel motor emisyonlarının bulunduğu yerlerde içten içe yanan kömürü ve taşıma kayışı yangınlarını alevli yanmanın başlamasından dakikalarca önce başarıyla tespit ettiğini göstermiştir. [Edwards ve diğerleri 2002; Friel ve Edwards 2002; Edwards ve diğerleri 2004]. 2.3. Uyarı Sistemleri Yeraltı madenlerinde madencileri bütün maden ocağını etkileyebilecek bir yangın ya da başka bir acil durum konusunda uyarmak için işitsel ve görsel alarmlar, çağrı cihazları, telefonlar ve mesaj ileticiler gibi çeşitli sistemler kullanılmaktadır. Bu sistemler genellikle yavaş ve güvenilmezdir ve de bütün madeni kapsamazlar. Yeraltında meydana gelen acil bir durumda, her nerede bulunurlarsa bulunsunlar herkesin acil durumdan hızlı bir şekilde haberdar edilmesi zorunludur. Avustralya'da yapılan bir madencilik araştırması, yeraltı madenleri için bir "çağrı" sisteminin ticari olarak sağlanmasına yol açmıştır [Zamel 1990]. Personel Acil Durum Aleti - PADA (Personal Emergency Device) yeraltındaki kişilere her nerede bulunurlarsa bulunsunlar belli mesajların tek yönlü olarak ve yeraltı ndaki kablolara bağımlı olunmaksızın, "yeryüzünden" aktarılmasını sağlayan bir aktarım sistemidir. Düşük frekanslı elektromanyetik alan en uzak köşe ya da tünele ulaşmak için kilometrelerce toprak ve kayanın içinden geçebilmektedir ve bu yüzden de yeraltı na gönderilecek sinyaller ve çağrılar için idealdir. Bu sistem kişisel bir bilgisayar, düşük frekanslı bir transmitör, taşınabilir alıcı birimleri ve yer üstü ve/veya yeraltı loop antenlerinden oluşmaktadır. Bu antenler çoğu madeni tekrarlayıcı sistemler kullanı l maks ı zın tamamen kapsayacak bir elektromanyetik sinyal yaratmak için stratejik olarak yerleştirilebili r. Mesajlar tek bir kişiye, bir gruba ya da bütün yeraltı/yerüstü personeline yönlendirilebilir. Kaçış rotaları ve yangının bulunduğu yer iletilebilir, yangın grupları ve maden kurtarma ekipleri uyarılabilir ve kilit önemdeki personelle temasa geçilebilir. Mesaj al ındığında , kasket ış ığı yanar ve madenci daha sonra mesajı ışık bataryasının üstündeki kristal göstergeden okuyabilir. Sistem ABD'de ilk kez Kasım 1990'da, UMKB'nin Lynn Gölü Laboratuvarı'nda denenmiştir. Şekil 4 çok katl ı bir maden için kurulacak bir kablosuz sistemin tipik konfigürasyonunu göstermektedir. Aktarıcı loop anten yeryüzünde ve al ıcı/ aktarıcı bir loop anten yeraltında bulunmaktadır. Sistem ayrıca flaş ışıkları gibi araçları açıp kapatabilir. Maden kurtarma için kablosuz sinyal sistemleri ve orta frekans radyo iletişim sistemlerine dair daha ayrıntı l ı bilgiler Conti ve Yewen [1997] ve Dobroski ve Stolarczyk [1982] tarafından rapor edi lmiştir. 25 Kasım 1998'deki Willow Creek maden yangını esnasında madencilerin başarıyla tahliye edilmesi PADA sistemine atfedilmişti r. Madenciler alevleri görüp, mesaj dağıtıcı ya madeni boşaltması için telefon ettiğinde çağrı sistemi etkin leşti ri lmiştir. PADA sistemi, madendeki geçiş yolları dumanla kaplanmadan önce maden tahliye planının güvenli bir şekilde uygulanmasını sağlamıştır. Yera ltındaki 45 madencinin tamamı yaklaşık 45 dakikada yangından kaçmıştır. ABD'deki kömür madenlerinde yaklaşık 17, metal/ametal madenlerinde ise 2 tane PADA sistemi mevcuttur. Transtek A.Ş. yeraltı madenleri için kablosuz, çift-yönlü bir cep telefonu iletişim sistemi geliştirmiştir [Product and Process News 2001]. ComCell teknolojisi bütün madende kablosuz iletişim imkanı sağlamaktadır ve acil durumlardaki kullanımına ek olarak, iletişim maliyetlerini azaltmak ve yeraltındaki üretkenliği arttırmak için kul lan ılabilir. Sistem bir ana modül ve birbirine asgari bir kablolu ağla bağlanmış ve her birinde bir anten bulunan birçok uzaktan-kontrol YANGIN GÜVENLiĞi 1 modülünden oluşuyor. Çift yönlü telsizleri kullanan madenciler, madenin her yerinden, antenlerin doğrudan görüş alanı içinde olmak zorunda kalmaksızın madendeki diğer kişilerle iletişim kurabiliyor. Sesli ileti şime ek olarak, sistem ayrıca madenin tamamında bilgisayar terminalleri arasında ya da kablosuz veri aktarıcı la r kullanarak uzak sensörler ve bir terminal arasında veri iletişimi de sağlıyor. Seçenekler arasında çoklu kanal kullan ımı ve mevcut telefon sistemlerine entegrasyon da bulunuyor. Ayrıca, yeraltındaki geçitlerle yer üstündeki alanlar arasında çift yönlü ses ve veri iletişimi sağlayan, toprak içinden geçen benzersiz bir kablosuz sistem de test edilmektedir. Şu anda bu sistemler Penssylvania'da bulunan bir yeraltı mantar madeninde ve bir yeraltı kireçtaşı depolama tesisinde kuruludur. Lynn Gölü Laboratuarı'ndaki maden kurtarma simülasyon larında ComCell teknolojisi ekip üyeleri tarafından değerlend irilmiştir. Dört ComCell geçici olarak stratejik yeraltı bölgelerine yerleştirilmiş ve sinyal yeraltındaki çalışma alanlarının ve yerüstündeki konferans odasının % 98'inde alınm ıştır. Telsizlerden biri ekip tarafından, diğeri ise yeraltın daki temiz hava üssündeki bilgilendirici memur tarafından kullanılmıştır. Ayrıca, madenin bir yerindeki bir bilgilendirici memur madenin başka bir yerindeki diğer bir bilgilendirici memurla, çift yönlü telsizler aracılığıyla iletişim ku rabilmiştir. Bu testler telsiz sinyalinin ses netliğinin kusursuz olduğunu göstermiştir. Bu yeni sistemin en önemli avantajlarında n biri de bütün ekip üyelerinin bilgilendirici memurun ilettiklerini duyabilmesidir. Transtek ayrıca, Ron Conti ResQCom adında, maden kurtarma ekipleri için sesli i letişim ve 1,000 fit uzunluğunda "cankurtaran halatı" sağlayan, kendi kendine yeterli bir sistemi piyasaya sürmüştür. ■ YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 97 1 u.ı;
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=