Yangın ve Güvenlik Dergisi 200. Sayı (Temmuz-Ağustos 2018)

Yangın ve Güvenlik / Temmuz-Ağustos 2018 55 yanginguvenlik.com.tr PATLAYICI ORTAMLARDA BÖLGE VE GAZ SINIFLANDIRMALARI Patlayıcı ortamlar tehlike derecesine göre sınıflara ayrılmış- tır. Patlayıcı ortamları sınıflara ayırmada iki görüş hakimdir. İlki kömür sanayide öncü olan Batı Avrupa Görüşü (Zone sistemi), ikincisi petrol sanayide öncü olan Kuzey Amerika Görüşüdür (Division sistemi). Batı Avrupa görüşü IEC (International Elect- rical Commission) ile aynıdır. Kuzey Amerika ülkeleri hariç tüm Dünya ülkeleri Zone sistemi etrafında birleşmiştir. Zone’ların tarifleri IEC 60079-10 standardında yapılmıştır. Zone 0 (Çok Tehlikeli) İçinde gaz, buhar veya buğu halinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının devamlı veya çok uzun süreli veya sıklıkla bulunduğu bölgedir. Patlayıcı madde taşınan kapların içi ve patlayıcı işleyen apa- ratların iç kısımları gibi yerler bu gruba girer. Zone 1 (Tehlikeli) İçinde gaz, buhar veya buğu halinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunduğu bölgedir. Zone 0 ’ın yakın çevresi, patlayıcı madde pompa istasyonları, vana ve klape yakınları gibi yerler bu gruba girer. Zone 2 (Az Tehlikeli) İçinde gaz, buhar veya buğu halinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunması ihtimalinin zayıf olduğu, eğer bulunursa sadece çok kısa süreyle devam ettiği bölgedir. Yalnızca kaynaklı boru bağlantıları bulunan tesis veya tesisin kısımları, doğal gaz ve petrol boru hatları bu gruba girer. Tehlikeli Alan Sınıflandırması Örneği Gaz Grupları Avrupa standartlarına göre tozlar için ayrı bir Zone tarifi yapılmış olup, gaz ve buharların aynısıdır. Zone 20 (Çok Tehlikeli): Patlayıcı toz ortam devamlı veya çok uzun süreli veya sıklıkla bulunduğu bölgedir. Zone 21 (Tehlikeli): Patlayıcı toz ortam normal çalışmada ara sıra bulunduğu bölgedir. Zone 22 (Az Tehlikeli): Patlayıcı toz ortam normal çalışmada ara sıra bulunması ihtimalinin zayıf olduğu, eğer bulunursa sadece çok kısa süreyle devam ettiği bölgedir. Avrupa normları, gazların sınıflandırılmasında maden ile diğer sanayi dallarını ayırmıştır. Kuzey Amerika görüşü ANSI/NFPA 70, NEC (National Elect- rical Code) standartlarında belirlenmiştir. Amerika standartları, patlayıcı maddelere göre sınıf ayrımı (Class), grup ayrımı (Group) yapmakta ve patlayıcı ortamları iki bölüme ayırmaktadır: PATLAMA GRUBU I : Metan, Madenler PATLAMA GRUBU IIA : Propan, bütan, aseton, kereson, heksan, trimat, hylamin vb. PATLAMA GRUBU IIB : Etilen, karbonmonoksit, hidrojen sülfit, etil-, -metil, -eter vb. PATLAMA GRUBU IIC : Hidrojen, Asetilen ve karbon di sülfit Grup II Gazlarının Ayrılması