41 YANGIN VE GÜVENLİK • TEMMUZ - AĞUSTOS / 2025 MAKALE İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nde 2023 yılında çıkan toplam 314 orman yangını, çıkış saatlerine göre dağıtıldığında, yangınların %4,5 (14 adet)’i 00:00-05:59 arasında, %8,6 (27 adet)’sı 06:00-11:59 arasında, %63,7 (200 adet)’si 12:00-17:59 arasında ve %23,2 (73 adet)’si ise 18:00-23:59 arasında çıkmıştır. Bu yangınların çıkış şekilleri incelendiğinde ise %75,8 (238 adet)’i ihmal-dikkatsizlik (anız, kaza, çöplük, avcılık, çoban ateşi, sigara, piknik, vb.), %4,2 (13 adet)’si kasıt (terör, kundaklama, açma, vb.), %8,9 (28 adet)’u kaza (enerji, trafik, vb.) ve %11,1 (35 adet)’i yıldırım kaynaklıdır [5]. Orman yangınlarıyla mücadele, yangın çıkma riskinin düşürülmesi, yangının söndürülmesi ve yangınla oluşan zararın en aza indirilmesi şeklindedir [6]. Türkiye’de orman yangın organizasyonunda 2023 yılında, 1115’i gözetleme, 1083’ü haberleşme ve 10350’si müdahale çalışmalarında görevli olmak üzere toplam 12548 işçi personel görev yapmıştır. Ayrıca, 6 adet insansız hava aracı, kiralanan 65 adet helikopter ve 12 adet uçak ile Orman Genel Müdürlüğüne ait 7 adet helikopter ve 6 uçak orman yangınla mücadele faaliyetlerinde görev almıştır. Bu hava araçlarından 17’si (12 helikopter, 4 uçak ve 1 insansız hava aracı), İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nde kullanılmıştır [5]. Türkiye’de 1970-2022 yıllarında çıkan orman yangınlarında 135 şehit verilmiş olup bunların 35’i İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nde görevlidir [4]. Bu nedenle, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıflarına göre orman yangınları, tehlikeli sınıfta yer almaktadır [7]. Orman yangınları ile mücadelede teknolojik olanaklardan daha fazla yararlanılmasıyla birlikte iş sağlığı ve güvenliği açısından karşılaşılabilecek tehlike ve risklerin sayısında artış olmuştur [8]. Kişisel koruyucu donanım ve ekipmanlar, orman yangınlarıyla mücadelenin risk değerlendirme sürecinde belirlenen tehlikelere göre ayrı ayrı seçilmektedir. Kişisel koruyucu donanımlar, özel sırt çantaları, ateşe dayanıklı giysiler, baretler, yangın barınakları, eldivenler, deri bot ve diğer temel güvenlik öğelerinden oluşmaktadır [9]. Bu nedenle her bir kişisel koruyucu ekipmanın kabul edilebilir minimum kalite standardında olması, rahat olması, kullanıcıya uygun koruma sağlaması, periyodik olarak kontrol edilmesi, çevre koşullarından olumsuz etkilenmemesi gerektiği çeşitli araştırmalarda ortaya konmuştur [10-13]. Türkiye’de orman yangınlarıyla mücadele faaliyetlerinde görevli personele yönelik birkaç çalışma bulunmakta olup, bunlar, işçi, motorlu araç ve el aletlerinin yangın söndürme performansı [14], orman yangın işçilerinin iş kıyafetlerinden memnuniyet durumları [1], orman yangınları ile mücadele işlerinde iş sağlığı ve güvenliği [8, 13, 15,] ile hizmet içi eğitim [16] konularındadır. İzmir Orman Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanında görevli orman yangın işçileriyle ilgili iki çalışmaya rastlanmıştır. Bunlar, orman yangınları ile mücadelede çalışan personelin karşılaştığı tehlike ve riskler [17] ve orman yangın işçilerinin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki durumudur [18]. İki çalışmadan farklı olarak bu çalışmada, İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde görevli orman yangın işçileri ile ilk müdahale aracı ve arazöz şoförlerinin hizmet içi eğitim eğitimine katılma durumları, kullanılan araç gereç, taşıt ve iş makinası, personel ve ekiplerin sayıca yeterlilik durumu, kılık kıyafet ve kişisel koruyucu donanımların kalite ve ergonomik açıdan yeterliliği, iş kazası, tehlike ve riske maruz kalma durumu ile vücut kitle indeksi değerleri incelenmiştir. 2. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışma İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde yürütülmüştür. İzmir Orman Bölge Müdürlüğü, 1.022.076 hektar orman alanını, 15 Şube Müdürlüğü, 10 Orman İşletme Müdürlüğü ve bu Müdürlüklere bağlı 99 Orman İşletme Şefliği, 10 adet Kadastro ve Mülkiyet Şefliği, 1 adet Ekosistem Hizmetleri Şefliği, 9 adet Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Şefliği, 2 Orman Fidanlık Müdürlüğü ve bu Müdürlüklere bağlı 3 Orman Fidanlık Şefliği, 1 Etüt ve Proje Başmühendisliği, 3 adet Amenajman Rehberlik ve Denetim Başmühendisliği, 2 adet Orman Amenajman Başmühendisliği ve 13 adet Kadastro Komisyon Başkanlığı aracılığı ile yönetmektedir [19]. İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde 2023 yılında orman yangınlarıyla mücadelede [20]: i) 140 gözetleme, 53 haberleşme ve 771 müdahale olmak üzere toplam 964 işçi görev yapmıştır. ii) 131 adet ilk müdahale aracı, 91 adet arazöz, 31 adet su ikmal aracı, 15 adet dozer, 7 adet ekskavatör, 12 adet greyder, 15 adet treyler ve 340 adet su tankeri kullanılmıştır. iii) 23 adet haberleşme merkezi, 17 adet gözetleme kulesi, 1 adet otomatik gözetleme sistemi, 31 adet ekip binası, 295 adet yangın havuzu, 175 adet gölet kullanılmıştır. Çalışmada veri elde etme aracı olarak anket tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmanın ana materyali, İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde orman yangınlarıyla mücadele faaliyetlerinde işçi olarak çalışan personel ile yapılan anket uygulamasından elde edilmiştir. Anket formu dört bölüm ve 13 sorudan oluşmakta olup birinci bölümde kişisel bilgilere, ikinci bölümde eğitimlere, üçüncü bölümde
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=