Translation Performans Kriterleri ve Modelleme Duman ve ısının bina sakinleri üzerinde yaratacağı etki !er geneli i kle dumanı ıı yarattığı karanlık veya yaralanma veya her ikisine bağlı olarak geliştirilen amaca dayalı performans kriterlerinin oluşturulması sonucu belirlenmektedir. Bu tür bir analiz için geçerii olan performans kriterleri de, üst kısımda yer alan duman taba kas ının insanların bulunduğu katların yaklaşık 1 O feet (3 metre) üstünde bir noktaya kadar ineceği tahmini süreye bağlı olarak geliştirilmişti. Bu son ölçek de, Anaheim Bina İnşaat Mevzuatı'ndaki duman kontrol sistemleri tasarımına ilişkin belirlenen performans kriterlerine uygundur. Belirleyici basit bir bölgesel yangın modeli ile dumanın oluşumu ve atrium lobisinin dumanla dolması ile ilgili kolayca tahminler yapılabildi. "Detektörün harekete geçişi" tanımının kısaltması olarak kullanılan "detact" adlı bir başka bilgisayar modeli kullanılarak Mevcut Güvenli Çı kış Süresi (ASET olarak da bilinir) ve detektör/ sprinkler harekete geçiş süreleri için de tahminler ge li ştirildi. 1 ASET'e göre bir yangın sonucu oluşan duman yükselerek düzgün ve sıcak bir üst bölge oluşturur ve bu bölgenin hemen altında dumansız bir bölgeyi çevreleyen daha altta belirlenebilir bir sınır noktası bulunmaktadır. ASET'in tahminlerine göre, oluşacak duman ve üst bölgedeki ısıda yaşanacak artış asl ı nda model olarak seçilen yangın senaryosunda da yer alan bir ısı çıkış oran temsilci değerine bağlı olarak belirlenmektedir. 1 Detact de, model olarak seçilen yangııı ı ıı ı sı yay ı n ı mına bağl ı olarak bir sprinklerin hareket geçmesi için gerekli süreyi tahminen belirler. Bu araç farklı yangın senaryolarındaki yangın büyüme potansiyelini belirlemede oldukça yararlı olmuş ve böylece tasarımlardaki yangın tipi kolayca seçil ebi lmiştir. Bu model ayrıca duman detektörlerinin harekete geçişine ilişkin tahminler için de uygulamaya alınabi lir, çünkü bu değer çıkış için gerekli zamanı tahmin eden denklemdeki faktörlerden birici ir. Tasarı ekibi bir de genel plana, bu geniş mekan için Anaheim Bina İnşaat Mevzuatı'nın gerekli gördüğü mekanik bir duman yönetim sistemi ekledi. Kullanılan egzoz yöntemi atriumun tepesindeki dumandan kurtulmayı amaçlıyor, bir yandan da atriumun hemen bitişiğindeki alanları ayırmakta olan pasif bariyerler ile dumanı yönlendirmeye çal ışıyordu. Bu da performans tasarım analizinde yer almaktaydı. Atriumun tepesine yerleştirilmiş olan duman egzoz faııları sayesinde atrium büyük bir egzoz mekanı haline dönüşüyordu. Fanların boyutları ise en üstteki sirkülasyon katı olan üçüncü katın yaklaşık 3 metre yukarısı nda bir duman tabakası elde edecek şekilde yeterli miktarda dumanı dışarı atma kapasitesine sahip olacak şekilde belirlenmişti . Yalnızca dumanı dışarı atacak fanlara ek fanlar da birinci ve ikinci katların doğu duvarına ve atriumdan uzak alanlara yerleştirilmişti. Böylece "durgun cep" alanların azaltılması için çaba gösterilmişti. Ortamdaki dumanlı havayı telafi edecek yeni havanın yüzde 25'ini oluşturmak amacıyla barometrik pedallar (barometric damper) eklendi. Geriye kalan yüzde 75'lik havanın ise üç kata dağılm ış bulunan mekanik destek sayesinde elde edilmesi planlandı. Riskler ve ~ıkış noktaları Risk analizinin gerek gördüğü bir başka nokta da değerlendirmeye alınan bölgelerdeki ciddi bir yangın senaryosunu temsil edecek ısı yayılma hızına ilişkin elde edilen verilerin belirleyici özell iğe sahip bir yangın modeli içinde kulla nılmasıydı . Binada kullan ılması muhtemel potansiyel yakıt paketleri gözden geçirileli. Tasarım ekibi ayrıca sabit yangın söndürme sistemlerinin etkisini ve patlama ol asıl ıkl arın ı da incelemeyi ihmal etmemişti. İki model yangın kaynağı incelendi: sergi salonundaki fiberglas bir tekne ve normal kayıt alanındaki mobilyalar ile eşyalar. Yangın senaryoları sayesinde tasarım ekibi ele ısı yayılımı, sprinklerlerin ça l ı şmaya başla ması, sergi salonunu dolduran duman ve duman egzozu için gerekli koşullar gibi çözüme yönelik değişkenleri hisse sahiplerinin beklentilerini ele göz ardı etmeden değerlendirme fırsatını yakalamış oldu. Mühendis/er atriumdaki duman hareketini modellediler. /ı_ ,~ ,,_ ı;_ ~~ ~-;ı- Benzer bir şekilde "zamanlamalı çıkış analizi" ad ı ndaki bir başka performansa dayalı yaklaşım kullanılarak bina için uygun çıkış süreleri saptanmaya ça l ı şıld ı. Bilgisayar destekli bir optimizasyon akış modeli geliştirildi ve bina sakinlerinin tahliye için gerek duyacakları süre tahmin edilmeye çalışı ld ı. Bu model sadece tüm bina sakinlerinin belirli mesafe, uzaklık ve açı klıklardan belirli hızda geçerek binayı tahliye etmeleri için gerek duyulacak asgari süreyi tahmin etme konusunda yardımcı olabilmiştir, öngörülemeyen çıkış gecikmelerini veya insani davranışlardaki sapmayı hesaba katmaz. Bina sakinlerinin çıkış ve tahliye sürelerini hesaplarken, gerekli olan yerlerdeki çıkış mesafelerinin tüm uzunlukları için olası tehlikeli koşulların hepsi saptand ı. Böylece alevler veya tutuşmaya neden olan malzemeler yangının çıktığı odanın dışına çıktığı takdirde, tahliye halindeki bina sakinlerinin üzerindeki olası etkileri de saptanabilecekti. Bina sakinlerinin yaşam la rını tehdit eder nitelikteki durumlara maruz kalmadan bir çıkış noktasına gidebilmelerine olanak tanıyan durum da "başarılı çıkış" olarak tanı mlandı. Yangın ve Güvenlik m Sayı 68 Ocak-Şubat 2003 --------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=