1 KAPAK KONUSU Bir yapıdaki elektrik tesisatlarında kııllanılaıı kabloların yangın içindeki davraııışları gerçek aıılwıula bir mayııı tarlası gibidiı: Yapılarda elektrik tesisatlarında kııllaııılaıı kabloların yangın yükleri, yapıııın yangm riski aııalizlerini yapan ıızmmılar ve tasarımcılar tarafııulan dikkate alııı ma lulı r. ____Sabri Giinaydııı (Elektrik Mühendisi) HB Teknik Ltd. YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 86 62 Yangına Karşı Güv Ülkemizde ve Avrupa'daki~lgıli Standartlar, Yönetmeililer ve U aki Problemler P rojeciler, elektrik tesisatı yüklenicileri doğru terminolojiyi kullanmalı; kabloların seçiminde ve uygulama sırasında çok dikkatli davranmal ıdırlar. Yapılarda kullanılan yangına karşı güvenl i kabloların (Yangına dayanıklı kablolar, alevin yayı lmas ı n ı azaltan, düşük duman yoğunluklu, halojenden arındırılm ış kablolar), ülkemizde ve Avrupa'daki ilgili standartları ve yönetmelikleri, yangın korunum sistemlerinde kablo kullanımı çok dikkatle incelenmesi gereken konulard ır. 1. Giriş Ülkemizde kabloların seçimi ve kabloların tipleri ile ilgili kullanılan terminoloji açısından çeşitli problemler olduğu görülmektedir. Yapının yangın ile ilgili tüm tasarımları iyi yapılamaz, uygun malzemeler kullanılmaz ise öncelikle can güvenliği açısından üzücü sonuçlar doğabilir ve çok büyük maddi kayıplar olabilir. Örneğin , Almanya Düsseldorf Havalimanı'nda 11 Nisan 1996'da meydana gelen yangında 17 kişi ölmüş ve 62 kişi yaralanmıştır. Havalimanının onarımı ile maddi kayıpların da en az 200 milyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. Bu yang ındaki ölümlerin sebebi; PVC kablolar da dahil, PVC içerikli yapı malzemelerinin yanması neticesinde oluşan CO; PVC yanması sonucu oluşan hydrochloric gazın su ile birleşmesinde oluşan hydrochloric asit ve diğer zehirli gazlardan kaynaklanmaktad ı r. Bir yangında ortalama sıcaklık 500 °C'ye ve çok süratli olarak da 800 °C ile 1200 °C'ye kadar ulaşabilir. Yangın çıktığı ortamın özelliklerine göre çok kısa bir sürede büyüyerek ortamda yayılabilir. Yangın esnasında en önemli konu binadaki insanların süratle tahliyesidir. Yangında çelik yapı malzemelerinin bir önlem alınmaz ise 600 °C üzerinde deforme olmaya başlar. Topluma açık yapılarda yangın esnasında oluşan ısı, duman, zehirli gazlar nedeniyle öncelikle insan sağlığına sonra da yapıya zarar gelmemesi minimum gerekliliktir. Topluma açık yapılarda yangın güvenliği açısından elektrik tesisatlarında kullanılan kablolar genel olarak şu özelliklere sahip olmal ıdır. O Kablolar alev geciktirici özellikte olmalı, yangın kaynağının uzaklaşması veya yangının kaynağının sönmesi durumunda alevlenmiş kablolar kendi kendine sönmelidir. O Yangın esnasında kabloların halojenden arındırılmış zararlı/zehirli gaz etkisi olmamal ı, oluşacak hydrochloric asit ve zehirli gazlar öncelikle insanlara zarar vermemelidir. O Yangın esnasında kabloların elektrikli cihazlar üzerinde korozif etkisi ol mamalı, oluşacak hydrochloric asit bilgisayarlara ve elektronik cihazlara zarar vermemelidir. O Yangın esnasında kablolar yangının yayılımını attırmamalı, yangın bir alandan diğerine yayılmamalıdı r. O Kablolar düşük duman yoğunluğu özelliğine sahip olmalı.öncelikle insanların binadan tahliyesi ve itfaiyecilerin yangın söndürme çalışmaları için duman yoğunluğ u yeterli görüş mesafesi sağlayacak minimum seviyede olmalıdır. Enerji Bakanlığı tarafından 30 Kasım 2000 24246 sayıl ı resmi gazetede yayınlanan "Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği"nin ilgili maddesine (Madde:58 Kablolar) ve 26 Temmuz 2002'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Türkiye Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği"nin ilgili maddelerinde (İkinci bölüm -Elektrik Tesisatı) belirtilen alanlarda LSOH kabloların kullanımının gerekliliği belirtilmesine rağmen; yönetmeliklere aykırı olarak PVC kabloların kullanımı devam etmektedir. PVC, içindeki halojen nedeniyle ürettiği hydrochloric gaz ve diğer gazlar, hydrochloric gazın su ile birleştiğinde oluşan hydrochloric asit nedeniyle insanlara ve elektronik cihazlara zarar vermektedir. Çok küçük yangınlarda bile PVC kablolardan dolayı oluşan hydrochloric asit bilgisayarları ve elektronik cihazları tahrip etmektedir. Bugün Avrupa'da yönetmelik ve standartla rı n gereklerine göre binalardaki kabloları LSOH-FR (halojenden arındırılmış, düşük duman yoğunlukl u, alev geciktirici) tipten seçilmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=