32 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 yangın anında bina sakinlerine doğru çıkış yollarını göstererek, tahliye sürecini hızlandırmakta ve yangın sırasında güvenliğin artırılmasına olanak tanımaktadır. Yangın güvenliği açısından her risk faktörünün genel güvenlik düzeyi üzerindeki etkisi eşit değildir. Bu nedenle yapılan kalitatif değerlendirmede her başlık, tahliye süresi, yangının yayılma potansiyeli ve müdahale zorlukları gibi kriterler açısından incelenerek düşük, orta ve yüksek risk sebebi olarak belirlenmiştir. Bu tür değerlendirmeler, ISO 31010 (2019) standardında önerilen risk matrisleri ve NFPA 101 Life Safety Code'da yer alan yangın güvenlik stratejileri ile uyumlu bir risk analiz yaklaşımıdır (NFPA, 2021; ISO, 2019). Tablo1’den elde edilen bulgulara göre, mobilya yerleşiminin yangına engel olup olmadığı ve iç mekan tasarımının yangın anındaki tahliyeye engel oluşturup oluşturmadığı gibi faktörler, orta seviyede bir risk faktörü olarak belirlenmiştir. Ancak, bu unsurlar, doğru iç mekan düzenlemeleri ve yangın güvenliği önlemleri ile minimize edilebilir. Buna karşın, çıkış yolları ve merdivenler, kat sayısı ve açık alanlar gibi faktörler, daha yüksek risk taşıyan unsurlar olarak öne çıkmaktadır ve bu faktörlerin tasarım aşamasında yangın güvenliğine öncelik verilerek iyileştirilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak, 2002 yılı öncesi inşa edilmiş binaların mimari tasarım özelliklerinin, yangın güvenliği açısından ciddi zayıflıklar barındırdığı ve bu zayıflıkların, bina sakinlerinin güvenliğini tehdit edebileceği açıkça ortaya konmuştur. Yangın güvenliği, yalnızca mevcut bina güvenliğiyle değil, aynı zamanda mimari tasarım unsurlarının da optimize edilmesiyle sağlanabilir. Bu bağlamda, eski binaların yangın güvenliğini iyileştirmek için VR ve AR teknolojilerinin entegrasyonu büyük önem taşımaktadır. Bu teknolojiler, yangın güvenliği analizlerinde daha hızlı ve doğru sonuçlar elde edilmesine olanak tanıyacak, potansiyel yangın risklerini görselleştirerek gerekli iyileştirmeleri belirlemede etkili bir araç olarak kullanılabilecektir. Gelecekteki araştırmalar, VR ve AR teknolojilerinin mevcut binaların yangın güvenliği iyileştirmelerinde daha kapsamlı ve entegre bir şekilde kullanılmasını hedeflemelidir. Ayrıca, 2002 yılı öncesi inşa edilen binaların yangın güvenliği standartlarının iyileştirilmesi için kapsamlı bir reform sürecinin gerekliliği vurgulanmalıdır. VR ve AR kullanımı, yangın güvenliği alanında daha yenilikçi ve etkili çözümler geliştirilmesine olanak sağlayacak ve Türkiye'deki yapı stoğunun yangın güvenliğini artırmada önemli bir adım olacaktır. n KAYNAKLAR 1. Almatared, M., Liu, H., Abudayyeh, O., Hakim, O., & Sulaiman, M. 2023. Digital-twin-based fire safety management framework for smart buildings. Buildings, 14(1), 4. 2. Arias, S., Nilsson, D., & Wahlqvist, J. 2021. A virtual reality study of behavioral sequences in residential fires. Fire Safety Journal, 120, 103067. 3. Başdemir, H., & Demirel, F. 2010. Binalarda pasif yangın güvenlik önlemleri bağlamında bir literatür araştırması. Politeknik Dergisi, 13(2), 101-109. 4. Beyhan, F. & Selçuk, S. A. 2017. Yönetilebilir bir risk problemi olarak yangin. 5. Cao, L., Lin, J., & Li, N. 2019. A virtual reality based study of indoor fire evacuation after active or passive spatial exploration. Computers in Human Behavior, 90, 37-45. 6. Chen, H., Hou, L., Zhang, G. K., & Moon, S. 2021. Development of BIM, IoT and AR/VR technologies for fire safety and upskilling. Automation in Construction, 125, 103631. 7. Creemers, S., Demeulemeester, E., & Van de Vonder, S. 2014. A new approach for quantitative risk analysis. Annals of Operations Research, 213, 27-65. 8. Dokur, İ. 2019. Eğitim amaçlı binalarda yangın tehlikesinin risk analizi (Master's thesis, Dokuz Eylul Universitesi (Turkey). 9. Fischer, S., Schranz, C., Urban, H., & Pfeiffer, D. 2023. Automation of escape route analysis for BIM-based building code checking. Automation in Construction, 156, 105092. 10. Fu, R., Zhang, C., Kan, R., Liu, Y., & Seo, H. 2024. Virtual reality–based simulation for assessing building fire safety design. Simulation, 100(6), 581-594. 11. Hassanien, I. H., Shabaan, S., & Khalil, E. E. 2017. Numerical simulation and investigation of an atrium fire experiment. International Journal of Advances in Mechanical & Automobile Engineering, 4(1), 35-39. 12. Hung, M. C., Lin, C. Y., & Hsiao, G. L. K. 2025. Virtual Reality in Building Evacuation: A Review. MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=