1 DUMAN YÖNETiMi Dumanın diğer bölümlere yayılmasını önlemek için aktif ve pasif korunma yöntemleri uygulanmaktadır. Yangın esnasında gerek binada bulunanların ve gerek ise yangına müdahale eden itfaiye elemanlarının can ve mal güvenliğini sağlamak için aktif korunma yöntemlerinden duman yönetimi geliştirilmiştir. Duman hareketleri bir veya daha fazla önlemle kontrol edilebilir. Bunlar da yapıyı bölümlere ayırmak, hava akışı, basınçlandırma, seyreltme şeklinde belirtilebilir. Basınçlandırmada fanlar kullanılarak kontrollü duman atışı sağlanır (NFPA 92A). Kapalı merdivenlerin basınçlandırması, asansör kuyusunun basınçlandırması ve duman kontrollü bölgenin basınçlandırması da birer duman kontrol sistemleridir. Duman havalandırması da uzun zamandan beri dünyada uygulanan özellikle sinema ve tiyatro yangınlarında insanların can güvenliğini sağlama da çok etkin bir yöntemdir. G-Mall Sinema yangınında yapının çatısındaki camların ısınma sonucu kırılması da doğal olarak duman havalandırmasını sağlamıştır. Bina yangın hesaplamalarında en önemli hususlardan birisi belki de en önemlisi ısı yayılma hızıdır (HRR). Yangın esnasında üretilen gazların miktarı ve sıcaklığı direkt olarak HRR ile ilgilidir. Yangının büyüklüğü veya yangının ölçüsü belirtilir iken ısı yayılma hızına (HRR) atıfta bulunulur. Örneğin havalandırma kontrollü bir oda yangının da HRR; IYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 87 92 Q = c .cA)H)112 Q = HRR, kW; Aw = Açı labilir (havalanan) alan Hw = Açılabilir alan yüksekliği e ve = 61 .2 Bir kapılı oda yangını büyüklüğü; Kapı ölçüsü : 0.914 x 2.13 m x m Hw= 2.13 m Aw=0.914 x2.13=1.95m2 Q= 3600 kW Duman yönetim sistemlerinde insanların bina kaçış zamanlaması analizi önemli bir yer tutmaktadır. Kaçış zamanı insanların yangına karşı duyarlı olmasına, harekete hazır bulunmasına ve bir çıkışa doğru hareketine bağlıdır. Bina yangınlarında asansörler devre dışı bırakılır ve yangın esnasında insanların merdivenlerden kaçmasının sağlanması gerekir. Çünkü duman asansör şaftlarından diğer kanallara hareket eder ve yangından habersiz çalışmakta olan insanların dumandan zehirlenmesi ile ölümlerine yol açar (asansör kuyusu basınçlandırılmadı ve sızdırmazlığı sağlanmadı ise). ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinde kullanılan kanallı sistemlerde duman sık sık diğer bölümlere kanallar tarafından taşınır. Yangının olmadığı bölümlere de böylelikle duman dolar, bu ortamlarda bulunan insanlar dumandan etkilenerek yangının olduğunu anlayabilirler. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin uygulanması ile beraber katlar arası şaftların duman geçirimsizliğinin sağlanması, merdivenlerin basınçlandırılması ve yangın güvenli bölgelerin duman tahliyelerinin yapılması can ve mal kaybını azaltacaktır. Yangının algılama sistemleri ile yangının olduğu mahallin haber alınması sonucu merkezi havalandırma sistemleri özel duman kontrol çalışma şekline geçmelidirler. Bu binanın yapısına bağlı olarak değişmekte ve karmaşık bir hal almaktadır. Son yıllarda uygulanan yöntem yangının olduğu bölüme taze hava gelişini önlemek ve dumanı dışarı atmak, diğer bölümlere ise (çevresi ve alt-üst katı hariç) taze hava vermektir. Normal koşullarda HVAC sistemi çalışmaya devam ederse duman diğer mahallere taşınacaktır. Sistem durdurulsa dahi duman diğer bölümlere zarar verecektir. Bunu önlemek için mahaller arası geçişlerde duman geçişini önleyici yangın/duman damperi kullanılmalıdır. 26 Temmuz 2002'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" gereği merkezi havalandırma yapılan tesislerde mahaller arasında yangın damperi kullanılma zorunludur. Duman yönetimi terimi yangın esnasında binada bulunan insanların kaçışı ve en az etkilenmeleri, itfaiye personelinin daha kolay çalışmasını sağlamak ve de
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=