34 YANGIN VE GÜVENLİK • TEMMUZ - AĞUSTOS / 2025 ÇEVİRİ binalarında meydana gelen hasar türlerini ele alacaktır. Ayrıca, gelecekteki riskleri değerlendirmek amacıyla, etkilenen yapıların yeniden inşasında kullanılan malzemeler de raporlanacaktır. 2017 Yılı Büyük Orman Yangınlarından etkilenen sanayi binalarındaki hasarları değerlendirmek için bir dizi rapor hazırlanmıştır. Bu raporlar, Portekiz Centro Bölgesi Bölgesel Koordinasyon ve Kalkınma Komisyonu için Itecons tarafından hazırlanmıştır [12,13]. InduForestFire Proje ekibi, Portekiz’in Centro Bölgesi’ndeki altı sanayi sahasına ilişkin bu raporları analiz etmiştir. Ayrıca, 2020 yılında aynı altı sanayi sahası yeniden ziyaret edilerek, etkilenen binalarda yapılan iyileştirme türleri incelenmiş, bu sayede sanayi binalarının gelecekteki orman yangınlarına karşı daha dirençli hale gelip gelmediği kontrol edilmiştir. Bu yangınların sanayi binalarında yarattığı hasarlar yalnızca Portekiz örneğinde incelenmiş olsa da, benzer sanayi bina malzemelerinin dünya genelinde yaygın şekilde kullanılması nedeniyle diğer ülkeler için de genellenebilir. 2. SANAYI BINALARINDAKI HASAR ANALIZI Aşağıda açıklanan hasar analizi, InduForestFire Proje ekibinin 2020 yılında altı sanayi sahasına gerçekleştirdiği ziyaretlere ve Itecons tarafından hazırlanmış hasar ve değerlendirme raporlarından [12,13] elde edilen verilere dayanmaktadır. Altı sanayi sahası, Portekiz’in Centro Bölgesi'nde üç farklı Belediyelerarası Topluluk (CIM) içinde yer almaktadır: Dört sanayi sahası Coimbra Bölgesi CIM’de (Freixo Sanayi Bölgesi - Mortágua, Mira Sanayi Bölgesi – Mira, Oliveira do Hospital Sanayi Bölgesi - Oliveira do Hospital ve Tocha Sanayi Bölgesi - Cantanhede), biri Viseu Dão Lafões CIM’de (Oliveira de Frades Sanayi Bölgesi - Oliveira de Frades) ve biri Leiria Bölgesi CIM’de (Graça Sanayi Bölgesi - Pedrógão Grande). Ziyaret edilen sanayi sahalarında toplam 36 sanayi binası analiz edilmiştir. Yapıların taşıyıcı sistemleri, cepheleri ve çatı kaplamaları olmak üzere üç ana unsur değerlendirilmiş, kullanılan malzemeler ve yangın sonrası hasar düzeyleri incelenmiştir. Ayrıca, binaların dışında depolanan hammadde ve mamul ürünlerin hasar düzeyini etkileyip etkilemediği ve sanayi alanlarında ince orman yakıtlarının (ot ve benzeri) büyümesini önlemek amacıyla beton veya asfalt gibi su yalıtım malzemelerinin varlığı da kontrol edilmiştir. 2.1. Taşıyıcı sistemlerdeki hasarlar Orman yangınlarından etkilenen sanayi binalarının çoğunda çelik (%61,6) veya betonarme (%30,4) taşıyıcı sistemler bulunmaktaydı. Ayrıca, bazı sanayi binalarında ahşap (%4,6), çelik-beton kompozit (%2,6) ve taş duvar (%1,1) taşıyıcı sistemler de mevcuttu. Tablo 1, ziyaretlerde gözlemlenen taşıyıcı sistem türlerinin daha detaylı dağılımını göstermektedir. Çelik taşıyıcı sistemlere sahip binalarda, kolon ve kirişlerde burkulma veya çökme (Şekil 1a) gibi hasarlar gözlemlenmiş olup, bu unsurlar ancak yeni taşıyıcı elemanlarla değiştirilerek onarılabilmiştir. Kolon ve kirişlerdeki burkulma, bu taşıyıcı elemanların maruz kaldığı düzensiz ısınma ve termal genleşme sonucu meydana gelmiştir. Ortam sıcaklığında, çelik kesitlerin imalat sürecinden kaynaklanan kusurları, uygulanan hizmet yüklerinde eksantrikliklere yol açarak mekanik burkulmaya neden olabilir. Çelik kesitlerdeki düzensiz ısınma ve termal genleşme bu eksantriklikleri artırır. Çevresindeki yapı kısıtlamalarıyla birleştiğinde, çelik kesitlerde daha belirgin lokal ve genel termal burkulma fenomenleri ortaya çıkar. Çökme, bu termal ve mekanik burkulmanın yanı sıra, yüksek sıcaklıklarda çeliğin mekanik özelliklerinin azalmasının nihai sonucudur. Sıcaklık yükseldikçe çelik elemanlarının mekanik Tablo 1. Orman yangınlarından etkilenen yapı türleri Endüstri Sahaları Çelik (%) Kompozit Çelik Beton (%) Betonarme (%) Prefabrik Beton (%) Taş Yığma (%) Ahşap (%) Freixo - Mortágua 50,0 25,0 25,0 0,0 0,0 0,0 Mira 66,2 0,0 33,8 0,0 0,0 0,0 Oliveira do Hospital 50,0 0,0 50,0 0,0 0,0 0,0 Tocha 70,0 0,0 30,0 0,0 0,0 0,0 Oliveira de Frades 68,8 2,8 18,8 0,0 0,0 9,7 Graça – Pedrógão Grande 37,5 0,0 52,5 0,0 10,0 0,0 Toplam 61,6 2,6 30,4 0,0 1,1 4,3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=