Yangın ve Güvenlik Dergisi 207. Sayı (Mayıs-Haziran 2019)

DOSYA / İş Sağlığı ve Güvenliği sunmaktadır. Üretim alanlarının kısa sürede yeniden yapılan- dırılması, takımlardaki hızlı değişikliklerin ve hatta ekipmanın fiziksel hareketinin dahil edilmesi, bir dizi güvenlik sorunu oluşturabilirken, potansiyel gereksinimleri karşılayabilecek konfigürasyonların her biri için ayrı bir risk değerlendirmesi gerektirebilir. Bununla birlikte proseslerin, çalışanların ve veri- lerin güvenliğini sağlayacak sistemlerin kurulması gerekecek- tir. Endüstri 4.0 ile gelişen sistemler sayesinde veriler gerçek zamanlı olarak toplanabilecek ve sonrasında da potansiyel bir tehlike ortaya çıkmadan zamanında müdahale imkanı sunacaktır. Örneğin; ekipmana, operatörün davranışlarını tespit edebilen ve raporlayabilen bir dizi cihaz takılabilir. Bu cihazlar ortamdaki havanın kalitesini, kaldırılan yükün ağırlığını, iş ekipmanının çalışma açısını, kazanlardaki basınç ve ısı değerlerini, ortamdaki gürültüyü, cihazdaki titreşim vb. gibi çalışan ve proses için risk oluşturabilecek parametreleri ölçecektir. Takılan bu cihazlar sayesinde çalışma süresince operatörün ve ortamın fiziksel/ biyolojik özellikleri ile ilgili veriler alınacak ve bu veriler analiz edilerek değerlendirile- cektir. Kabul edilebilir sınırların dışına çıkması durumunda uyarı verilerek faaliyet durdurulacaktır. Gelişmiş ülkelerde Endüstri 4.0 kapsamında güvenlik süreçleri ile ilgili bir çok yenilikçi yaklaşım ortaya konulmaktadır. Örneğin; Amerika Birleşik Devletleri’nden DAQRI firması Intel tabanlı, akıllı sistemler alanından geliştirdiği akıllı baretini ilk olarak 2016 yılında CES (Tüketici Teknolojisi Derneği) fuarında tanıttı. Intel Core M7 işlemcili, RealSense 3D kamaralı barette 4 boyutlu artırılmış gerçeklik görüntüleri sunan bir görüntü- leme paneli bulunmaktadır. Konfordan ödün vermeden kolay giyimi olan bu akıllı baret sayesinde çalışanlar, kendilerine ait yaşamsal verileri, tehlikeli ortam parametrelerini, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili verileri görüntüleyebilip anında ilgili yerlere iletebilmekte bu sayede iyileştirme süreçleri hızlanmaktadır, ayrıca çalışanlar bu baret sayesinde tehlikelere karşı anlık savunma refleksleri geliştirerek, kendi güvenliklerini koruma altına alıp çalışabilmektedirler. (Alkan, 2018). Daqri akıllı baretler gibi giyilebilir teknolojiler her geçen gün yenilikler ile karşımıza çıkmakta olup, her bir teknolojik gelişim çalışanların iş hayatında karşılaştıkları zorlukların ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına yardımcı olmak- tadır. Özellikle çalışma hayatında karşılaşılan en önemli sorunlardan bir tanesi de ağır yüklerin bir yerden diğer bir yere taşınmasıdır. Avrupa Birliği’nin açıkladığı rapora göre, iş hayatındaki çalışanların %35’ i ağır yüklerin kaldırılması tehlikesi ile karşı karşıyadır (Morrar, Arman, & Mousa, 2017). Her ne kadar mekanik kaldırma cihazlarının kullanılması bu riskin ortadan kaldırılması için önemli olsa da bazı durum- larda mecburen insan gücüne ihtiyaç duyulmaktadır. Bu riske karşı uzun testler ve araştırmalar sonucu ortaya çıkan giyilebilir robotik takımlar (Exo-suits), yoğun emek ve kas gücü gerektiren ağır yüklerin kaldırılması ve taşınması gibi işlerin daha az çaba harcanarak yerine getirmesine yardımcı olmuştur. Endüstri 4.0’ın bir diğer kazanımı da eğitim alanında olacaktır. Son yıllarda iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ciddi anlamda mevzuat çalışmaları yapılmasına ve İSG profes- yonelleri görevlendirilmesine rağmen iş kazaları ve meslek hastalıklarında gözle görülür artışlar gözlenmektedir. Bunun birçok sebebi bulunmaktadır. Ancak bu sebeplerden en önemlisi “Güvenlik kültürü”nün olmamasıdır. Kültürün oluş- turulabilmesi için uzun zamana ihtiyaç vardır. Kısa vadede iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önüne geçilmesinde en önemli etkenlerin başında eğitim gelmektedir. Fakat verilen eğitimlerin çalışanlarda davranış değişikliği oluşturmada yetersiz olduğu gözlemlenmektedir. Endüstri 4.0’ın getire- ceği yenilikler sayesinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri farklı bir boyut kazanmıştır/kazanacaktır. Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanların almak zorunda oldukları spesifik eğitim- lerde (kapalı alanda, yüksekte, yangın vb.) çalışma ortamları Resim 1. Daqri Akıllı Baret Kaynak: “Augmented Reality for Industrial Productivity,”a Presentation from DAQRI (Erişim Tarihi: 13.04.2017) Resim 2. Giyilebilir Robotik Takımlar Kaynak: www.neoteo.com (Erişim Tarihi: 13.04.2017) 24 Yangın ve Güvenlik / Mayıs - Haziran 2019 yanginguvenlik.com.tr