1 DUMAN YÖNETiMi Yangııılarda caıı kayıplarıııı,ı % 90'ının iizerindeki sebepleri dıııııandan zehirlenme ile olmaktadır. Yazıda binalarda duman yöııetimiııin nasıl ve lıaııgi araçlarla yapılabileceği, son dönemlerde ııygıılanan sistemler ve dumaııın yangıııda etkileri açıklaıııııaktadır. ---- Sabalıattin Bozbey IYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 87 90 Duman Yönetimi ve Can Kayıpları 1. Giriş Yangın esnasında insanların yaşamını kaybetmesinin% 90'nın üzerinde bir oranla nedeni dumand ır. Duman yangında yapının diğer kısımlarına şaftlar, merdivenler, asansör kuyuları, bacalar ve diğer önlem alınmamış boşluklardan geçer ve yangının olmadığı bölümlerde yangından haberdar edilmemiş insanların yangından etkilenmesine sebep olur. Merdivenler ve asansör şaftları dumandan bloke edilir ve insanların güvenli bir şekilde kaçması, kurtarma ekiplerinin ve itfaiyenin yangına etkili müdahale etmesi engellenir. Duman atış sistemlerinin, acil durum ayd ı nlatma ve yönlendirme sistemlerinin olmayışı veya çalışmaması, gibi sorunlar insanların güvenli bir şekilde binayı boşaltmasını engellediği gibi bina yangınlarına müdahale eden itfaiye elemanlarının da can güvenliğini tehlikeye atar. Ülkemizde yakın zamanda G-Mall Sinema yangınında insanların zarar görmeleri ve Bornova Kafeterya yangınındaki üniversite öğrencilerinin ölümleri de duman zehirlenmesinden kaynaklanmıştır. Bornova Kafeterya yangınında mutfak bölümüne kaçanlar itfaiyenin kısa sürede müdahalesine rağmen mutfakta yeterli duman atış vantilatörünün olmayışı nedeniyle dumandan zehirlenmişlerdir. MGM Grand Hotel Yangını 25 - 1 8 11 15 9 15 1 ■ ölü sayısı 1 o 5 10 15 ölü sayısı Şekil 1. MGM Graııd Hoıel yangıııında ölümlerin meydana geldiği katlaı: 18 20 2. Büyük Yangınlar ve lsı Yayılma Hızı (HRR) Amerika Birleşik Devletleri'nde NFPA tarafından yangından korunma ve söndürme sistemlerinde kuralların revize edilmesini gerektiren MGM Otel yangını (1980) da; duman nedeniyle can kayıplarının olduğu bir yangındır. MGM Otel yangınında zemin katta başlayan ve yine zemin katta söndürülen yangının dumanından etkilenerek 85 kişi ölmüştür. Ölümlerin% 76'sı 17-24. katlarda olmuştur (Şekil 1 ). Buna benzer bir yangın da Roosevelt Otel yangınıdır (1963) ki, bu yangında ölümlerin% 100'ü yangının olduğu zemin katta değil üst katlarda olmuştur (Şekil 2). Benzeri yangınlarda, yangın zemin veya birinci katta meydana gelmiş fakat ölümlerin çoğunluğu üst katlarda gerçekleşmiştir. Genelde toplumun bilgi eksikliği yangının nasıl ve ne kadar hızlı geliştiği ve de ne kadar duman ürettiği hususundadır. Özellikle tesisat sektöründe çalışan mühendisler tarafından bu bilgilerin önemsenmemesi sonucu hazırlanan projeler, yangın anında dumanın etkili bir şekilde dışarı atılamamasını sağlamakta ve insanların güvenli kaçışını engelleyerek ölümlerin artmas ına sebep olabilmektedir. Roosevelt Otel Yangını 13 10 - 2 - 1 ~ 7 ;:. - 1 ~ 4 u L 8 4 5 1 ■ ölü sayısı 4 ö ölü sayısı 10 Şekil 2. Roosevelı Otel yangın111da öliimlerin meydana geldiği katla,:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=