1 KAPAK KONUSU • iş Sağlığı ve Güvenliğinde Davranış 102 Değişikliği Yaratma Süreci Çalışa,ı/arııı kurallara uymaktan bir adım öteye taşmması, iş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) çaba/aruıııı sürekliliği açısıııdaıı önem taşııııaktadır. Bıı kapsamda dünyada İSG uygulaıııalarııım "Davraııış Değişikliği Yaratıııa"ya odaklaıulığıııı izleıııekteyiz,----------------------------------------- _____________________________ ___,.ıp Doktoru, Halk Sağlığı Bilim Uzmanları Dı: Haııdan Topçııoğlıı Plı.D., Dı: Şeııay Özdeıııir Plı.D, İDEAL İş Sağlığı Ltd Şii. 1. ÖZET Dünyada her gün işe bağlı 3000, ölümle sonuçlanan olay meydana gelmektedir. Bu vakaların yüzde 96 - 98'inde neden, güvenli olmayan davranışlardır. Çalışanların iş güvenliği açısından, güvenli olmayan kendi davran ışların ın ve çevresinde olup bitenlerin farkında olması iş güvenliği bilincinin göstergesidir. İş güvenliği bilinci herkes tarafından öğrenilmeli ve her çalışanın işinin bir parçası haline gelmelidir. Çalışanların kurallara uymaktan bir adım öteye taşınması, iş sağlığı ve iş güvenliği (İSG) çabalarının sürekliliği açısından önem taşımaktadır. Bu kapsamda Dünyada İSG uygulamalarının "Davranış Değişikliği Yaratma"ya odaklandığını izlemekteyiz. "Davranış bazlı İSG yaklaşımı" zaman alan bir uygulamadır. En az üç yıllık "yönetim taahhüdünü" gerektirir. Çünkü gerçekte yaratılmaya çalışılan "İSG davranışı"ndan "İSG alışkanlığı"na geçiştir. Bu güvenli davranışların her seferinde tekrarlanabiliyor olması demektir. Gerçekte zaman alan da budur. Burada çal ı şanların kişisel farklılıkları, gözlem çal ışmalarını n etkinliği , risklerin etkin tanımlanma durumu ve kuşkusuz yönetimin yüzde 100 desteği rol oynamaktad ır. Her düzeyde çalışanlarının İSG temel eğiti mlerini tamamlayan işyerleri için ikinci adım davranış değişikliği yaratmaya yönelik sürece geçmek olmalıdı r. 2. DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ YARATMA SÜRECİ 2.1. Öğrenme Yaşamımı zı sürdürebilmemiz için gereksinim duyulan bilgi, beceri, tutum ve davranışların büyük bir bölümünü "öğreneYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 91 rek" kazanırız. Nasıl davranacağımızı, nasıl çalışacağımızı ve nasıl düşüneceğimizi dolaylı ya da doğrudan yollarla "öğreniriz". Öğrenmek tıpkı "düşünmek" gibi içsel bir süreçtir. Kişi kendisi öğrenir. Başkaları ise sadece onun öğrenmesini kolaylaştırır. Bilginin yaşama geçirilmesi "beceri" gerektirir. Becerinin sürekli kı l ınması ise "davranış değişikliği" gerektirir. Genellikle "öğrenme" bir beceri olarak değil de, doğuştan gelen bir yetenek olarak görülür. Oysa "öğrenme" yeni bilgi ve beceri ihtiyacı arttıkça, sonradan da gel iştirebil eceğimiz bir beceridir. 2.2. Neden Öğreniyoruz? t İhtiyaçlarımızı karşılamak için (en somut nedendir), t Etkinliğimizi artırmak için (daha iyiye yönelme arzusu), t Koşullara daha iyi uyum sağlayabilmek için (koşullar değişiyordur, uyum sağlamak için), t Merak ettiğimiz için (belirsizliklere karşı), t Rekabet edebilmek için (belli referanslar vardır, onlara ulaşabilmek için), t Başkalarına karşı sorumluluğumuzu yerine getirebilmek için ( işyerine, ailemize, çevremize karşı ), t Potansiyelimizi tümüyle kullanabilmek için (yaşam boyu öğrenme arzusu). 2.3. Bilmenin Ölçüsü, Bilme Düzeyi İhtiyaç Düzeyi: Bilgi edinmeden önce edi neceğimiz bilgi ile "ne yapacağ ı mızı" düşünmek ve amacına uygun düzeyde bilgi ve beceri kazanmak gereklidir. Etkinlik Düzeyi: Bilginin yarattığı sonuç açı s ı ndan dört düzeye ayırarak incelenebilir. 2.4. Öğrenme Sürecinde Rehberlik Öğrenme sürecinin başlangıcında kişinin "gözlem ve alg ı laması" yer alır. Burada yanlış algılama ve önemli olanı ayırt edememe olarak iki önemli engelle karşı laş ılabilir. Bunun nedenleri; t Fazla bilgi verilmesi, t Yetersiz bilgi verilmesi, t Öğrenenin ihtiyacını ve öğrenme amacını bilmemesi, t Yöntemlerin uygunsuzluğu , t Konu, öğreten ve kendisiyle ilgili önyargı ve beklentiler içinde olmasıdır. 2.5. Dinlemek Neden Önemli? Minnesota Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmaya göre astlarına işleriyle ilgili beş dakikalık tipik bir söylev veren amirin söylediklerinin ancak yüzde 30'u astlarının akıllarında kalmıştır. Dinlemek zihinsel bir beceridir. Egzersiz ile geliştiri leb ili r. Minnesota Üniversitesi'nde açılan bir kursla kişilerin dinleme becerisi yüzde 25 oranında ilerleme sağlamıştır. Algı, duyu- ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=