!MAKALE elektrik yükleri, çubuk iletken olduğu için bütün çubuk yüzeyinden homojen olarak toprağa gider. Ancak bu işlem, metal çubuğun tutulan kısmına yalıtkan bir malzeme kaplamak suretiyle yapılabilir. O halde, iletken olmayan maddelerde statik elektrik yükü meydana getirildiği çevre içinde sabit kalmaya meyillidir. Yalnız, yük birikimini izole etmek üzere birçok madde üzerinde yükü toprağa akıtan iletken bir tabaka temin edilebilir. t Pratikte, en çok rastlanan iletken tabaka nem vasıtasıyla sağlanabilir. Bilindiği gibi, nemli ve ıslak ortamlar yalıtkanların, yalıtkanlık özelliklerini azaltmaktadır. Esasında, kumaş, ağaç, kağıt, beton gibi maddeler belli bir oranda nem ihtiva ederler. Ortamdaki nem miktarı arttırılırsa, nem cisim yüzeyleri üzerine yapışır ve ince iletken bir tabaka teşkil eder. Böylece, yükün böyle birtabakadan alınması daha kolay olur. Aynı iletken yüzey, antistatik spreyler vasıtasıyla da temin edilebilir. Nemlendirmenin diğer bir amacı, nemli bir ortamda statik elektrik yüklerinin daha az oranda meydana gelmesidir. Havadaki nem oranı arttıkça, sürtünmeler sebebiyle ortaya çıkacak statik elektrik yükünde azalma olur. Ayrıca, havada nem oranı arttıkça havanın yalıtkanlık özelliği bozulmakta ve meydana gelen yüklerin tehlikeli bir seviyeye erişmeden ve ark da yapmadan hafif iletken özelliğindeki nemli hava ortamından diğer bir cisim veya toprak üzerinden boşalması sağlanmaktadır. t Çevre havasını statik elektrik akımının geçmesine izin verecek kadar nemli hale getirerek, statik elektrik birikimi engellenebilir. Nemlendirme birçok madde için zararlı olduğundan ve sıcak havalarda aşırı nem, insanları rahatsız edebileceğinden kullanım alanı sınırlıdır. t Hava, normal koşullarda iletken değildir. Ancak, havayı yeterli oranda iyonlaştırarak statik elektriğin cisimlerde birikmesi önlenebilir. Havayı iyonlaştırmak için; statik tarak, radyoaktivite ile iyonlaştırma veya açık alev gibi yöntemler kullanılmalıdır. t Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği işlendiği ve depoland ı ğı binalarda yıldırıma karşı önlemler, güncel standartlara göre alınmalıdır. t LPG ikmali yapacak taşıt, dolum başlamadan önce topraklanmalı ve dolum sırasında topraklanmış olmalıdır. DisYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 83 76 penserler yakınında araçlara dolum esnasında kullanılmak üzere araç topraklama sistemi bulunmalıdır. Böylece bir yangın tehlikesinin oluşmasına engel olmaktadır. (iş Kanunu Madde:77, TS 11939 Madde:1.15) t LPG otogaz istasyonlarında, bütün madeni bölmeler ile boru, vana, pompa, motor, tank ve dispenser uygun şekilde topraklanmış olmalıdır. (Par. Pat. Tehlikeli ve Zararlı Mad. Çal. lşyerleri ve işlerde Alınacak Ted. Hak. Tüzük Madde: 42) t Statik elektrik birikmelerine karşı, LPG tank sahasına giriş kısmında statik elektrik yük giderici sistem (levha, boru vb.) olmalıdır. (işçi Sağlığı ve iş Güvenliği Tüzüğü Madde:339) t Patlayıcı sıvıları yüklemeden önce tankerin içinde kalan sıvı boşaltılmalıdır ve içerdeki kimyasalın yanıcılığı kontrol edilmelidir. Eğer içerideki sovent parlayıcı ise dolumun emniyetli bir şekilde yapılabilmesi için gereken bütün tedbirler alınmalıdır. Düşük parlama özelliğine sahip bu solventten yüksek parlama noktalı bir solvent dolumu esnasında yangın çıkma ihtimalinin fazla olduğu unutulmamalıdır. t Dolum nozulu, dolum biter bitmez hemen tanktan çıkarılmamalıdır. En az bir dakika kadar statik elektriğin pasifleşmesi beklenmelidir. Aksi takdirde dolum nozulu yukarı çekilirken yüzeyden ayrıldığı anda kıvılcım atlaması olabilir. t Numune almak gerekiyorsa dolumdan en az bir dakika sonra cihaz içeri sokulmalıdır. Statik elektriğe pasifleşmek için zaman verilmelidir. Aksi halde numune alma cihazı ile yüzey arasında veya tank duvarı arasında kıvılcım atlaması olabilir. t Kaptan kaba yükleme yapıldıktan sonra, hat suyla yıkanmamalıdır. Zira hat suyla yıkanırken statik elektrik meydana gelebilir ve patlamaya sebep olabilir. t Metal kaplar doldurulurken, dolum nozulunun ucu daima kaba değmelidir veya kapla nozul arasında bağlantı yapılmalıdır. t Sıralamada, tehlikeli sın ıfına giren sahalarda mümkünse kayışla çalışan makine ve cihazlar bulunmamalıd ır. Çünkü kayış statik elektrik meydana getirir. Kayış yerine iletken lastik kayışlar kullanılabilir. Fakat bu kayışlar zaman zaman değiştirilmelidir. Çünkü zamanla iletkenliklerini kaybedebilirler. t LPG depolanan tank ve kaplar, kendileri topraklama vazifesi gördükleri için bunların topraklanmasına çoğu hallerde lüzum yoktur. t Mümkünse buhar bulutundan uzak durulmalıdır. Yakınında olduğu zaman statik elektriklenmeye sebep olur. insan vücudunda biriken bu elektrik topraklanmış bir metal maddeye atlayabilir ve eğer tehlikeli bir bölgede bulunuyorsa yangın ve patlamalara sebep olabilir. t lslak buhar veya pas parçacıkları taşıyan buhar, atmosfere atıldığında statik elektrik meydana getirir. iletken ve fakat yerden izole edilmiş her şey mesela, lastik tabanlı ayakkabı giyen bir operatör, bir tanker, bu buhar yakınında ise, elektrikle yüklenir. Bu yüzden iletken fakat topraklanmamış cisimleri buhar bulutlarından uzakta tutmalıdır. t Bilhassa deponun üstündeki boşlukta parlayıcı buhar-hava karışımının oluşmasına sebep olan temiz, rafine edilmiş uçucu ürünler ihtiva edenler olmak üzere, depolama tankları, karayolu tankerleri, demiryolu tankerleri, gemiler veya mavnalardan dolum esnasında numune alınmamalıdır. t Kıvılcım meydana gelmesini önlemek için, numune alınırken, numune alma hattı, devamlı surette topraklanmış vaziyette tutulmalıdır. Atmosferik elektrik hareketliliğinin veya yağışlı fırtınaların olduğu zamanlarda numune alma işlemi yapılmamalıdır. 4.2. Personelin Korunması t insan vücudu, genel olarak oldukça iyi bir iletken sayılabilir. Ancak teknolojik gelişme neticesinde kullanılmaya başlanan sentetik orijinli giyim eşyası sadece insan vücudunu sadece topraktan izole etmez, aynı zamanda elektrostatik yükün oluşmasına neden olur. Bunun neticesinde, insan vücudunun yere göre kapasitansı artar. Oluşan yük sebebiyle de kötü bir ortam oluşur. t Sentetik esaslı giyim eşyaları ve kalın lastik tabanlı yalıtkan ayakkabılar elektrostatik yüklerin oluşmasına neden olur. Vücut üzerindeki bu yükler herhangi bir iletkene temasta kıvılcım şeklinde kendini gösterir ve parlayıcı ortamlarda tutuşmaya neden olur. insanın giydiği giysilerden dolayı vücudu
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=