Yangın ve Güvenlik Dergisi 238. Sayı (Nisan 2023)

29 YANGIN ve GÜVENLİK • Nisan / 2023 TEKNIK Endüstriyel Tesislerde Bölümlendirme (Yangın Zonları) Bu nedenle tesis içinde yangını hapsetmek ve yayılmasını geçicide olsa durdurmak için tüm önlemleri almamız gerek- mektedir. Yangını belli bölgelerde hapsetmek için tesis içinde belli zonlar (yangın zonları) oluşturulmalıdır. Bu zonlarda tüm bina boşlukları yangını belli sürelerde durdurmak ve yangın ile savaşacak kişilere (itfaiye) zaman kazandırmak için özel olarak imal edilen Yangın Durdurucu Sistemler ile doldurulmalıdır. Tesis içindeki yangın zonlarında yangını durdurmak için binanın mimari yapısına bağlı olarak birbirine destek olacak birçok farklı malzeme kullanılmalıdır. Örneğin Yangın Duvarı, Yangın Kapıları bunlardan bazılarıdır. Elektrik Tesisatı ve Kablo Yollarında Yangın Riski Bir tesis içinde veya geniş bir alana yayılan fabrikalarda yangına en hassas böl- gelerden birisi Elekt- rik tesisat yolu (kablo kanalları) ve elektrik tesisat geçişleridir. Zira yangının tesis içinde çok hızlı bir şekilde yayılmasına neden olan yerlerin başında elektrik ve mekanik geçişler gelmektedir. Elektrik kablo yolları bina içine bir örümcek ağı gibi yayılmış olan elektrik kuvvetli akım ve zayıf akım kablolarını dar bir alan içinde muhafaza etmektedir. Aynı zamanda tesisin yüksek tavanlı geniş mimari yapısı nedeni ile tesis içinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu nedenle bina içinde herhangi bir bölgede çıkan yangın elektrik tesisatı üzerinden çok hızlı bir şekilde ilerleyerek bina içinde farklı bölgelere atlayabilir, yayılabilir. Ayrıca elektrik kablolarında çeşitli nedenlerden dolayı yangın çıkma riski de çok fazladır. Zira elektrik kablolarda genellikle yanabilen plastik kaplamalar veya izolasyon mal- zemeleri kullanılmaktadır. Kablo Yangınlarındaki Tehlikeler Kablo üreticileri elektrik kablolarının imalatında plastik içerikli kılıflar veya izolasyon malzemeleri kullanmaktadırlar. Bunlar içinde; • PVC polvinyl chloride • PE Polyethylene • PP Polypropylene • Sentetik lastik en çok kullanılanlarıdır. Tüm bu plastikler yanabilir malzemelerdir. Dolayısı ile elektriksel olarak çıkan bir yangında (kısa devre, aşırı yük gibi) ortaya çıkan ısı ve alev bu kablolar üzerinde çok hızlı bir şekilde yürür ve yayılır. Çok önemli bir gerçeği hatırlatmakta fayda vardır. Bina içinde dikey olarak döşenen PE kablo demeti üzerinde yan- gının ilerleme hızı 20 m/dk’dır. Bu veri bağımsız labora- tuvarlardan birisi olan İngiliz kuruluşu CEGB tarafından belirlenmiştir. PE ve PP malzemeleri içeren kablolar çok kolay yanabildikleri gibi ayrıca eriyen damlaların oluşturduğu sıcaklık ile mahal içindeki diğer komşu malzemeleri de (halı, perde vs) kolayca yakabilirler. Elektrik kabloları sadece yangının yayılmasına neden olmazlar. Aynı zamanda yoğun koyu renkte dumana da neden olurlar. Bu duman tahmin edileceği gibi; • İtfaiyecilerin kurtarma ve söndürme çalışmalarını çok zorlaştırır, • İçerdiği toksik ve kanserojen maddeler insanlara zararlı- dır, • Çok miktarda HCl (Hydrochlorine) gazı içerdiği için söndürme çalışmaları sırasında kullanılan su ile karşı- laştığında Hidroklorik asit’i oluşturur. 1 kg yumuşak PVC %35 klorin içerir, bu da 360 gr HCl gazının ortaya çıkmasına neden olur. HCl’nin su ile karşılaşması duru- munda yaklaşık 1 lt Hidroklorik asit meydana çıkmak- tadır. Hidroklorik asidin bina içindeki taşıyıcı malzemelere ne kadar zarar verdiğini herkes bilmektedir. Bina içindeki tüm metal malzemeler hızla korozyona uğrar ve bina taşıma elemanlarında ciddi hasarlar yaratır. Bu hasarların maliyeti binada direk olarak yangının neden olduğu hasarlardan daha fazla olabilir. PVC ürünlerinin yanması neticesinde ortaya çıkan zararlı gazlar içinde bulunan kimyasal bileşimlerin listesi aşağıda belirtilmiştir (Tablo 1). PVC’ni içinde bulunan HCl’nin zararları bilindiği için son yıllarda binalarda Halojenden arındırılmış elektrik kablo- ları kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği kablolar ile ilgili maddelerde halojenden arındı- rılmış elektrik kablolarının kullanılmasını özellikle istemek- tedir. Ancak unutmamak gerekir ki halojenden arındırılmış kablolarda yanabilir özelliktedir. Bu nedenle halojenden arındırılmış kablo kullanılsa bile tesislerde elektrik tesisatının yangın zon geçişlerinde ve uygun olacak elektrik tesisatı yolu üzerinde yangına karşı izole edilmesi gereklidir. Elektrik Yollarında Yalıtım İşte bu temel nedenler dolayısı ile elektrik kablo yol- larının bir disiplin altında standartlara uygun belli yangın