ITEKNIK TANITIM Uyarıyı anlamaya çalışırken duman yayılımları kaçış rotaları geçilmez hale gelir ve güvenli tahliye şansı önemli ölçüde kısıtlanır. Uyarı cihazının verdiği mesajın anlaşılmazlığı insanları, yangın mahalli terk edilirken ortaya çıkan tehlikelerden daha büyük tehlikeye sokar. Eğer insanlar bir yetkilinin çıkıp onlara ne yapmaları gerektiğini söylemesini bekleyeceklerse, görev, uyarı sisteminin çıkardığı yüksek ses olmadan daha kolay gerçekleştirilebilir. Tabii ki böyle bir düşünce tarzı bizi bir kısır döngüye sürükler. Sesli uyarılar, sirenler ve ziller insanlar arası iletişim bunlardan daha yavaş ve güvenilmez olduğu için kullanılırlar. Yine de sesli uyarılar, sirenler ve ziller karmaşık ve anlaşılmaz hale gelmiştir ve bunlar çoğunlukla insan müdahaleleri kadar uygunsuzdur. Diğer bir problem ise yangın algılaması ve alarm sistemleri için lngiliz standartlarının sinyaller hakkında yeterli şartları belirlememesidir. Yangın alarm sistemlerinde kullanılan sesli uyarı cihazları BS EN54-3: 2002 (1) ile uyum sağlayacak şekilde dizayn edilmişlerdir. Bu standart sadece cihazın performans limitlerini ve uyum için nasıl test edilmesi gerektiğini belirler; ürünün verilen şartlarda nasıl uygulanması gerektiğini belirlemez. BS EN54-3 standardı sesli uyarı cihazlarının dayanıklılığı sağlaması ve performans değerlerini gerçeklemesi için vardır. Bu standartlarda üretilen sesi tanımlayan herhangi bir parametre yoktur sadece çeşitli çalışma koşulları altında ses seviyeleri ile ilgili parametreler vardır. Tabii ki, BS 58391 sesli uyarı cihazlarının kullanımı konusunda bir rehber değildir fakat içerdiği konular yangın alarm sinyalinin tanınması değil duyulması ile ilgilidir. insanlar sinyalin frekansından çok geçici örüntüsünü anlamakta çok daha iyidirler örneğin bir müzik eseri hangi tondan çalınırsa çalınsın parçanın ne olduğunu anlayabilirler. Tavsiye edilen, frekansların duyulabilirliğe ve binanın yapısının içinden geçmesine olanak vermesidir. Uyarı cihazları bina içerisinde benzer özelliklere sahip olması gerekmektedir böylece bina içerisinde yaşayanlar uyarı sinyalini tanımaları konusunda eğitilebilirler. Fakat yine de binanın dışında bu sinyaller arasında benzerlik olacağının hiçbir garantisi yoktur. IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 91 162 Çözüm Bu yüzden bu sorunun en açık cevabı sesli mesajları destekleyen alarmların kullanılmasıdır. Bu olayı destekleyen çok sayıda teknoloji vardır. Bu teknolojiler, kesin olan mesajlar vererek ve insanların tehlike anındaki yönetimin çok iyi bir şekilde yardım ederek giderek yükseliyorlar. Tipik bir sesli alarm sistemi, alarm sistemi ara yüzü, çok sayıda önceden kaydedilmiş mesaj, yükseltici ve hoparlörde oluşmaktadır. Bu birimler hataları kontrol eder ve yedek şarj cihazlarıyla aı:ıa hatalarda sistemin sürekliliğini sağlar. Daha büyük yerleşkelerde, bu tip sistemler sesi yükselten diğer sistemlerle birleştirilirler. Sesli mesajı destekleyen alarm türleri insanların hayatını kolaylaştırırken ve söz konusu yerleşkeye yabancı olan insanların dikkatini daha fazla çekmek için kullanılırken aynı zamanda alıcıların teknolojik gelişimin de yardım etmektedir. Daha önceden kaydedilmiş olsa bile bir sesli mesaj problemin kaynağını kolayca tanıtır ve ilgili bölgeyle ilgili tam ve doğru bilgiler sağlar. Ses yükseltici sistemlerle birleştirilmiş sesli alarmlar operatöre, kaydedilmiş mesajları değiştirme ve belirli bölgeler için özel mesajlar girmesine izin verir. Bu yolla, binanın bir bölgesindeki insanların batı çıkışından çıkmaları söylenirken aynı anda binanın diğer tarafındaki insanlara doğu çıkışından çıkmaları söylenerek yığılmaların önüne geçilmiş olur. Operatör bomba tehlikesi varsa insanlardan pencere kenarlarından uzak durmalarını isteyebileceği gibi tahliye anında çıkışlarda yoğunluk ve sıkışma olması durumunda oldukları yerde beklemelerini de söyleyebilir. Sesli alarmların bir gelişme sayılabilmesi için mesajların anlaşılır olması gerekir. Çoğu mesajın anlaşılmamasının nedeni hoparlörlerin kötü oluşu ya da pozisyonlarıdır. Tabii ki canlı anonslarda anonsu yapan kişinin de bunda çok büyük etkisi vardır. Normal akustiğe sahip olan projelerin büyük bir çoğunluğunda hoparlörlerin yerleşimleri, değişik tipteki hoparlörlerin ayrılma mesafelerine dayanan basit kurallarla ayarlanabilir. Tahliye işlemindeki herhangibirgecikme yerleşkedeki insanlar için ciddi sonuçlar doihırabiliı: BS 5839 pt8 ve EN 60849 standartları sesli alarm sistemlerinden iletilen mesajların yüksek dereceli anlaşılabilirlikleri olmasını öngörür. Bu dereceler STI ölçülerinde 0.5 ya da daha yüksek olma\ıdır. Bu kuralda BS5839 standardında verilmiştir. Bu ölçümler son derece sıkı kurallara dayanır ve kalibrasyonu çok pahalı analiz ekipmanı gerektirir. EN60849 ise ortak bir dizine göre ölçüm şemalarının aralığını açıklar. Bu dizin 0.5 STl'nın eş değerine ulaşması gereken minimum ölçümleri ve değişik ölçüm tekniklerini gösterir. Akustiğin sorun olduğu bazı projeler vardır. Eğer bir alanda sesin anlaşılabilir olduğundan emin olamazsanız sesli alarm sağlayıcınızın size değişik dizaynlar sunacağından emin olabilirsiniz. Yetersizlik ayrım hareketinin uygulamalarında yer almasının kazandırdığı önem sayesinde şu anda duyulabilir alarm cihazlarında görsel işaretlere devamlı gelişen bir ihtiyaç oluşmuş durumda. Stroboskoplar alarm mesajı sırasında renkli bir ışık çıkartırlar. Eğer tahliye mesajı devreye girerse bu renkli ışıklar genellikle kırmızı olan ikincil bir ışıkla değiştirilirler. Diğer mesajlar sırasında stroboskop kapalı kalır ve sesli mesaj devreye girer. Sonuçlar Uyarı cihazlarının yangın ya da diğer güvenlik sistemlerinde kullanılmasının ne-!' deni ise çok basittir. Bundaki amaç yerleş- .. ke içerisindeki insanların hızfı ve guvenli bir şekilde tahliye edildiğinde!"! emin olmaktır. Ziller ve ses kaynakları her zaman bunu başaramaz. Sesli mesaj alıcıları yine de, o bölgedeki insanları hedef alan özel mesajlar iletebilir, yerleşkenin durumunu açıklayabilir ve tahliye işleminde yardımcı olacak doğru bilgileri ulaştırabilirler. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=