IMAKALE Afet planlamasının temel amacı, bir afet meydana geldikten sonra acilen ve etkin bir şekilde mümkün olan en fazla sayıda insana yardım ulaşmasını sağlayarak, can kayıplarını ve yaralı sayısını azaltmak, afet etkilerinin iyileştirilmesini çabuklaştırmaktu: t Merkezi düzeyde afet yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve geliştirilmesi , t Yerel düzeyde "kurtarma ve acil yardım planları"nın hazırlanması ve gel iştirilmesi, t Bu planlarda görev ve sorumluluk verilen personelin eğitim ve tatbikatlar aracılığıyla bilgi düzeylerinin geliştirilmesi, t Ge rektiğinde bölge teçhizat merkezleri kurulmas ı ve kritik malzemelerin stoklanması, t Alarm ve erken uyarı sistemlerinin kurulması, işletilmesi ve geliştirilmes i , gibi ana faaliyetlerin yürütülmesi gerekmektedir. Yukarıda atıfta bulunulan yazarların açıklamalarında da görüldüğü gibi "önceden hazırlık" aşaması bir "afet planlaması" aşamasıdır. Bu nedenle etkin afet pl anlamas ın ı n gereklerine ve özelliklerine değinmekte yarar vardır. Afet planlamasını geniş bir perspektifte ele alan Kreimer'e (19] göre etkin bir afet plan laması zarar azaltma ve önleme, afete hazırlık, afet an ında kriz yönetimi ile koruma aşamalarındaki çalışmaların koordinesini gerektirir. Aksi takdirde sadece bir aşamayı kapsayan afet planlamasının etkinliği sınırlı olacaktır. Afet planlamasın ı n temel amacı, bir afet meydana geldikten sonra acilen ve etkin bir şekilde mümkün olan en fazla sayıda insana yardım ulaşmasını sağlayarak, can kayı pların ı ve yaralı sayısını azaltmak, afet etkilerinin iyileşti ril mesin i çabuklaştırmakt ı r. Bu amacın gerçekleşmesi için; "... Acil durumlarda en üstün performansı gösterebilmeleri için insan ve kurumsal kaynakları hazırlamak ve afet p!an!arının önemi, uygulan mas ı ve sağ layacağ ı yararlarla ilgili olarak halkı bilinçlendirmek ..." gerekmektedir [20]. YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 84 76 Kurumsal, yerel ve bölgesel düzeyde hazırlanacak afet planları aşağıdaki özellikleri taşımalıdır: a. Plan, değişik durum ve koşu ll arda uygulanabilmesi için, gerçekçi standartlara dayalı , fonksiyonel, esnek ve kolay uygulanabilir nitelikte ol ma l ıd ır. b. Afetin türüne ve büyüklüğüne göre afet safhalarının kapsadığı zaman dilimi ile her aşamadaki faaliyetlerin detayları değişim gösterdiği için, planlamada afet türleri ayrı ayrı göz önünde bulundurulmalıdır. c. Planlar süreklilik arz etmeli ancak belirli aralıklarla, yeterli personel ve kaynağı n sürekli hazı r olup olmadığı göz önünde bulundurularak, gözden geçirilip güncelleştirilmelidir. d. Afet planlamasında yeterli eleman ve ekipman yaşamsal önem taşıdığ ı için bu faktörleri finanse edecek mali kaynakların planlarda yer alması gerekir. e. Planlar gerek afet öncesinde ve gerekse afet sırasında alınacak önlemlerin ve yapılacak çalışmaların gerektirdiği etkili yönetim ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik düzenlemeler içermelidir. f. Özellikle yerel ve bölgesel düzeyde hazırlanmış planların daha geniş bir alanda uygulanabilmesi, verimli ve etkin olabilmesi için diğer yerel/bölgesel kuruluşlarla koordinasyon halinde bulunu lma l ıdı r. g. Koordineli afet planlaması çalışmalarında sadece yöneticilerin deği l, planların öngördüğü faaliyetlere katılacak bütün sorumlu personelin yer alması gerekir. h. Planlar potansiyel afetleri, muhtemel afet bölgelerini, bu bölgelerde yaşayan nüfusu ve yapı!aşmayı açıkça tanımlamalı , kabul edilebilir risk standartları geliştirmeli ve gerçekçi faydamaliyet analizlerine dayanan zarar azaltma stratejileri içermelidir. i. Her zaman pratik teoriden farklı özellikler arz ettiği için, belirli aral ı klarla gerçekleştiril ecek tatbikatlarla planların pratiğe uygunluğu test edilmelidir. Türkiye'de afet yönetimi ile ilgili mevzuata bakıldığında afet pl anlamas ı ile ilgili düzenlemelerin 7269 - 1051 Sayı l ı Kanunun 4. maddesinde yer alan "İçişleri, İmar ve İskan, Bayındırlık, Sağlık ve Sosyal Yardım ve Tarım Bakanlıkları'nca acil yardım teşkilatı ve programları hakkında genel esasları kapsayan bir yönetmelik yapılır." hükmüne dayanılarak h az ırlanan ve 1988 yılında yürürlüğe giren 88/12777 sayıl ı "Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik"te yer aldığı görülmektedir [21]. Adından da an laşı ldığı üzere, söz konusu yönetmelik afet anı ve hemen sonrasında gerçekleştirilecek faaliyetlere ilişkin "teşkilat ve planlama esasları"nı düzenlemektedir. "Devletin tüm güç ve kaynaklarını afetten önce planlayarak, afetin meydana gelmesi halinde Devlet güçlerinin afet bölgesine en hızl ı bir şekilde ulaşması ile afetzede vata ndaşlara en etkin ilk ve acil yardım yapılmasını sağlamak için acil yardım teşkilatının kuruluş ve görevlerini düzenlemek ..." amacını taşıyan 12777 sayılı yönetmelikte afet planlamasının genel esaslarının belirtildiği üçüncü kısımda; koordinasyon ve işbirliği, dikkate alınacak genel faraziyeler, planlama temel esasları ayrıntılarıyla anlatılmaktadır. Yönetmeliğe göre, acil yardım planları yapmaktan sorumlu makamların planlama çalışmalarında koordinasyon ve işbirliğine ilişkin şu esaslara uymaları gerekmektedir:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=