Yangın ve Güvenlik Dergisi 232. Sayı (Temmuz-Ağustos 2022)

34 YANGIN ve GÜVENLİK • Temmuz-Ağustos / 2022 TEKNİK E lektrik üretim santralleri, ısı enerjisi veya kimya- sal enerji gibi değişik enerji biçimlerinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü tesislerdir. Bu santraller, içerisinde kendine özgü tehlikeleri olan belli ekip- manların bulunduğu birçok farklı bölümden oluşmaktadır. Algılama, alarm ve söndürme işlevlerini içeren yangın korunum sistemlerinin en etkili bir şekilde uygulanması, dikkatli bir tasarım ve kaliteli kurulumun yanı sıra tesislerde yer alan proseslerin iyi anlaşılmasını gerektiren karmaşık bir süreçtir. Bu çalışma ile elektrik santrallerinde meydana gelebilecek yangınlara karşı alınması gereken önlemlere ilişkin standart ve tasarım kriterleri incelenmektedir. ENERJİ Herhangi bir hareketi yapan ya da yapmaya hazır olan kabiliyete "Enerji" denir. Enerji, iş yapma yeteneği olarak da tanımlanabilir. Enerji çeşitleri arasında; • Potansiyel enerji • Kinetik enerji • Kimyasal enerji • Isı enerjisi • Elektrik enerjisi • Nükleer enerji • Ses enerjisi • Işık enerjisi yer alır. Enerji kaynakları, yenilenebilir enerji kaynakları; güneş, su, rüzgar, jeotermal, biyomas ve yenilenebilir olma- yan (fosil kökenli) enerji kaynakları; kömür, petrol, doğal gaz, nükleer olmak üzere ikiye ayrılır. Enerji, ısı (termal), ışık (radyant), mekanik, elektrik, kimyasal veya nükleer enerji gibi farklı şekillerde elde edilebilir. ELEKTRİK SANTRALLERİ Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü, bir mıknatıs içinde dönen sarılı iletken tellerin bulun- duğu ve bu tellerin mıknatıs içinde dönmesiyle elektrik akımı üreten bir makinadır. Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstride gereksinim duyduğumuz büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallerine ihtiyaç duyarız. Çoğu güç santrali, jeneratörü döndürmek için ısı üretiminde bulunur. Fosil yakıtlı santraller ısı üretimi için doğal gaz, kömür ve petrol yakarlar. Nükleer santraller de uranyum yakıtını parçalayarak ısı üretirler. Ancak bütün bu değişik tip santraller ürettikleri ısıyı, suyu buhar haline dönüş- türmek için kullanırlar. Oluşan buhar ise elektrik jenera- törüne bağlı olan türbine verilir. Su buharı, türbin şaftı üzerinde bulunan binlerce kanatçık üzerinden geçerken daha önce üretilen ısıdan almış olduğu enerjiyi kullanarak, türbin şaftını döndürür. İşte bu dönme, jeneratörün elekt- rik üretmek için gereksinim duyduğu mekanik harekettir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir. Türbinden çıkan, enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralin ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaş tırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Su kaynaklarından uzak SERKAN CEYLAN Norm Teknik Mühendislik&Satış Dpt. Ekip Lideri Makine Mühendisi, MBA Enerji Santrallerinde Yangın Korunum Sistemleri