Yangın ve Güvenlik Dergisi 227. Sayı (Kasım-Aralık 2021)

34 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2021 yanginguvenlik.com.tr Modellemenin ilk aşamasında, binanın planın düzenini oluşturmak için AnyLogic mahal işaretleme araçları uygu- landı, bunlar daha sonra kalabalığın yönlerini simüle etmek için kullanıldı. Daha sonra, etmenlerin gece kulübünde ha- reketlerini hem normal durumda hem de yangın durumun- da gösteren bir diyagram (Şekil 3) ve bunun yanında acil bir durumda etmenlerin davranış kurallarını yansıtan bir et- men durum diyagramı hazırlandı. Mevcut duruma, etmen- lerin davranış kurallarına ve etmenlerin bir kalabalık içinde karşılıklı ilişkilerine bağlı olarak, bir etmen dış etkilere belirli bir şekilde tepki verebilmektedir. Belirli bir noktada, tahliye işlemi, modelde davranış diyagramına ve etmenlerin durumuna göre aktif hale gel- mektedir. Gece kulübünden insanların tahliye süresini be- lirlemek için mevcut tahliye planlarını çeşitli senaryolar ile kullanarak simülasyon modeli geliştirmesi ve onunla daha ileri deneyler yapıldı [21, 22]. 3. SONUÇLAR VE AÇIKLAMA Geliştirilen model ile deneyler yapılırken etmenler ara- sındaki olası “kaotik-düzensiz” dinamikleri gözlemlemek mümkündür. Ayrıca tahliye sürecinin diğer tüm özellikleri de, her ajan oluşturulan yapıya kendi katkısını yaptığından, tahmin edilebilir. Oluşturulan etmenlerin durum diyagramı- na dayanarak, ayrı ayrı algısal süreçleri simüle etmek için, her etmen mevcut durumu sürekli olarak değerlendirmeli ve kendi karar verme kurallarına ve diğer etmenlerle etkile- şimine dayanarak kararlar vermelidir. Görselleştirme modunda, AnyLogic simülasyon model- leme sistemi gece kulübünün farklı binalarındaki akış yo- ğunluğunu gözlemlemeye imkân sağlar. Bu çok önemlidir, zira tahliye ile beraber panik ve ezilme de meydana gelir. Si- mülasyon sırasında binadaki etmen sayısındaki değişiklikle- rin, hızların ve her etmenin koordinatlarındaki değişmelerin dinamikleri gözlemlemek mümkün görünmektedir. Bunun yanında, gece kulübü binasından tüm tahliye çıkışlarına iliş- kin istatistiksel veriler toplanır. Yangın durumunda iki olası tahliye senaryosu değerlen- dirmeye alınmıştır. Senaryo 1. Tahliye, ana ve acil tahliye çıkışları kullanıla- rak gerçekleştirilmiştir (Şekil 4). Kulüp binasında kalan kişi sayısının dinamikleri otoma- tik olarak ekranda karşılık gelen çizelgede (Şekil 5) görün- tülenir. Tüm etmenler binayı olabildiğince çabuk terk etme- ye çalışmakta ve etmen tabanlı davranışlarının oluşturulan modeline uygun olarak en yakın çıkışa doğru hareket et- mektedirler. Çalışmalar, tahliye süresinin yaklaşık 11 dakika olacağını göstermiştir. Şekil 3. Etmenlerin davranış şeması (1) Şekil 4. İki acil çıkış kullanarak insanların tahliye süreci. MAKALE (1) AnyLogic aracında “pedSource”yayaların akış için toplanma noktası, “pedService” (yaya hizmetleri) bloğu yayaları hizmet gruplarıyla yönlendirir. Yaya akış modellerindeki hizmetler benzer fiziksel hizmet araçlarını (müze vb. girişlerindeki turnike, bilet satış otomatları, güvenlik kontrol noktaları, check-in bankoları gibi), “pedselectoutput”gelen yayaları belirlenen oran ve şartlara bağlı olarak işlen yerine/lerine yönlendirir, “pedWait” bekleme noktaları, “pedToGo” , yayaları belirlenen yere yönlendirme, “pedSink” yaya akışının sonu. ÇN Şekil 5. Gece kulübünde kalan kişi sayısının dinamikleri senaryo 1 kapsamındaki tesisler Servis odası Sahne Dans pisti Vestiyer Bar Çıkış Çıkış Etmen (kulüpteki insan) sayısı Tahliyenin başlaması, dk. Tahliye süresi 11 TimeStart:Etmenlerin toplanması için veri tabanında belirlenen süre 30.45 TimeOut:Yeni bir grup etmenin toplanması için veri tabanında belirlenen süre 10.585