44 YANGIN VE GÜVENLİK • EYLÜL - EKİM / 2025 ÇEVİRİ dumanın gerçekçi şekilde tahliyesini olumsuz etkileyebilir. Pratik uygulamada boyuna hava hızı eklenmesi, dumanın yukarı doğru yayılımını azaltarak tahliye ve itfaiye çalışmalarına yardımcı olur. (2) Sıcaklık Dağılımı Analizi Şekil 3, 100 s anında 30 m³/s, 40 m³/s ve 50 m³/s duman tahliye debilerinde tünelin boyuna orta kesitindeki sıcaklık dağılımını göstermektedir. Şekil 4 ise yangın kaynağının yukarı ve aşağı yönünde toplam 240 m’lik mesafede, yerden 2 m yükseklikte (insan gözü seviyesinde) sıcaklık değişim dağılımını vermektedir. Şekil 3’ten görülebileceği gibi, üç farklı duman tahliye debisinin etkisi altında tünel içindeki sıcaklık yayılım mesafesi, yangın kaynağının yukarı ve aşağı yönünde 70 m içinde tutulmuştur. Yangın kaynağına en yakın iki egzoz menfezinde yüksek sıcaklıktaki duman yoğun şekilde toplanmış ve tavan altında birikmiştir; bu bölgede sıcaklık oldukça yüksektir. 30 m³/s’lik tahliye debisinde, tavan boyunca yükselen yüksek sıcaklıklı dumanın dikey yayılımı, 40 m³/s ve 50 m³/s debilerine göre daha fazladır. Şekil 4’e bakıldığında, üç farklı duman tahliye debisi altında, yangın kaynağının her iki tarafında 30 m’lik mesafe içinde insan gözü seviyesindeki sıcaklığın 100 °C’yi aştığı görülmektedir. İnce su sisi ve duman tahliye sistemi etkisiyle yangın yerinin her iki yanında 60 m mesafedeki sıcaklık genel olarak 50 °C’nin altında, 40 m³/s ve 50 m³/s debilerinde ise 30 °C’nin altındadır ve bu iyi bir soğutma etkisi yaratmıştır. Yangın çevresindeki sıcaklık görece düşüktür ve sıcaklık eğrisinin genliği büyüktür. Yangın başladıktan sonraki ilk 6 dakikada, yangın kaynağından 30 m mesafede insan gözü seviyesindeki sıcaklık 70 °C’yi geçmemektedir. Bu koşullar altında üç farklı tahliye debisi de insanların güvenli tahliyesi için gerekli sıcaklık kriterlerini karşılamakta ve insan sağlığını olumsuz etkilememektedir. (3) CO Konsantrasyonu Analizi Şekil 5, 30 m³/s, 40 m³/s ve 50 m³/s duman tahliye debilerinde, 100 s anında tünelin boyuna orta kesitindeki CO konsantrasyonu dağılımını göstermektedir. Şekil 6 ise yangın kaynağının her iki yanında 240 m’lik mesafe boyunca, yerden 2 m yükseklikte (insan gözü seviyesinde) CO değişim dağılımını göstermektedir. Şekil 5’ten anlaşılacağı üzere, üç farklı duman tahliye debisi altında CO’nun tünel içindeki yayılım mesafesi yangın kaynağının her iki tarafında 75 m içinde kalmıştır. CO konsantrasyonu dağılımı, sıcaklık yayılımına benzer biçimde, yangın bölgesinde ve çevresinde yüksektir. Yangın kaynağından 75 m ötede CO konsantrasyonu keskin biçimde düşer; duman tahliye menfezleri CO’nun bir kısmını zamanında uzaklaştırarak tavan seviyesindeki CO değerlerini azaltır. Şekil 6’da görüldüğü gibi, üç farklı duman tahliye debisinin etkisi altında, yangın kaynağının her iki tarafında 60 m mesafe içinde insan gözü seviyesinde CO konsantrasyonu 100 ppm’i aşmakta; yangın kaynağı ve tavan çevresinde ise 200 ppm’i geçmektedir. Ancak bu seviyeler kısa süreli maruziyet için insan sağlığı açısından tehlikeli değildir. Yangın kaynağından 75 m öteye geçildiğinde CO konsantrasyonu ani şekilde düşerek 100 ppm’in altına iner ve bu da insanların yangın çevresinden güvenli biçimde uzaklaşmasını engellemez. Şekil 3. Tünelin uzunlamasına kesitindeki sıcaklık dağılımı. Şekil 4. İnsan gözünün karakteristik yüksekliğindeki sıcaklık değişimi. Şekil 5. Tünelin uzunlamasına kesitinde CO konsantrasyonunun dağılımı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=