40 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE Monolitik, yani tek katmanlı camlar, uygulanan işleme yöntemlerine bağlı olarak farklı basınç gerilimlerine sahiptir. Isı yalıtımına ihtiyaç duyulmayan alanlarda, yangın güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılabilen bu camlar, özel güçlendirme işlemlerine tabi tutulmadığında yangın esnasında genleşme gösterebilir. Bu güçlendirme işlemleri genelde temperleme işlemi veya camın kimyasal özellikleri geliştirilerek dayanımı artırmaya yönelik işlemleridir. Monolitik camlar, yüksek sıcaklıklara maruz kaldıklarında genleşme eğilimindedir. Yapılan araştırmalara göre, yangının ilk 10 dakikasında sıcaklık 100°C arttığında yüzeyde yaklaşık 1 mm’lik bir genleşme meydana gelebilir. Sıcaklığın 400°C'ye ulaşması durumunda ise monolitik camların bütünlüğünü kaybetmesi kaçınılmaz hale gelmektedir (Şekil 4) (Laskowska vd., 2008). Monolitik camların yangına dayanımını artırmak amacıyla çeşitli kimyasal işlemler ve özel temperleme yöntemleri uygulanmaktadır. Bu doğrultuda, monolitik camlar üç ana gruba ayrılmaktadır: temperli monolitik cam, potasyumsezyum monolitik cam ve borosilikat cam. Bu cam türleri, farklı üretim süreçleri ve kimyasal bileşimleri sayesinde, yangına karşı değişen seviyelerde direnç gösterebilmektedir. • Temperli Monolitik Cam: Basınç gerilimi 90 MPa ve üzerinde olan temperleme işlemiyle cam yüzeyinde sıkıştırma gerilimi oluşturularak darbe dayanımı artırılmaktadır. • PotasyumSezyum Monolitik Cam: Temperli camın yaklaşık 1,5 ila 3 katı mukavemete sahip olup, düşük genleşme katsayısı ve yüksek ısı direnci sunmaktadır. Yangın esnasında kırıldığında küçük parçalara ayrılarak tahliye sırasında insan vücuduna zarar verme riskini minimize etmektedir. • Borosilikat Cam: Son derece düşük termal genleşme katsayısına sahip olup, yangına dayanıklı monolitik camlar arasında yer almaktadır. Termal şok direnci ve yüksek viskozite özellikleri sayesinde yangına karşı 3 saate kadar emniyet sağlayabilmektedir (URL2). Ancak, yangın kapılarında kullanılan monolitik camlar doğru montaj teknikleri uygulanmadığında beklenen performansı gösterememektedir (Zhan vd., 2011). Telli camlar, camın içerisine yerleştirilen metal tel örgüler sayesinde üretilmektedir. Yangın sırasında camın hızlı bir şekilde kırılması durumunda, iç kısımda bulunan tel örgü cam parçalarını bir arada tutarak camın bütünlüğünü korumaktadır. Termal strese karşı dayanıklılığını artırmak için fiziksel veya kimyasal olarak sertleştirilebilen bu cam türü, alev ve duman geçişini engelleyebilmekte, ancak ışınım ve ısı iletimi yoluyla açığa çıkan ısıyı durduramamaktadır (Lyons, 2007; Amstock, 1997). Yangın kapılarında kullanılan cam panellerin seçimi, ısı yalıtımı, mekanik dayanım ve termal genleşme gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Yangın anında güvenliği en üst seviyeye çıkarmak için cam türlerinin sahip olduğu farklı özellikler dikkate alınarak, kullanım amacına uygun cam bileşenleri tercih edilmelidir. 2.1.2. Isıya Dayanıklı Boyalar ve Kaplamalar Yangın geciktirici veya alev geciktirici kaplamalar, alt tabakadaki malzemeyi koruyan, tutuşmasını geciktiren ve yangın esnasında alevin ilerlemesini önleyen özel formülasyonlara sahip ürünlerdir. Bu kaplamalar, şişen (intümesan) ve şişmeyen olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmakta olup, pasif yangın koruma sistemleri içinde yer almaktadır. İntümesan (şişen) kaplamalar, bir ısı kaynağına maruz kaldığında fiziksel ve kimyasal değişime uğrayarak genleşen kaplamalardır. Kaplamanın termal bozunması, uygulandığı yüzeyde genişletilmiş gözenekli bir karbonlu tabakanın oluşmasına neden olur. Bu tabaka, yanmaz bir yalıtım ve termal bariyer görevi görerek alt tabakadaki malzemeyi yangının tahrip Şekil 4. Monolitik camın yangın davranışı: (a) yangından önce; (b) yangının 10. Dakikasında; (c) yangından yaklaşık 30 dakika sonra (Laskowska vd., 2008)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=