1 KAPAK KONUSU Türkiye1de İş Kazaları ve İş Güvenliği Konusundaki Sorumluluklar İş kazaları ııedeııiyle her yıl yüzlerce çalışaıı yaşamıııı yitirmekte veya iş göremez duruma ,liişmekte, iş kazalarııwı ııedeıı oldıığıı maddi kayıplar önemli boyutlara ulaşmaktadır. Öncelikle iıısaıı hayatıııııı söz koıııısıı oliııası, çalışı/l{ı hayatında iş giiveııliğiııi sağlaııumm öııcelikli bir görev olarak tiim ilgili kesimlerce beııimseıuııesiııi gerekli kılmaktadıı:, ______ ------------Yrd. Doç. Dr. Melımet Uğur Miiııgeıı, İTÜ İıışaat Fakültesi Yapı İşletmesi Aııabilim Dalı 1. GİRİŞ iş güvenliği, Türkiye'nin AB' ye uyum süreci içinde daha da önem kazanmış, AB'ye uyum yasaları kapsamında 2003 yılında yürürlüğe giren 4857 sayılı iş Kanunu'nda iş güvenliğini sağlamaya yönelik yeni hükümler yer almış, bu yasada öngörülen çok sayıda yönetmelik yürürlüğe konmuştur. met üretmek amacıyla maddi olan veya olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşveren in işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağ l ıl ığ ı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, Bu kanunda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır. İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldı rmaz" . 1.3. Kaza Kavramı ve İş Kazası Genel olarak "kaza", kasıt söz konusu olmaksızın meydana gelen, beklenmedik muayene ve bakı m, beden ve mesleki ve sonucu arzu edilmeyen bir olayı belirtBu çalışmada, iş güvenliği konusuyla ilgili eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve temel kavramların tanıtılması, son beş araçlar da işyerinden sayılır. yıl l ı k verilere göre Türkiye genelinde ve önemli iş kollarında, iş kazalarının sayısal İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve boyutlarının sunulması, işverenlerin ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu işçilerin iş güvenliği konusundaki sorum- kapsamında bir bütündür". luluklarının açıklanması amaçlanmıştır. 1.1. İşçi, İşveren, İşyeri Kavramları Bu temel kavramlar 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde açıklanmıştır. Madde metnindeki açıklamalar şöyledir: "Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişi liği olma1.2. İşveren Vekili Yasanın yine ayn ı maddesinde işveren vekili ve taşıdığı sorumlulukla ilgili açıklama şöyledir: "İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. yan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan denir. İşveren tarafından mal veya hiz- işveren sorumludur. Çalışma hayatında iş kazalarının işçi, işveren, sigorta kurumları ve diğer bazı kuruluşları ilgilendiren hukuksal sorunlara neden olması ve bu arada, işçinin korunması ana kuralı, iş kazası anlamının genişlemesine neden olmuş ve tanımını güçleştirmiştir. IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 91 84 mektedir. Kaza kavramı nın bu genel tanımı üzerinde yaygın bir fikir birl iği bulunmasına karşın "iş kazası" kavramının tanımında farklı yaklaşımların bulunduğu, kavram üzerindeki tartışmalardan ve uzmanlar arasındaki görüş ayrılıklarından anlaşılmaktadır. Çalışma hayatında iş kazalarının işçi, işveren, sigorta ku ru mları ve diğer bazı kuruluşları ilgilendiren hukuksal sorunlara neden olması ve bu arada, işçinin korunması ana kuralı, iş kazası anlamının genişlemesine neden olmuş ve tanımını güçleştirmiştir. Hangi olayların iş kazası olduğu, hangilerinin olmadığı hususunda yapılan tartışmalar değerlendirilince, bu kavramın teknik ve hukuksal açıdan olmak üzere iki ayrı yaklaşımla incelenmesinin uygun olacağı görüşü ağırlık kazanmaktadır (1 ). 1.3.1. Teknik Açıdan İş Kazası Kavramı iş kazası kavramını teknik açıdan inceleyen araştırmacılardan bazıları kavramı geniş anlamda değerlend i rmişlerdi r.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=