.ı , IGÜNCEL Dünya Nasıl Etkilendi? Asya haritasında değişikliğe sebep olan depremin ardından jeoloji uzmanla rı Sumatra'nın güneybatı kıyılarındaki en küçük adaların 20 metre güneybatıya yaklaşmış olabileceklerini açıkladı. Sumatra'nı n Endonezya toprağının kuzeybatı noktas ı nın da 36 metre güneybatıya kaymış olabileceğini belirten uzmanlar, depreme neden olan iki plakanın çarpışmasıyla ortaya çıkan enerjinin ekseni üzerindeki tüm yeryüzünü sallamış olabileceğini söyledi. NASA uzmanı Dr. Richard Gross'a göre, Asya depremi dünyanın nispi olarak küçülmesine ve bu nedenle de kendi ekseninde daha hızlı dönmesine yol açtı. Gross'a göre, dünya artık kendi ekseninde 3 mikro saniye (saniyenin milyonda biri) daha hızl ı dönecek, bu da günlerin kısal mas ına neden oluyor. Erken Uyarı Sistemi Erken uyarı sisteminin olmaması, yıkımın büyüklüğünün en önemli sebebi olarak gösterildi. Bu sistem sadece 1968 yılında Amerika'nın Hawaii kıyılarında kurulan Pasifik'teki tek bölgesel tsunami uyarı merkezi Pasifik Tsunami Uyarı Merkezi (PTWC)'de bulunuyor. Güney Asya deprem ve tsunami felaketlerinin ard ından UNESCO Genel Direktörü Koiçiro Matsuura, Hint Okyanusu'na da 2006 yılına kadar tsunami erken uyarı sistemi kurulmasına karar verild i ğini söyledi. Haziran 2006'ya kadar kurulacak olan sistemin maliyetinin 30 milyon Dolar olacağını belirtti. Matsuura, dünya geneli için tsunami erken uyarı sisteminin de bir yıl sonra 2007'de Haziran çal ışacak hale gelebileceğini açıkladı. Türkiye'nin Tsunami Riski Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nce, Güney Asya'da meydana gelen büyüklükteki depremlerin Türkiye'de meydana gelmesi söz konusu değil. Enstitünün Ulusal Deprem İzleme Merkezi tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Depremin meydana geldiği bölgenin genel anlamda Avustralya, Pasifik levhalarının sınırı olduğu, dünya üzerinde levha sın ırları boyunca çok büyük depremler olmaktad ı r" dendi. Açıklamada, YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 84 14 uyarı merkezlerine yolluyor. 1 Uyarı sistemi işlem şeması. "bölgenin büyük tektonik sınırları barındırdığı" belirtilerek, "Bu büyüklükteki depremlerin (8.2-9.2), ülkemizde olması söz konusu değildir. Bu depremler genellikle okyanus tabanlarında, ana levhaların sınırlarında, dalma-batma zonları boyunca nadir olarak oluşurlar. Ülkemizdeki fay zonları ile bire bir i lişki l eri yoktur" dendi. Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu ise, "Marmara ve Ege denizlerinde olası bir deprem sonucu en fazla 5-6 metre yüksekliği nde dalgalar oluşacağını" belirterek, "Bunlara da tsunami değil, ancak 'tsunamicik' denebilir" dedi. İstanbul'da Risk Var Mı? öte yandan, Doğu Marmara için iki yıl önce yapılan tsunami araştırmasına göre, istanbul'un tsunami riski var. Bu araştırmayı yapan ekipte bulunan i.ü. Jeofizik Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Yıldız Altınok, "Yapılan model çalışmaya göre olası heyelanlarımızdan biri Yenikapı, Tuzla, diğeri Armutlu fayı civarında bulunan iki heyelanın tetiklenmesi durumunda Marmara'nın kuzey ve güney kıyılarında oluşacak dalga yüksekliği 3-6 metre kuzey kıyı için, güney kıyı için 1.5 metre ile 6 metre arasında değişmektedir" diyerek bu riski anlattı. 1509 ve 1894 depremlerinde İstanbul kıyılarında etkili olduğu bilinen tsunami, bu depremlerde Büyükçekmece'den Kartal'a kadar olan alan ile Karaköy'ü sular altında bıraktığı biliniyor. Tsuııaıııi Nedir? Japonca'da "liman dalgası" anlamına gelen tsuııami sözcüğü; o/..yanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi olay lar sonucu denize geçen eneıji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarına deniı: Tsunaıııi sözcüğü, 15 Haziran l896'da Japonya'da meydana gelen 8.5 biiyiikliiğündeki Meiji Depremiyle dünya dillerine yerleşmişıiı: 21 bin kişinin öldüğü bu depremin ardından tarihin en büyük tsunamifelaketlerindeıı biri gerçekleşerek, Meiji kıyılarını 38.2 metre boyundaki dalgalar vurıııuştw: Tsunamiden sonra oluşan dalganııı diğer deniz dalgalarından farkı; su zerreciklerinin siiriiklenınesi sonucu hareket kazanıııasıdıı: Derin denizde varlığı lıissedilıııezkeıı, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da daralan köıfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıııtılar yaratabiliı: Cep telefonlarınızdan 2868 numaraya boş bir kısa mesaj göndererek Güney Asya depremi afetz~FiRe-~L-{5-milyen-ı:t.: bağı la abilirsiniz.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=