31 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE Kat sayısı ve yükseklik de yangın riskini önemli ölçüde artıran faktörlerdir. Yüksek binalarda, yangının üst katlara yayılma riski daha fazladır. Bu durumda, her kat için uygun yangın merdiveni ve yangın söndürme sistemlerinin bulunması gereklidir. Yüksek binaların tasarımında yangının hızla yayılmaması için her katın acil çıkışa erişimi kritik bir faktördür. Binalardaki kat sayısının tahliyeye etkisi yüksektir. Kalitatif analizle, bu tür binaların tasarımında meydana gelebilecek potansiyel riskler belirlenebilir. VR teknolojisi, yüksek binalarda yangın tahliye senaryolarını simüle ederek, katlar arası tahliye süresini ölçebilir ve gerekli iyileştirmeleri görselleştirebilir. AR ise, yangın sırasında yüksek binalarda kullanıcıların güvenli çıkış yollarını gerçek zamanlı olarak görmelerine yardımcı olabilir (Çizelge 1). Bina tasarımı ve alan kullanımı, yangının yayılma hızını etkileyen önemli unsurlar arasındadır. Geniş ofisler, salonlar ve otoparklar gibi büyük alanlar, yangının hızla yayılmasına neden olabildiğinden yangının yayılmasına etkisi yüksektir. Bu tür alanlarda, yangının hızla yayılmasını engellemek amacıyla yangın duvarları ve bölmeler kullanılmalıdır. Kalitatif analiz ile büyük alanların yangın güvenliği açısından eksiklikleri belirlenebilir. VR teknolojisi, geniş alanlarda yangının yayılma hızını ve alanın yangına karşı dayanıklılığını simüle ederek, en iyi yangın güvenliği önlemlerini belirlemeye olanak tanır. AR ise, büyük açık alanlarda yangının nasıl yayıldığını gerçek zamanlı olarak göstererek, kullanıcılara en güvenli tahliye rotasını sunabilir (Çizelge 1). Açık alanlar ve atriumlar, binanın büyük ve yüksek tavanlı alanlarıdır. Bu tür açık alanlar, yangının hızla yayılmasına neden olabilir ve dumanın binadaki diğer alanlara hızlı bir şekilde dağılmasına yol açar ( Yoo, 1999; Hung, 2003 ). Atriumlaron yangının yayılmasına etkisi yüksektir. Bu nedenle, atriumların ve diğer açık alanların yangın güvenliği önlemleriyle donatılması gereklidir. Kalitatif analizle, bu alanlarda yangın güvenliği riskleri belirlenebilir ve gerekli iyileştirmeler önerilebilir. VR, atriumlar ve açık alanlar içinde yangının nasıl yayıldığını simüle ederek, en iyi duman tahliye yöntemlerini keşfetmeye yardımcı olur. AR ise, kullanıcıların bu alanlarda yangın anında güvenli tahliye rotalarını artırılmış gerçeklik ile görmelerini sağlar (Çizelge 1). Mobilya ve iç tasarım öğeleri, iç mekanın yangına duyarlı öğeleridir. Mobilyaların yerleşimi, çıkış yollarını engellemeyecek şekilde yapılmalıdır. Ayrıca, kullanılan malzemelerin yanıcı olma ihtimali yangın güvenliğini etkileyebilir. Yangının yayılmasına etkisi orta düzey olarak değerlendirilebilir. Kalitatif analiz ile mobilya düzenlemelerindeki olası hatalar ve yangın riskleri belirlenebilir. VR, iç mekan düzenindeki mobilyaların yerleşimini simüle ederek, çıkış yollarını engellemeyecek ve yangının yayılmasını engelleyecek düzenlemeleri görselleştirebilir. AR, kullanıcıların iç mekan düzenini gerçek zamanlı olarak görmesine ve yangın sırasında engel oluşturacak mobilyaları tespit etmelerine yardımcı olabilir (Çizelge 1). 5. SONUÇLAR Bu çalışmada, Türkiye'de 2002 yılı öncesi inşa edilmiş binaların pasif yangın güvenlik önlemleri kapsamında mimari tasarım özelliklerinin yangın güvenliği üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelenmiştir. 2002 yılı öncesi inşa edilen binalar, genellikle yangın güvenliği gereksinimlerine uygun olmayan eski tasarım anlayışlarına göre inşa edilmiştir. Bu tür binalarda, yangın güvenliği açısından ciddi riskler taşıyan yapısal zayıflıklar bulunabilmektedir. Çıkış yollarının yetersiz genişlikte olması, yangın merdivenlerinin az sayıda veya hatalı konumlandırılması, katlar arasındaki bağlantıların zayıf olması ve galerilerin yangına uygun olmayan şekilde tasarlanması gibi unsurlar, yangın anında önemli güvenlik tehditleri oluşturabilmektedir. Çalışma kapsamında hazırlanan Çizelge 1, mevcut binaların mimari özelliklerinin yangın güvenliği açısından en kritik risk faktörlerini belirlemiştir. Tablodan elde edilen sonuçlar, çıkış yolları ve merdivenlerin dar olmasının, kat sayısının fazla olması ve açık alanların yangının yayılmasına olanak tanıyan tasarımların, eski binalarda yangın güvenliğini büyük ölçüde zayıflattığını ortaya koymaktadır. Ayrıca, bina tasarımındaki geniş alanlar ve atriumlar, dumanın hızla yayılmasını teşvik edebilmekte ve yangının önlenmesini zorlaştırabilmektedir. Bu durum, özellikle yangın anında tahliye işlemlerinin yavaşlamasına yol açmakta, bina sakinlerinin güvenli bir şekilde tahliye edilmesini zorlaştırmaktadır. Çalışmada kullanılan VR ve AR teknolojilerinin entegrasyonu, yangın risk analizinin iyileştirilmesi açısından büyük bir potansiyel sunmaktadır. Son dönemde, VR teknolojilerindeki devrim niteliğindeki gelişmeler, kullanıcıların bilgisayarlar tarafından oluşturulan sanal bir dünyada etkin bir şekilde etkileşimde bulunmalarını sağlayan simülasyon teknolojilerinin önünü açmıştır. Bu simülasyonlar, yangının potansiyel olarak hızlı bir şekilde yayılabileceği alanları ve tahliye süreçlerindeki zorlukları belirlemek için önemli veriler sağlamaktadır. AR teknolojisi ise, gerçek zamanlı olarak
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=