Yangın ve Güvenlik Dergisi 216. Sayı (Temmuz-Ağustos 2020)

yanginguvenlik.com.tr EN ISO 1716 Ürünlerin yangına karşı tepki testleri -Yanma esnasındaki toplam ısının belirlenmesi CPR sınıflandırma, genel olarak test paketinden oluş- maktadır. Bu test paketinin temelini, B1-B2-C-D sınıfları için EN 50399 standardı oluşturmaktadır. Örneğin LSOH (Low Smoke Zero Halogen – Düşük Duman Yoğunluklu Halojenden Arındırılmış) kablonun C sınıfına girebilmesi yangın perfor- mansları için EN 50399, EN 60332-1-2 testleri ile beraber duman yayılımı için EN 61034-2, halojenden arındırılmışlık için EN 60754-2 ek kriter testlerinin de gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Yanma performansları D’den B sınıfına artar. A sınıfı mineral izoleli kablolar için yanmaz sınıftır. B1 sınıfı 30 kW alev kaynağı uygulanırken B2-C-D sınıfları için 20,5 kW alev kaynağı uygulanır. E sınıfı için, sadece tekli kablo yanma testi IEC 60332-1-2 performansını sağlaması yeterlidir. F sınıfı hiçbir yanma performansı belirtilmemiş ürünü temsil eder. EN 50399 Yangın Şartlarında Kablolar için Ortak Deney Yöntemleri CPR kapsamında bulunan kabloların, Avrupa Sınıflarına göre sınıflandırılabilmesi için yangına tepki performanslarının ölçülmesi gerekmektedir. Testin tüm ayrıntıları EN 50399 standardında detaylı olarak açıklanmıştır. EN 50399 test yöntemi, dikey düzlemde bulunan bir merdiven üzerine yerleştirilmiş, grup halindeki kabloların yanma davranışlarını ölçmek için uygulanır ve bu test sonuç- ları ışığında, performans beyanının (DoP) hazırlanmasına olanak sağlar. Her ne kadar, EN 50399 standardındaki test düzeneği EN 60332-3-10 standardı baz alınarak tasarlansa da, özellikle gelişen modern test ekipmanları ve yangın mühendisliğinden de faydalanılmıştır. Test süresi 1200 sn. boyunca zamanın fonksiyonu olarak açığa çıkan ısı, duman oluşumu, ısı ve dumanın tepe noktası, yangın büyüme hızı ölçümlerinin dinamik olarak yapılmasına olanak sağlayan ve her 3 sn’de kayıt alan sensör ve düzenekler ilave edilmiştir. Test süresi boyunca yanan damlacık/parçacık oluşumu ve süresi tespit edilir. Merdivene 3,5 m uzunluğunda aralıklı dizilen kablo numunelerinin yanması sonucu çıkan gazların sıcaklığı stan- dart tahliye kanalındaki ısıl çift-termokupl ile ölçülürken, basınç transdüseri yardımı ile kanaldaki hacimsel akış ölçülür. Duman oluşumu tespiti için beyaz ışık veya lazer ışık kaynağı kullanılır. Yanma gazları sonda vasıtasıyla oksijen (O₂) ve karbondioksit (CO₂) ölçümleri için gaz analizörlerine iletilir. Tahliye bacasında basınç ve sıcaklık sensörleri ile hacimsel akışlar, gaz analizörlerinde genelde O2 için paramanyetik O₂ analizörü, CO2 için infrared gaz analizörü ile O2 tüketiminden açığa çıkan ısı hesaplanır. Ölçüm hassasiyetinin sağlanması için, her deney günü günlük kalibrasyonlar yapılmaktadır. EN 50399 test yöntemi sayesinde, yanmanın erken evre- leri ile ilgili olarak bitişik ortamlarda yangın tehlikesine karşı açığa çıkan ısı, oluşan duman ile görüşün azalması, kablo boyunca alevin yayılma tehlikesi gibi veriler sağlanabilmek- tedir. EN 50399 testinde dinamik ölçüm yöntemleri ve sınıf- landırma kriterleri ile yangın performans seviyelerini daha hassas, daha kapsamlı ve geniş aralıkta belirlenebilmektedir. EN 50399 test sırasında ölçülen performanslar aşağıdaki verilmiştir: • FS (Alev yayılımı-m) • HRR kW (Açığa Çıkan Isı Değeri-kW) • Peak HRR (Açığa Çıkan Isının Tepe Değeri-kW) • THR (Açığa Çıkan Toplam Isı-MJ) • Figra (Yangın Büyüme Hız İndisi -W/s) • SPR (Duman Oluşumu- m2/s) • TSP (Toplam Duman Oluşum Değeri- m2) • Peak SPR (Duman Oluşumunun Tepe Değeri- m2/s) EN 50399 test düzeneği şematik gösterim EN 50399 testinde merdivende alev ilerlemesi Devamı gelecek sayımızda. n 34 Yangın ve Güvenlik / Temmuz-Ağustos 2020 MAKALE