22 YANGIN VE GÜVENLİK • KASIM - ARALIK / 2025 lık, uzun sürede söndürülme, toksik duman ve yeniden tutuşma riskleri taşır. İlk müdahalede güvenli uzaklık, yüksek hacimli su püskürtme veya üretici-rehberli/itfaiye yöntemleri gerekebilir. EV batarya yangınları ciddi ölçüde farklı teknik müdahale ve su/soğutma süreleri gerektirir. 10. DENETIM / KONTROL LISTESI (ÖRNEK - SAHADA KULLANILABILIR) Araç Kimliği / Genel Bilgi Araç Plaka: … Araç Tipi/Model/Yıl: … Denetimi Yapan: … / Tarih: … Elektrik & Akü Akü terminalleri sıkı ve korumalı mı? (E/H) Akü kablolarında ısı/erime/yanık izleri var mı? (E/H) After-market elektrik işleri ve bağlantılar uygun mu? (E/H) Taşınan Malzemeler Araçta aerosol/sprey/çakmak gazı var mı? (E/H) Yakıt bidonu/solvent var mı? (E/H) Powerbank/taşınabilir batarya kontrollü mi taşınıyor? (E/H) Yangın Söndürme & Uyarı Söndürücü var mı? Tip/kapasite? (E/H) Söndürücü montajı ve muayene tarihleri kontrol edildi mi? (E/H) Eğitim ve Talimatlar Sürücüye yangın riski eğitimi verildi mi? (E/H) Acil tahliye prosedürü araçta bulunuyor mu? (E/H) (E/H = Evet / Hayır; ek açıklama satırı için not bırakılmalıdır.) 11. UYGULANABILIR STANDARTLAR & REHBERLER (ÖRNEK REFERANSLAR) NFPA — Araç yangın statik raporları NHTSA / EMS rehberleri-Lityum-iyon bataryalar ve araç güvenliği rehberleri. Yakıt davranışları ve flash-point bilgilerinin teknik kaynakları. 12. ÖNERILER - UYGULAMAYA YÖNELIK (KISA VE NET) 1. Yasak listesi hazırlanıp iş ve filo araçlarına dağıtılmalıdır (aerosoller, açık yakıt bidonları vb.). 2. Sürücü eğitimi zorunlu kılınmalıdır (yıllık periyot, ısı-batarya-riskleri, söndürücü kullanımı). 3. Araçta küçük bir ABC kuru kimyasal yangın söndürücü (1–2 kg) ve söndürücü bakım kaydı bulundurulmalıdır. 4. EV/HEV araçlar için üretici acil durum rehberleri (Emergency Response Guide) bütün filo bakım/ dokümanlarına eklenmeli ve itfaiye ile bilgi paylaşımı sağlanmalıdır. 5. Periyodik elektrik tesisatı ve yüksek-gerilim izolasyon kontrolleri yapılmalı; yetkili bakım kayıtları tutulmalıdır. 13. GÖRÜŞ VE KANAAT Yapılan teknik inceleme ve literatür değerlendirmesi sonucunda; araçlarda bulundurulan bazı yaygın tüketici ürünleri (aerosoller, solventler, uygunsuz yakıt taşımaları) ile elektronik cihazlardaki lityum hücrelerin yüksek sıcaklığa maruz kalması, yaz aylarında araç yangını riskini artırmaktadır. Bu risklerin azaltılması için yukarıdaki mühendislik, idari ve eğitim önlemleri hızla uygulanmalıdır. Elektrikli araçlara özgü batarya yangınları ise ayrı bir müdahale protokolü ve itfaiye koordinasyonu gerektirir. 14. SONUÇ Araç güvenliği sadece sürüş bakımından değil taşınan eşyaların seçimi, depolanması ve kullanımından da etkilenir. Özellikle yaz döneminde araç içi sıcaklıkların hızla artması bazı malzemelerin patlama/tutuşma eğilimini yükseltir. Bu nedenle kurumların taşımaya ilişkin açık kuralları, periyodik denetimleri ve acil durum eğitimlerini uygulaması riskleri azaltacaktır. n KAYNAKLAR • NFPA — Vehicle Fires research & statistics. • EMS / EV response guidance — “EMS Guidance for Responding to Crashes and Fires Involving…” (EV batarya yangınlarının özellikleri ve müdahale notları). • NHTSA — Lithium-ion battery safety for vehicles (teknik raporlar). • Yakıtların flash-point / autoignition referansları (ör. Skybrary / teknik kaynaklar). • UK Fire Service / Fire service vehicle guidance — araçlar için kuru kimyasal / çok amaçlı söndürücü tavsiyesi. MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=