30 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 MAKALE desteğiyle gerçek dünyada, bina sakinlerine doğru çıkış yönleri artırılmış gerçeklik üzerinden sunularak tahliyeyi hızlandırabilir (Çizelge 1). Acil çıkış ve yönlendirme sistemleri, yangın sırasında tahliye sürecinin düzenli ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesi için önemli bir rol oynar (Thomas & Lloydd, 2004). Yangın alarmı ve yönlendirme işaretlerinin etkili bir şekilde tasarlanması, insanların doğru çıkışa yönlendirilmesini sağlar. Eksik veya yanlış işaretler, tahliye sürecini zorlaştırabilir ve risk oluşturabildiğinden tahliyeye etkisi yüksektir. Bu riskler, kalitatif analizle kolayca tespit edilebilir. VR, acil çıkış yönlendirme sistemlerinin etkinliğini simüle ederek, hangi işaretlerin ve yönlendirme sistemlerinin daha verimli olduğunu test edebilir. AR ise, gerçek zamanlı olarak yangın alarmı çaldığında, kullanıcılara güvenli çıkış yollarını gösterebilir ve hızla doğru yönlendirmeyi sağlayabilir (Çizelge 1). Çizelge: Mevcut Binalarda Mimari Özelliklerinin VR-AR Destekli Kalitatif Analizi Yangın Risk Faktörü Açıklama Kalitatif Analiz VR Desteği AR Desteği Literatürdeki Referans Koridortar, Çıkış Yolları ve Merdivenler iç mekan düzeninde çıkış yollarının, koridorların ve merdivenlerin genişliği, erişilebilirliği, sayısı yangın güvenliği açısından önemlidir. Çıkış yolları tıkalı olmamalı, merdivenler yeterli genişlikte olmalıdır. Çıkış yolları tıkalıysa veya yetersizse, tahliye süreci uzar ve güvenlik riski artar. VR, çıkış yollarını ve tahliye senaryolarını görsel olarak simüle ederek çıkışların ne kadar etkili olduğunu analiz etmeye yardımcı olabilir. AR, gerçek dünyada çıkış yollarını görselleştirerek kullanıcıya güvenli bir tahliye rotası sunabilir. (Hung et.al., 2025); (Kanangkaew et.al., 2023); (Saint Martin et.al. 2020); (Ruggiero,2018) Acil Çıkış ve Yönlendirme Sistemleri Yangın durumunda hızlı tahliye için acil çıkış işaretlerinin ve yönlendirme sistemlerinin etkili tasarlanması gereklidir. Yangın alarmı ile entegre olan ışıklı uyarılar ve yönlendirme işaretleri kullanılmalıdır. Yönlendirme sistemleri eksikse veya işaretler yanlışsa, insanların doğru çıkışı bulması zorlaşır. VR, acil çıkış yönlendirme sistemlerini simüle ederek hangi sistemlerin daha verimli olduğunu gösterebilir. AR, yangın alarmı çaldığında, kullanıcılara doğrudan artırılmış gerçeklik ile en hızlı tahliye rotalarını gösterebilir. (Russel et.al., 2024); (Zhang et.al., 2021); (Chen et.al 2021) (Ruggiero,2018); (Zhao, 2003); Kat Sayısı ve Yükseklik Çok katlı ve yüksek binalarda yangın riski daha yüksektir. Yangının üst katlara yayılmasını engellemek için yangın merdivenleri ve yangın söndürme sistemleri iyi planlanmalıdır. Yüksek binalarda, yangının üst katlara yayılma riski artar. Bu durumda her katın acil çıkışa erişimi önemlidir. VR, yüksek binalarda yangın tahliye senaryolarını simüle edebilir ve katlar arası tahliye süresini ölçebilir. AR, kullanıcıların yüksek binalarda yangın tahliyesi sırasında gerçek zamanlı olarak en güvenli yolu görmesini sağlayabilir. (Hung et.al., 2025); (Chen et.al 2021); (Cao et. al.;2019) Bina Tasanmı ve Alan Kullanımı Geniş ofisler, salonlar ve otoparklar gibi büyük alanlar yangının hızla yayılmasına neden olabilir. Yangın duvarları ve bölmelerle alanlar ayrılmalı, yangının yayılması sınırlandırılmalıdır. Açık alanlarda yangın yayılma riski daha yüksek olduğundan, alanlar daha dikkatli tasarlanmalıdır. VR, büyük alanlarda yangının yayılma hızını ve alanın yangına karşı dayanıklılığını görselleştirerek değerlendirme sağlayabilir. AR, bina içindeki büyük alanlarda yangının nasıl yayıldığını gerçek zamanlı olarak gösterir ve yangına karşı strateji önerebilir. (Hung et.al., 2025); (Fu et.al., 2024) (Arias et.al, 2021); (Chen et.al 2021); (Cao et. al.;2019) Açık Alanlar ve Atriumlar Yüksek tavanlı atriumlar ve büyük galeriler gibi açık alanlar yangının yayılmasına neden olabilir. Duman tahliye sistemleri ve yangın güvenliği önlemleri ile bu alanlar düzenlenmelidir. Atriumlar, dumanın hızla yayılmasına neden olabilir, bu yüzden tasarımda duman tahliyesi dikkate alınmalıdır. VR, atriumlarve açık alanlar içinde yangının nasıl yayıldığını simüle ederek, en iyi duman tahliye yöntemlerini keşfetmeye olanak sağlayabilir. AR, kullanıcıların atriumlar ve büyük açık alanlar içinde yangın anında en güvenli tahliye yolunu görselleştirmesini sağlayabilir. (Hung et.al., 2025); (Fu et.al., 2024) (Hassanien et.al. 2017)(Yoo, 1999) Mobilya ve iç Tasarım Öğeleri İç mekandaki mobilyalar, döşemeler ve tasarım elemanları yangının yayılmasında etkili olabilir. Mobilyalar çıkış yollarını engellemeyecek şekilde yerleştirilmeli ve yanıcı malzemeler sınırlanmalıdır. Mobilya düzeni, tahliye yollarını engelliyorsa, yangın güvenliği riski artar. Mobilyalar, yangın riskini artıracak şekilde yerleştirilmemelidir. VR, iç mekan düzeninde mobilyaların yerleşimiyle ilgili yangın güvenliği simülasyonları yapabilir ve çıkış yolundaki tıkanıklıkları görselleştirebilir. AR, kullanıcıların iç mekan düzenini gerçek zamanlı olarak görmesine ve yangın sırasında engel oluşturacak mobilyaları tespit etmelerine yardımcı olabilir. (Su et. Al., 2024) (Prabhakaran et.al., 2021); (Chen et.al 2021)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=