1 KAPAK KONUSU Bu yaklaşım esas alındığında, kavram için şu tanım uygun görülmektedir: "lşyerinde, çalışma koşullarından kaynaklanan, çalışanlara yönelik tehlikelerin araştırı lması ve önlenmesi amacıyla yapı lan yöntemli çalışmaların tümüne iş güvenliği denir"(2). 2.TÜRKİYE'DE İŞ KAZALARININ SAYISAL DURUMU Türkiye'de meydana gelen iş kazalarına ait sayısal veriler, SSK'nın her yıl yayınladığı istatistik yıll ıklarından elde edilmektedir. Ancak, bu istatistiklerde sadece SSK kapsamında çalışan sigortalı işçilerin uğradıkları iş kazaları yer a ldığından gerçek iş kazası sayısının çok daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. SSK verilerine göre Türkiye genelinde son beş yılda meydana gelen iş kazası sayıları Tablo 1-1 'de verilmiştir. Bu beş yılın ortalama değerleri esas alınıp, yılda yaklaşık 300 gün çalı şıldığı kabul edildiğinde, her iş günü 253 iş kazasının meydana geldiği , yine her iş günü kaza sonucu 5 kişinin sürekli "iş göremez" duruma düştüğü ve 3 kişinin yaşamını yitirdiği gerçeği ortaya çıkmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü ILO'nun istatisti klerinden yararlanılarak yapılan değerlendirmeler, Türkiye'deki iş kazası sıklığı oranının (çalışan 100 kişi başına düşen kaza sayısı) AB ülkelerinden 2 ila 4 kat daha fazla olduğunu göstermektedir (2). SSK istatistiklerinde 43 iş kolu yer almakta ve her yı l bu iş kollarında meydana gelen iş kazası sayıları verilmektedir. Son beş yıllık verilere göre en çok iş kazasına rastlanan ilk on iş kolu Tablo 1-2'de, sürekli iş göremezlikle sonuçlanan kaza sayısına göre ilk on sırada yer alan iş kolları Tablo 1-3'te ve ölümle sonuçlanan iş kazası sayısına göre sıralama Tablo 1-4'te verilmiştir. Toplam iş kazası sayısı itibariyle uzun yıllar inşaat iş kolunun ilk sırada yer ald ığı görülmekteydi. Son beş yılda inşaat iş kazaları sayısında önceki yıllara oranla azalma olduğu gözlenmekte, sektördeki durgunluğun bunun başlıca nedeni olduğu tahmin edilmektedir. IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 91 86 Tablo 1-1. Türkiye'de Son Beş Yılda Meydana Gelen İş Kazası Sayıları (3). Yıllar Toplam iş Kazası Sürekli iş Göremezlikle Ölümle Sonuçlanan Sayısı Sonuçlanan Kaza Sayısı Kaza Sayısı 2000 74.847 1.493 731 2001 72.367 1.866 1.253 2002 72.344 1.810 1.002 2003 76.668 1.451 810 2004 83.830 1.421 841 Ort. 76.011 1.608 927 Tablo 1-2. Türkiye'de Son Beş Yılda İş Kazası Sayısı Bakımından İlk On Sırada Yer Alan İş Kolları. Metalden Nakilciliği Metal. Taş, Makine Dokuma Kömür Müteal. Toprak, Gıda Yıllar Eşya inşaat Sanayi Madenciliği Araçları Esas Kıl vs. imal ve Nakliyat Sanayi imalatı imali Endüstri imalatı Tamıratı 2000 8.703 7.845 6.235 6.843 5.048 4.412 4.414 4.418 3.311 3.187 2001 8.409 8.459 6.895 7.104 4.145 4.895 3.792 3.918 3.908 2.945 2002 8.563 7.982 7.097 6.587 4.217 4.077 4.079 4.146 3.636 2.865 2003 9.682 8.198 7.382 5.647 5.243 4.453 4.657 4.598 3.762 2.892 2004 11.584 8.106 6.839 5.481 5.871 5.636 5.626 5.412 4.098 3.074 Ort. 9.388 8.118 6.890 6.332 4.905 4.695 4.514 4.498 3.743 2.993 Tablo 1-3. Türkiye'de Son Beş Yılda Sürekli iş Göremezlikle Sonuçlanan İş Kazası Sayısı Bakımından İlk On Sırada Yer Alan İş Kolları. Taş, Metalden Makine Nakilciliği Ağaç ve Yıllar inşaat Kömür Eşya Nakliyat Dokuma imal ve Gıda Toprak, Araçları Mantar Madenciliği imalatı Sanayi Tamiratı Sanayi Kil vs. imali Mamulleri imalatı 2000 399 322 127 106 100 55 69 56 58 48 2001 517 342 158 102 110 80 74 75 74 61 2002 439 94 168 114 103 87 79 58 56 69 2003 354 63 125 104 92 61 49 54 47 49 2004 346 66 130 85 75 63 67 51 50 43 Ort. 491 177 142 102 96 69 68 59 57 54 Tablo 1-4. Türkiye'de Son Beş Yılda Öliimle Sonuçlanan İş Kazası Sayısı Bakımından İlk On Sırada Yer Alan İş Kolları. Toptan Yıllar inşaat Nakliyat Perakende Kömür Gıda Ticaret Madenciliği Sanayi 2000 379 136 52 70 2001 341 141 66 61 2002 319 130 52 39 2003 274 88 61 53 2004 263 109 52 38 Ort. 315 121 57 52 Son yıllarda metalden eşya imalatı iş kolunun ilk sıraya çıktığı, dokuma sanayi, kömür madenciliği gibi tehlikeli iş kollarının önceki yıllarda olduğu gibi kaza sayısı bakımından ilk sı ra larda yer aldığı görülmektedir. Sürekli iş göremezlik ve ölümle sonuçlanan kazalar bakımından özellikle inşaat iş kolu diğerlerine oranla oldukça olumsuz durumdadır. 43 28 38 30 19 32 Taş, Metalden Taş, Kil, Su ve Elektrik Toprak, Eşya Kum Sıhhi Hava9azı Kil vs. İmalatı Ocakları Tesisler Buharla İmalat ısıtma 35 31 15 25 18 25 34 20 19 16 ı-- - 30 17 17 17 19 29 23 21 16 13 30 37 19 9 16 30 28 18 17 16 Ağır ve tehlikeli işlerin yoğun olduğu bu iş kolunun yanı sıra, kömür madenciliği, nakliyat, metalden eşya imalatı iş kolları da dikkati çekmektedir. 3. İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ HUKUKSAL SORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR Sayısal boyutları yukarıda açıklanan iş kazalarının ve bunların neden olduğu maddi
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=