lıılııııı,ııtı kaynağı, boşaltma için mekanik araçlar ve duman yönlendirmesi d iğer temel önlemlerdir. Bu önlemlerin birçoğu n a penceresiz yapı l a rda da başvurul ur; bunların yer altındakilerine göre tek avantajı ise dışarı direk çıkışın sağlanabilmesidir. Penceresiz binalarda hava l a n dı r ma, yangın söndürme ve kurtarma konusunda yer altı yapılarındakine benzer problemler görülür. Metrola rda yangın güvenlik önlemlerinin üç bölümde ele alınması gerekir. Bunları şu şekilde belirteb iliriz: 1. Vagonlardaki yangın güvenliği önlemleri, 2. Tünel içinde yapılan söndürme ve duman tahliye sistemleri 3. Kurtarma ve söndürme ekiplerinin teknik özellikleri. Bu önlemlerin birbirine uygun olması ve birbirini tamam laması gerekir. Ülkemizde, metro ve tünellerdeki yangın güvenliği ile ilgili kaynak oldukça azdır. Bu konudaki en önemli u luslararası kaynak ise NFPA kod l a rıdır. Yer altı yapılarından çıkış özellikleri NFPA 101'de ve ri lmişti r. Bu tavsiyelerde dışarı direk çıkış, havalandırma ve itfaiyecilerin u l aş m asına imkan veren pencereler olmadığında oluşabilecek paniği önleme de dikkate al ı nmaktadır. NFPA 130 raylı taşıt tünelleriyle; NFPA 502 ise motorlu taşı t tünelleriyle ilgili yangı n güvenlik önlemlerini içermektedir. Bu kaynaklar, bu konudaki genel standartla rı içermekte ve birçok konuda NFPA' in diğer kodları kaynak göstermektedirler. Vagon larda ve tünel içinde alınan güvenlik önlemlerinin yanında istasyon dışında söndürme ve kurtarma ekiplerinin yeterli araç-gereçle do n at ı lmas ı ve tünel yangınları için eği tilmesi gereklidir. Bu konuda karayolunda ve demiryolunda hareket edebilen araçlar ge li şti ri lmişti r. Bu araçlar, istenilen bir noktadan demiryoluna girmekte ve lastik tekerleklerini kaldırarak raylar üzerine demir tekerlekleri indirip istenilen noktaya gidebilmektedir. Bu araç içinde çok sayıda teneffüs cihazı, kurtarma aletleri bu lun maktad ır. Böylece, vagonlar tünel içinde iki istasyon arasında kalsa bile müdahale edilebilmektedir. 2. Tünellerin Havalandırılması Metroların havalandırması en önemli konulardan biridir. Yangın durumundaki dumanın atılması konusunda ciddi çalışmaların yapılması gereklid ir. Yolcuların hızlı bir şeki lde temiz havaya çıkmalarını sağlayacak çıkış planları hazırlanmalıdır. Bazı hızlı ulaşım sistemleri iki yönlü ku ll a nı labi len fanlarla ve havalandırma şaftlarıyla donatılmıştır. Bunlar büyük miktarlardaki dumanı metrodan temizleyip önceden beli rlenmiş bir alana yönlendirerek yolcuların en yakı n istasyondan boşaltılabi l mesi n i mümkün kılmaktadırlar. Havalandırma şaftları ve fanlar her yer al tı istasyonunun iki ucuna ve bazı hallerde istasyonlar arasına yerleştirilmektedir. Eğer düşey şaftlar Yangın ve Güvenlik m Sayı 69 Mart 2003 kullanılıyorsa yanıcı sıvıların cadde seviyesindeki şafta girmesi halinde bunl arın içeri girmesini önleyecek önlemler alınmalıdır. Şaftl ar ve fanlar a ras ın daki elektrik malzemeleri muhtemel bir yangına karşı standartlarda istenilen özellikte o l malıdır. Fazla sayıdaki yolcunun bir istasyon platformu veya düşey çık;ş yolları ile açık hava gibi güvenli bir alana a l ı nması düşünülmelidir. Birçok çıkış sisteminde yolcular trenden demir yoluna inip düşey bir çıkışa veya istasyon platformuna ulaşana kadar yürürler. Modern ulaşım sistemlerinde, yolcular trenden demiryolu bo-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=