34 YANGIN VE GÜVENLİK • MAYIS - HAZİRAN / 2025 TİCARİ BİNA YAPILARINDA İTFAİYECİLERİN TERMAL RİSKLERİNİN MAKİNE ÖĞRENİMİ İLE TESPİTİ 1. GİRİŞ İtfaiyeciler, acil durum müdahaleleri sırasında termal olarak tehlikeli ortamlara maruz kalmakta, bu da onları önemli ölçüde yaralanma ve hatta ölüm riskiyle karşı karşıya bırakmaktadır. Ulusal Yangın Koruma Birliği'nin (NFPA) son istatistikleri, 2022 yılında toplam 65.650 itfaiyeci yaralanmasının meydana geldiğini ve bir önceki yılın 60.750 olan sayısına göre %8'lik bir artış yaşandığını göstermektedir. Dahası, 2022 yılı, 96 ölüm vakasıyla [1] 2013'ten bu yana görev başında en yüksek ölümcül itfaiyeci yaralanması sayısının kaydedildiği yıl olmuştur. Bu endişe verici istatistikler, itfaiyecilerin yoğun ısıya maruz kalarak yorucu görevler üstlendikleri acil durum müdahaleleri (yani, yangın söndürme ve arama-kurtarma) sırasında karşılaştıkları tehlikeleri vurgulamaktadır. Termal riskler sadece yanık yaralanmalarını içermemekte, aynı zamanda uzun süreli ısıya maruz kalma fizyolojik stresi artırarak ani kardiyak ölüm (AKÖ) olasılığını da yükseltmektedir. AKÖ, 2022'deki itfaiyeci ölümlerinin yaklaşık %38'ini oluşturmuştur. Bu riskleri daha da artıran bir faktör olarak, itfaiyeciler 14 kg'ın üzerinde ağırlığa sahip ağır koruyucu kıyafetler giyerek engelli alanlarda hareket etmektedirler. Bu tehlikeli koşullar, ölümcül ve ölümcül olmaya yakın ani kardiyak olay olasılığını önemli ölçüde artırmaktadır [2]. Bu zorluklar göz önüne alındığında, itfaiyeciler için genel güvenlik önlemlerinin artırılması, hayat kurtarmada ve ekonomik kayıpları azaltmada kritik öneme sahiptir. İtfaiyecilerin termal riski, termal yüklerle ölçülür. Koruyucu giysiler [3], ekipmanlar [4], arama kurtarma stratejileri [5], yapısal performans [6], deprem sonrası yangınlar [7], proses endüstrisindeki yangınlar [8] ve orman yangınları [9] incelenerek yangın riski üzerine çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar, bir yangın mahallinde termal çalışma koşulları (TÇK) eşiklerinin belirlenmesi için zemin hazırlamıştır. Tam ölçekli konut yapılarında yürütülen araştırmalar, farklı rollerdeki itfaiyecilerin maruz kaldığı termal yükleri ölçmeyi amaçlamıştır. Ayrıca, havalandırma, söndürme teknikleri ve zamanlama gibi faktörler dikkate alınarak konut ortamlarında kapsamlı tam ölçekli testler yapılmıştır [4-5,10]. Termal maruziyet değerlendirmeleri, sıcaklık ve ısı akısı ölçümleriyle sayısallaştırılmıştır. [10]'a göre, itfaiyecinin TÇK'ları üç kategoriye ayrılmıştır: Rutin (20 °C ila 72 °C, 1 kW/m2 ila 2 kW/m2), Sıradan (72 °C ila 200 °C, 2 kW/m2 ila 12 kW/m2) ve Acil Durum (>200 °C, >12 kW/m2). Bu çerçeve üzerine inşa ederek, Underwriters Laboratories'den araştırmacılar TÇK'yı altı kategoriye genişletmiştir: Rutin (20 °C ila 72 °C, 1 kW/m2 ila 2 kW/ m2), Sıradan I (72 °C ila 200 °C, 2 kW/m2 ila 7 kW/m2), Sıradan II (72 °C ila 200 °C, 7 kW/m2 ila 12 kW/m2), Acil Durum I (200 °C ila 260 °C, 12 kW/m2 ila 15 kW/m2), Acil Durum II (260 °C ila 600 °C, 15 kW/m2 ila 50 kW/m2) ve Acil Durum III (>600 °C, >50kW/m2) [5]. Bu kriterler itfaiyecilerin termal riskini değerlendirmede değerli bilgiler sunsa da, önceki çalışmaların esas olarak tek bir konumda anlık yangın riski tahminine odaklandığını ve bunun gerçek yangın uygulamaları için geçerli olmadığını belirtmek gerekir [5,11]. Gerçek senaryolarda, itfaiyeciler bina yapısı içinde hareket halindedir. Bu nedenle, itfaiyecilerin termal tehlikelere maruz kalması zamana ve konumlarına göre değişmektedir. Çeşitli konumlarda tahminler elde etmek için çoklu girişli tek çıkışlı (MISO) modeli birden çok kez çalıştırmak üzere kaba kuvvet yaklaşımı bir çözüm olarak kullanılabilir [11]. Ancak, bu yaklaşım pratik değildir çünkü büyük bir ticari bina yapısındaki termal tehlikelerin tam bir resmini sunQI TONGA - DAVID WILLIAM STROUPA - WAI CHEONG TAMA - HONGQIANG FANGA AFIRE RESEARCH DIVISION, NATIONAL INSTITUTE OF STANDARDS AND TECHNOLOGY, GAITHERSBURG, MD, USA ÇEVİRİ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=