IMAKALE Yangın başladığında kaçıp kurtulma için gerekli önlemlerin alınmamasının ötesinde, yukarıda belirtilen yangınlarda tek ve dar giriş kapıları, demir parmaklıklı veya panjurlu pencereler, kilitli ve zincirli yangın çıkışları görülmektedir. Yangının beraberinde panik de getirdiği gerçeği göz önünde tutulursa tek ve dar çıkış kapısı potansiyel olarak can kaybı demektir. Yangının binalarda neden olduğu can ve mal kayıpları dışında, taşıyıcı sisteme olan olumsuz ve kalıcı etkilerinin de göz önünde tutulması gerekir. Betonarme yapıların yangın güvenliklerinin ahşap ve çelik yapılarla kıyaslandığında daha iyi olduğu bilinmektedir. Betonarme kesitlerin yangın koşullarındaki taşıma gücü; t kesit boyutlarına, t beton örtü kalınlığına, bağlıdır [13). Betonarme binalarda; 100°C' nin üstündeki sıcaklıklarda betonda dayanım ve rijitlikte önemli kayıplar oluşmakta, sıcaklığın düşmesi ile geri kazanım olmamaktadır [14]. Beton içindeki donatı pas payları yeterli uzunlukta değilse ısınan donatı betonda patlamalara neden olmaktadır. Beton içindeki yapı çeliği sıcaklık etkisi ile taşıyıcılık özelliklerini yitirmektedir [15). Çelik taşıyıcılı bir yapıda, korunmamış bir çelik kolonun yangına karşı direnci çok düşüktür. Çelikte 100 °C'den 20 °C'ye kadar sürekli olarak yumuşama olmakta, 700 °C' de normal sıcaklıktaki dayanımının sadece % 23'0 kalmakta, 800 °C'de bu değer % 11 'e, 900 °C'de ise% 6'ya düşmektedir [14). Ahşap inşaat elemanlarının yangına karşı yetersiz oldukları göz önüne alınarak, ahşabı yangına karşı korumak için ahşap yüzeyinde çeşitli sürme, püskürtme, daldırma, difüzyon gibi yöntemlerle nem, köpük, gaz tabakası oluşturmak veya hava ile teması kesecek amonyum tuzları, sülfat, fosfat ve klor bileşikleri vs. kullanmak mümkündür [15]. Sonuç ve Öneriler Tüm önlemler alındığ ı nda bile yangın riskini ortadan kaldırmak olanaksızdır. Önemli olan, yangını başlama aşamasında saptamak ve müdahale olanaklarını sağlamak, can kaybı olmadan tahliye olanaklarını planlamaktır. Henüz tasarım aşamasında iken yapılarda yangın güIYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 84 42 venliğinin nasıl sağlanabileceği düşünülmeli, yapım sonrasında da kullanıcılara olası bir yangında nasıl davranacaklarının ve yapmaları gerekenlerin neler olduğuna ilişkin bilgilendirme ve eğitim çalışmalarının sürdürülmesi gerekmektedir. Kullan ıcılara bu yönde bir bilinç kazandırılması da yangınla mücadelenin bir parçası olarak düşünülmelidir. Yangın konusunda eğitimli ve bilinçli bireylerin; bulunduğu mekanlar - özellikle seçme şansına sahip olduğu kahve, restoran, bar, sinema, v.b.- yangın güvenliği açısından değerlendirerek mekanı kullanmaktan vazgeçmesi, işyerlerinin de zorunlu olarak yangın konusuna daha duyarlı davranmasını beraberinde getirebilecektir. Binalarda yangın güvenliğinin iki temel amacı, yangına bağlı can kaybını ve maddi kayıpları azaltmak olarak tanımlanmaktadır. Yangın Yönetmeliği hükümlerinin de, yangın açısından sorumluluk -denetim- sigorta unsurlarını net olarak tanımlayabilmesi gereklidir. Bu açıdan Yangın Yönetmeliği incelendiğinde; sorumluluğun Yönetmelik (BYKHY) hükümlerinin uygulanmasında; t yatırımcı kuruluşlar, mal sahipleri, işveren temsilcileri, t tasarım ekibi, mimar ve mühendisler, t uygulayıcı yükleniciler, imalatçılar, t yapı üretiminde ve kullan ı mında yer alan müşavir, danışman, proje kontrol, yapı denetim ve işletme yetkililerine yetki ve sorumluluk verildiği görülmektedir. Sorumluluğun bu kadar muğlak bir ifadeyle çok sayıda kişi ve kuruluşa paylaştırılmasının, pratikte sorun meydana geldiğinde sorumluluğun dağıtımı (oranların belirlenmesi) açısından büyük problemler doğuracağı açıktır. Mevcut hukuk kuralları çerçevesinde, gerçek sorumlunun belirlenmesi, çok sayıda bilirkişi incelemesi - itirazlar-yeni bilirkişi incelemeleriyeni itirazlar döngüsünde yıllarca sürebilecek davalar ve mağdurları n gerek maddi gerekse manevi açıdan büyük zarar görmelerine yol açabilecektir. Sadece sigorta durumunda mağdurların zararları kısmen karşılanabilecek olsa da, sigortanın zararını rücu edebileceği mekanizmanın kurulmamış olması prim yükselmesine dolayıs ıyla nihai tüketicinin mağduriyetine yol açacaktır. Bunu yanı sıra, ölüme yol açan yangınlarda zararın ve oluşacak kamu davalarının sonuçlanması da pek olanaklı görülmemektedir. Ayrıca kul lanılmayan, metruk binalarla ilgili sorumlulukların da yangın yönetmeliğinde net olarak tan ımlanması gerekmektedir. Türkiye'de betonarme yapıların tasarımlarında yangın koşullarının dikkate al ı nması ve boyutland ı rmaların bu koşul lara göre yapılmasını öngören bir yönetmelik veya standart bulunmamaktadır. Bu alandaki boşluğun da ivedilikle doldurulması gerekmektedir. Kaynaklar /. Binalann Yangından Korı111111ası Hakkında Yönetmelik (BYKHY), 26.07.2002 tarih ve 24827 sayılı Resmi Gazete Sayısı. 2. /ı11p:!/www.ssgm.gov.ırldergi.lıı111/, Yangın İstaıis rik/eri, Sivil Savunma Dergisi, sayı: 177, 2004. 3. lıllp:!!www.die.gov.ırlııııfııs_sayiıııi/2000 ıablo5.xls. 4. http://www. nıvmsnbc. coııılnews/243 7 79. asp#BODY 5. /ııtp:!!www.ıııi/liyeı. co111.ırl2004!02!!9/yasa111! yas0 l.lııml. 6. Giindem Gazetesi, 30 Nisan - 7 Mayıs 2004. 7, /ııtp:!lwww.sabah. coın.ır/2004// Ol / 4/gıın / 00. htıııl. 8. /ırıp:llwww. ibb.gov. rrlibbırl 14211420I!haber_detay.cfııı?sayfa=6562. 9. h ııp :l!www. sabah . co m. ı r / 2 0041121 I 6 / gnd1 / !.hım/. 1O.http ://www.ibb.gov. ırlibbtr! 155/ 15503/basin_bulteni_deray. cfııı? saJifa = 6583. /1. Meha.ffey, J.R., 1987, F/aııııııability of Buildiııg Maıerials and Fire Growı/ı, Bııilding Science 1nsiglıı '87, "Designing for Fire Safety: T/ıe Science and its Applicarion to Building Codes", a series ofseminars presented in Canada . 12. Kılıç, A., 1997, Yangııı Güvenliğinin Esasları. İzmiı; 111. Ulusal Tesisat Miihendisliği Kongresi ve Sergisi Bildiriler Kirabı 11409, 20 - 23 Kasım /997. 13. Burnaz, O.; Durmuş, A., 2004, Betonarme Yapı Eleıııanlar111111 Yangın Başanın/arı, Türkiye İnşaat Mühendisliği On Yedinci Teknik Kongre ve Sergisi Bildiriler Kitabı s. 100- 102. 14. Eurocode Fire Engineering Desigıı, /ıttp:II www.fyslab. hııı.jil~ıko!Rak-43. 521 15. Aydm, N. C., 1998, Yang111111 Çelik Taşıyıcı Sistemler Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama Ömeği, İ. T Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 97 s.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=