Yangın ve Güvenlik Dergisi 231. Sayı (Mayıs-Haziran 2022)

44 YANGIN ve GÜVENLİK • Mayıs-Haziran / 2022 nun maliyeti ve yangın önleme ve müdahale maliyeti vasıtasıyla meydana gelen ekonomik etki. 3) Vergilerin kaynakların ve/veya çevrenin geri kazanıl- ması için yeniden yönlendirilmesi veya emisyonlara maruz kalan vatandaşların sağlığına (fiziksel ve psi- ko-sosyal sağlığına) olan etkiler vasıtasıyla meydana gelen sosyal etkiler. Yukarıda belirtilen etkiler yangınlar için genel ifade- lerdir, fakat bu durum, özellikle tehlikeli mallar ve mal karışımlarının sıklıkla atık tesislerinde işlendiği ve depolan- dığı gerçeği ışığında belirtilen etkilerin atık yangınları için olan ilişkisini azaltmaz. Bir yangının etkisi, doğası gereği yangına dâhil olan belirli atık tesisinin ötesine geçerek yakındaki tesisleri veya toplulukları da kapsamına alır. Ekonomik ve sosyal etkilerin uç noktaları, özellikle yan- gınlardan çevreye salınan emisyonlarla ilgili olan ekolojik son noktalarla yakından ilişkilidir. Bu nedenle, çalışmanın geri kalanının kısmının odak noktası, sürdürülebilirlik üze- rindeki potansiyel etki için kaynak terim olarak yangınlar olmuştur. 4. METODOLOJI İsveç ve Norveç odaklı bir literatür çalışması yapılmıştır. Birincil girdi kaynakları anketleri ve karşılıklı görüşmeleri içerir. İkincil literatür kaynakları arasında ulusal istatis- tikler, bilimsel veri tabanlarında bulunan makaleler, açık literatürden alınan raporlar ve endüstri tarafından sağla- nan yönergeler veya kılavuzlar yer alır. İsveç ve Norveç'teki verilere erişmek ve analiz etmek için biraz farklı yöntemler kullanılmıştır. Bu nedenle, ayrıntılar her ülke için ayrı ayrı sunulmuştur. Ekolojik uç noktaları • Hava • Su • Toprak Ekonomik uç noktaları • Kaynakların kaybolması (malzeme ve donanım) • Geri kazanma (Düzeltme) • Artan sağlık masrafları Sosyal uç noktaları • Vergilerin yeniden yönlendirilmesi • Hizmetlerde azaltma • Sağlığın bozulması 4.1. İsveç İsveç Kamu Acil Durum Ajansı (MSB), bir yangın ve kurtarma hizmeti operasyonuna yol açan tüm olaylar hak- kında ulusal olay veri tabanında (incident data base_IDA) bilgi toplamaktadır. Bu istatistikler 1998–2012 yılları için incelenmiş [25] ve 2013-2015 yılları için eklenmiştir [18]. Ayrıca, İsveç atık ve biokütle işleme endüstrisine işle- dikleri malzemenin türü ve miktarı, bu malzemelerin nasıl depolandığı ve yangın olayları deneyimleri, örneğin yıl bazında tahmini yangın sayısı, bunların tahmini mali- yetleri, yanan ve hasar gören malzeme miktarı, tutuşma nedenleri ve yangınların nasıl tespit edildiği hakkında bilgi toplamak için bir anket dağıtıldı [25]. Anket, çoğun- lukla, bir dizi sabit cevap alternatifi olan ve bazen ek bilgi ekleme imkânı olan ucu kapalı sorulardan oluşuyordu. Bazı durumlarda da anketi takip geden görüşmeleri yapıldı. Anket belirlenen toplam 280-300 şirkete/tesislere gönde- rildi ve bunların 81’i yanıt verdi, bu da yaklaşık %30 ‘dan daha azını ifade etmektedir. Ankete katılan şirketlerin %21'i yalnızca atıkları, %37'si yalnızca biokütleyi, %42'si ise hem atıkları hem de biokütleyi işlemektedir. Temel proje hem biokütle hem de atıkları dikkate aldığından her iki yakıt türüne de ilgi duyan şirketler anket için ele alınan şirketler içine dâhil edildi, ancak bu yazıda sadece ‘atık’ işleyenlere ilişkin sonuçlar sunulmuştur. İsveç atık tesislerinden gelen temsilcilerle, hem ger- çek olaylardan, hem de güvenliği artırmak için önleyici çalışmalardan içinde farklı söndürme yöntemleri ve sön- dürmede kullanılan kirlenmiş suyunun nasıl ortadan kal- dırılacağı konularının da yer aldığı deneyim toplamak amaçlı atölye çalışmaları düzenlenmiştir. Her ne kadar atık tesislerinde güvenliği iyileştirme çalışmalarına pek çok farklı mahiyette kuruluş dâhil olsa da (örneğin sigorta şirketleri, düzenleme getiren kamu kurumları, yangın ve kurtarma hizmetleri gibi), atölye çalışmalarının açık ve bu endüstriye özel tartışmalar olması olasılığı artırmak için sadece atık tesisi kuruluşlarının davet etmesine karar verilmiştir. ÇEVIRI Şekil 1. Atıklardaki yangınların sürdürülebilirliğin uç noktaları üzerindeki potansiyel etkisinin gösterilmesi. (Fotoğraflar: Morguefile.com.)