MAKALE 1 Tablo 1. İnsan hareketleri esnasında oluşan statik elektrik miktar/an ve elektriklenmeyi oluşturan unsurlardan örııekleı: Elektrostatik voltaj %10-%20 %65-%90 Statiği oluşturan faktörler Nem Nem ':~ · Halı üzerinde yürümek 35000v 1500v Vinylex kaplı zeminde 12000v 250v yürümek Tezgah üzerinde çalışırken 6000v 100v Vinylex kaplanmış zeminde 7000v 600v nımmmııııımıınınemin çalışırken Polyester çanta tezgahtan 20000v 200v kaldırılırken Plastik klasör taşırken 7000v 150v J_ Statik Elektrikten Yangın Oluşumu Statik elektriklenme sonucu yangın çıkması için; statik elektriklenmenin tam oluşması, ayrı yüklerin bir yerde toplanması ve elektrik potansiyel farkı oluşturması, kıvılcımın yanma özelliği olan bir karışımın içinde oluşması, kıvılcımın yeterli enerjiye sahip olması gerekir. Gaz-hava ve buhar-hava karışımlarında karışım içindeki yanıcı maddenin sıcaklı ğı daha fazla ise patlama oluşur. Airesol taneciklerinin sıcaklığı da alevlenme sıcaklığının üstüne çok hızl ı bir şekilde çıkabilir ve herhangi bir kıvılcım halinde patlamaya yol açabilir. Maddelerin yapısına bağlı olarak, işleme, öğütme, sürtünme, karıştırma, sıçrama, taşıma ve depolama işlemleri sırasında statik elektrik yüklenmeleri oluşur. Statik elektrik, iletken bir bağlantı olmaksızın , sürtünme ve harekete bağlı oluşan durgun elektriktir. Statik elektrik yüklü cisimlerin, birbirleriyle temas etmeleri sonucu kıvılcım oluşur. Patlama ve yangın tehlikeleri meydana gelir. Ayrıca kağıt, kumaş gibi hafif ve iletken olmayan malzemelerin işlendiği veya kullanıldığı yerlerde, statik elektrik yüklü malzemelerin birbirlerini itmesi veya birbirlerine yapışması gibi üretim zorluğuna, hassas elektrik alet ve cihazlarının hatalı çalışmasına, insan vücudundaki normal elektrik dengesini bozarak, sinirsel sistemini etkilemesine yol açarak başka kazalara da davetiye çıkarabilir. Cep telefonları yakıt veya gazları ateşleyebilir. Cep telefonlarının açılması veya çalması sonucu yaydıkları dalga ateşe sebebiyet verecek küçük bir kıvılcımın oluşması için yeterli enerji üretir. Bunun için akaryakıt istasyonlarında bulunurken veya benzin motorlu çim biçme makinelerine, motorlu kayıklara, jeneratörlere yakıt doldururken cep telefonları kesinlikle kullanılmamalıdır. Ayrıca, cep tel efon ları kolay yanıcı veya patlayıcı gaz veya toz üreten materyallerin (solvent, yanıcı kimyasallar, yanıcı gazlar, hububat tozu vs.) bulunduğu ortamlarda kullanılmamalı veya kapatılmalıdır. Statik elektrik tehlikeleri ile aşağıdaki bazı örnek bilgileri verebiliriz: • Statik elektrik boya endüstrisinde tutuşturma kaynağı oluşturan büyük bir tehlikedir. Patlayıcı olmayan sıvıların iletken olmayan bir boru veya hortumdan geçerken ya da kuru toz halindeki maddelerin yine iletken olmayan plastik kaplardan karıştırma kazanına geçerken, paçacıkların hareketi sırasında oluşan kıvılcımlar uygun bir buhar-hava, toz-hava karışımının parlamasına neden olur. • Henüz ülkemizde yaygın olmama~la beraber self servis akaryakıt istasyonlarında yaşandığı anlatılan bir örneği paylaşmak isterim. Aracına benzin almak üzere pompayı depoya koyup aracına binen ve tekrar inerek dolan depodan pompayı almak üzere elini uzaYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 83 73 11 yangın dolabı 11
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=