1 KAPAK KONUSU "kritik davranışlarda" çalışanlarda belirgin şekilde duyarlılığın arttığı görülür. Bu çalışmalarda yapılan en sık hata uzun soluk gerektiren çabalara yönelik kısa süreli programlar geliştirilmesidir. Bu süreç sonunda uygulamalar çalışanlarda bir "alışkanlık" oluşmadan sona erdirilir. "Davranış bazlı İSG yaklaşımı" zaman alır. En az üç yıllık "yönetim taahhüdünü" gerektirir. Çünkü gerçekte yaratılmaya çalışılan "İSG davranışı"ndan "İSG alışkanlığı"na geçiştir. Bu güvenli davranışların her seferinde tekrarlanabiliyor olması demektir. Gerçekte zaman alan da budur. Burada çalışanların kişisel farklılıkları, gözlem çalışmalarının etkinliği, risklerin etkin tanımlanma durumu ve kuşkusuz yönetimin yüzde 100 desteği rol oynamaktadır. Bu çabaların temelinde yer alan iş yerlerinde "pozitif İSG kültürü" oluşturmaktır. Bir iş yerinde İSG kültürü aşağıdaki temel basamakları kapsamalıdır: t İSG konusunda yönetimin tam taahhüdü, t Çalışanlar arasında iletişim, t İSG'yi, yönetim biçimi olarak kabul etmek (İSG ve üretim arasında denge sağlamak; İSG'yi diğer işletme hedefleri ile aynı düzeyde tutmak), t İSG politikası geliştirmek, t İSG stratejilerini geliştirmek ve uygulamak, t Çalışanların İSG kapasitesini geliştirmek, t Güvenli davranışları tanımlamak, t Risk yaklaşımını benimsemek, t İş ortamını güvenli hale getirmek, t Bilgi paylaşımı, t İSG performansını ölçmek, t Ekip çalışmasını geliştirmek, t Değ işiklikleri kabul etmek. 3.1. Dikkatsiz Çalışan Tanımına Yeni Bir Yaklaşım Çalışanlar öncelikle insandır. İnsanlar yaralanabilir. Küçük çocuklar haftada 1520 kez çeşitli yaralanmalar geçirirken (büyük çoğunluğu küçük yaralanmalardır), bu daha büyük çocuklarda (5-12 yaş) haftada 4'e düşer. Böylece ortaokul çağından önce kişi yaklaşık çeşitli seviyelerde 6 - 7 bin yaralanma olayı geçirir. Bu durum çocukluk dönemindeki gibi olmamakla birlikte insanın yaşamında daha sonrada devam eder. Evde, yolda ve şüphesiz iş ortamında ... Bu durumları IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 91 106 iş ortamında sıklıkla "dikkatsizlik" diye tanımlanır. Bu "insan faktörüdür". Kazaların sadece yüzde 10'u ekipman hatası nedeni ile olmaktadır. Kalan kısmında rol oynayan insan faktörüdür. Trafik kazalarının yüzde 2-5'inde neden, mekanik nedenler; yüzde 5-15'inde diğer sürücüler gibi beklenmeyen durumlar iken geri kalan sürücünün kendisidir. Beklenmeyen durumu yaratan sürücünün kendisidir. İnsan kendini yaralamak isteyebilir mi? Kesinlikle hayır. O halde neden "verilen yanlış bir karar, yanlış bir hesaplama vb"dir. Bir iş yerinde yapılacak en büyük hata, dikkatsizliğin kaza nedenleri içinde yer almas ıdır. Dikkatsizlik bir kaza nedeni değildir. Dikkatsizlik içinde kişinin güvenliksiz davranışları veya ortamdaki güvenliksiz durumlardan kaynaklanan pek çok kaza nedenini barındıran bir tanımdır. Bir iş yerinde ilk yapılacak şey "dikkatsizlik" diye bir kaza nedenini kabul etmemek; altta yatan nedenleri araştırıp, onları kayıt altına almak olmalıdır. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Yaşamımızı sürdürebilmemiz için gereksinim duyulan bilgi, beceri, tutum ve davranışların büyük bir bölümünü "öğrenerek" kazanırız. Kişi ihtiyaçlarını karşılamak, daha iyiye yönelmek, koşullara uyum sağlama k , merak, rekabet edebilmek, sorumluluğunu yerine getirmek, potansiyelini geliştirmek gibi nedenlerle öğrenir. İş güvenliği bilincinin gelişmesini sağlayan önemli unsurlardan biri çalışanların algılama düzeyidir. Algılama düzeyleri geliştikçe önlem alma, kurallara uyma, teknolojiye uyum sağlama ve eğitimle kazan ılan becerileri uygulamada olumlu izlenimler elde edilmektedir. İş güvenliğinde bilinci arttırmak ve yaralanmaları önlemek için, kuralları ve davranışları değiştirebilmek için algılamanın geliştirilmesi, insanlarda bu dönüşümün sağlanması amaçlanmalıdır. "Davranış Bazlı İSG Yaklaşımı" çalışanların temel İSG bilgi ve becerilerinin geliştirilmesini takiben uygulamaya konulması gerekli bir süreçtir. İşyerlerinde sıklıkla görülen uygulama çalışanlara aynı bilgilerin belli aral ıklarla verilmesini sağlamak ve çalı şanların kendi kendilerine değişmesini beklemek şeklindedir. Oysa yönetim bu süreçte de yer almalı; temel İSG eğitimlerini takiben işyerinde her düzeydeki çalışanı kapsayacak "İSG Davranış Değişikliği Yaratma Süreci" uygulamalarını ve eğitimlerini hayata geçirmelidir. Dünyadaki uygulamalara baktığımızda bir işyerinde "Davranış Bazlı İSG Yaklaşımı" uygulamak ve yerleştirmek için yaklaşık 3-5 yıla ihtiyaç olduğu görülmektedir. Bu çalışmalarda yapılan en sık hata uzun soluk gerektiren çabalara yönelik kısa süreli programlar geliştirilmesidir. Bu süreç sonunda uygulamalar çalışanlarda bir "alışkanlık" oluşmadan sona erdirilir. Başarıya ulaşmada temel kriter tüm yönetim kademesinin (işyerlerinin organizasyon şemalarına göre iş•emri veren ilk amirden genel müdüre kadar) kararlıl ığı ve taahhüdü gereklidir. Bu kapsamda zaman ve kaynak ayrımı planlanmalı ve sürdürülebilmelidir. Kayıı{lk/{lr 1. N.Osıııay, "insan ı'vfülıendisliği", 2002. 2. H. Topcuoğ/u, MD. Plı.D, Ş. Özdeınir MD. Plı.D. , ideal iş Sağlığı Ltd. Şti., "İSG'de Davranış Değişikliği Yarntma Süreci Eğitim Dokümanı ", 2002, Ankara. 3. D. Cüce/oğlu, "İnsan ve Davraııışı ", 2000. 4. Coopeı; M. D., "A Case Study Jroın ICI Autocolors, Stowınarket", 1999. 5. R. Yıldının.Dı:, "Öğrenmeyi Öğreıınıek", 1998. 6. Hııdson P. T. W, Lawtoıı R., Parker D., Reason J. T., Versclııııır WL.G., "Bendin ılıe Rules JJ: Why do people break rules orfail ta follow procedııres ? and Wlıaı can you do about it?", 1998. 7. Coopeı; M.D., "Measuriııg and lınproving Safeıy Cultııre", 1996. 8. Mubarika Haıııeed, Pavith Klıeınaııitlı, Dana ı'vfichels, Liııdsay Piliwas, "A Descriptioıı of lnjııries and Safety Belıaviour Amoııgst Contrııctioıı Workers in Klıoıı Kaeıı", Tlıailaııd, 1995. 9. Hourbuıy C, Dı'., Wriglıı M.S, "A Review of Behavioura/ SafetySclıeınes in tlıe U.K. ", 2000. 10. Soıııavia J, ILO, "Facıs on Safety at Work", 2003. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=