41 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE edici etkilerinden korur (Puri vd., 2017). İntümesan boyalar ve kaplamalar, yangına maruz kaldığında kontrollü bir şekilde karbonlaşarak kömürleşme tabakası oluşturur ve orijinal kalınlıklarına göre önemli ölçüde genişleyen yangın geciktirici kaplamalardır (Yew vd., 2019). Bu kalın karbonlu tabaka düşük termal iletkenliğe sahiptir ve yangın sırasında termal yalıtkan görevi görerek, yangına maruz kalan ve kalmayan yüzeyler arasındaki sıcaklık farkını minimize eder. Böylece malzemenin çökmesini önlemeye yardımcı olur (de Silva vd., 2019). Ayrıca, yangın ve dumanın yayılımını engelleyerek bina sakinlerinin güvenli bir şekilde tahliye edilmesi için ek zaman sağlar (Yew vd., 2019). İntümesan kaplamalar genellikle üç ana bileşenden oluşmaktadır: • Amonyum polifosfat (APP): Asit kaynağı olarak görev yapar. • Pentaeritritol (PER): Karbon kaynağı olarak işlev görür. • Melamin (MEL): Üfleme maddesi olarak kömürleşmeyi destekler. Bu bileşenler, yangın anında fosfokarbonlu ve karbonlu kalıntılar üreterek kömürleşme tabakasının oluşumuna yol açar (Bee vd., 2019; Baena vd., 2023). Hassan vd. (2025) tarafından yapılan deneysel bir çalışmada, intümesan kaplamalı ve kaplamasız alüminyum panellerin ısıya dayanım performansları karşılaştırılmıştır. Bu çalışmada, bütan meşalesi ile yapılan testlerde, kaplamasız alüminyum panellerin sıcaklık artışına bağlı olarak yüzey bozulmasına uğradığı ve sıcaklık 970°C’ye ulaştığında panelin ortasında bir delik oluştuğu gözlemlenmiştir (Şekil 5). Bu sonuç, literatürdeki önceki çalışmalarla uyumlu bulunmuştur (Nurdiansyah vd., 2020). İntümesan kaplama uygulanan alüminyum panellerin ise ısıya karşı daha yüksek direnç gösterdiği ve kaplamanın her iki yüzeye uygulandığında ısı yalıtımının daha da arttığı tespit edilmiştir. Deney sonucunda, intümesan kaplamanın alüminyum yüzeye yapışarak yüksek sıcaklığa rağmen erimediği ve karbonlaşarak bütünlüğünü koruduğu belirlenmiştir (Şekil 6). Bu bulgu, kaplamasız alüminyum yüzeylerin yangın anında yapısal bütünlüğünü sürdüremediğini ortaya koymaktadır (Hassan vd., 2025). Alüminyum yangın kapılarında kullanılan kaplama malzemeleri, yangın sırasında kalın bir kömürleşme tabakası oluşturarak etkili bir koruma sağlamaktadır. Bu tabaka, düşük termal iletkenlik özelliği sayesinde ısı transferini sınırlandırır ve kapının yangına maruz kalan ile maruz kalmayan yüzeyleri arasındaki sıcaklık farkını dengelemeye yardımcı olur. Böylece yapının aşırı ısınmasını önleyerek yangının bütünlüğe zarar vermesini engeller ve çökme riskini minimize eder. 2.2. Tasarım Bileşenleri ve Yangın Dayanımını Arttırmaya Yönelik Uygulamalar Yangın kapılarının tasarım bileşenleri, üretici firmalara göre farklılık gösterebilmekle birlikte, detaylı incelendiğinde bu bileşenlerin; profil, yangına dayanıklı dolgu malzemesi, yangın esnasında şişen bant veya conta, cam, cam çıtası ve cam fitilleri gibi temel unsurlardan oluştuğu görülmektedir (Şekil 7). Özellikle çok odacıklı profil tasarımı ve bu boşluklarda yangına dayanıklı dolgu malzemelerinin kullanımı, kapının ısı yalıtım kapasitesini artırarak yangın dayanımını yükseltmektedir. Bu bileşenlerde kullanılan malzemelerin özellikleri, yangın dayanım sınıflarını doğrudan etkilemektedir. Literatürde farklı kimyasal bileşen ve formülasyonlara sahip çeşitli şişen bant türleri bulunmaktadır. Bu malzemeler yalnızca kimyasal bileşimleri bakımından değil, aynı zamanda fiziksel özellikleri açısından da farklılık göstermektedir. Genleşme sıcaklıkları ve kömürleşme Şekil 5: Kaplamasız alüminyum levhanın yangın davranışı (Hassan vd. ,2025) Şekil 6. İntümesan kaplamalı alüminyum levhanın yangın davranışı (Hassan vd. ,2025)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=