Yangın ve Güvenlik Dergisi 200. Sayı (Temmuz-Ağustos 2018)

Yangın ve Güvenlik / Temmuz-Ağustos 2018 51 yanginguvenlik.com.tr üretmeye başlamıştır.Kaza ile ilgili gerçekleştirilen daha son- raki araştırmalar ve olayın simülasyonu, binadaki yetersiz fıskiye sistemi ile birlikte, performans alanının 90 saniye içinde yaşama elverişsiz hale geldiğini ortaya koymuştur. Salondaki 462 kişiden büyük bir kısmı, binadan çıkamadan dumandaki HCN / CO'ya maruz kalmıştır. Bu olay sonucunda 100 kişi hayatını kaybetmiş, 200'ün üzerinde seyirci de ağır yanıklarla yaralanmıştır. DUMAN OLAN YERDE TOKSIK GAZ DA VARDIR Günümüzde konutlarda çıkan yangınlarda en başta gelen ölüm nedeni, yanık yaralanmaları değil duman solunmasıdır. 2011'de NFPA tarafından yapılan bir çalışma, ev yangınlarında duman solunmasına karşı yanık kaynaklı ölümlerin oranının 8'e 1 olduğunu göstermiştir. Bir yangın sırasında oksijen seviyesi düştüğü için ortam, çoğunlukla yüksek seviyede kar- bonmonoksit ve çok sayıda başka toksinler içeren bir yapıya dönüşmektedir. Dahası, yoğunluğundan, renginden veya hareketinden bağımsız olarak duman da toksinleri üretmek- tedir. Dumana bakarak binadan ne kadar toksik gaz çıktığını bilmek imkansızdır. Yoğun, türbülanslı dumanda toksinler olduğu çok açıktır; ancak bunlar açık renkli dumanda ve hatta hafif pusta bile mevcut olabilir. İtfaiyeciler hem akciğerleri hem de ciltleri üzerinden zararlı maddelere maruz kalsalar da akciğerler, toksinleri vücuda sokmada 300 kat daha etkindir. HCN: SESSIZ KATIL CO tehdidi yıllardır bilindiğinden itfaiyeciler, baş ağrısı, bulantı ve uyuşukluk dahil karbonmonoksit zehirlenmesi belirtilerine dikkat etmek üzere eğitilirler. Yangına müdahale sırasında korunmasız, yüksek seviyelerde karbonmonokside maruz kalmak ölümcüldür. Ancak genellikle göz ardı edilen husus, siyanürün varlığıdır. Çoğu insan siyanürü kimyasal silah ve tehlikeli madde senaryolarıyla ilişkilendirse de araştırmalar, siyanürün her yıl meydana gelen yangınla ilişkili, binlerce ölümün önemli bir unsuru olduğunu göstermektedir. Çalışmalar, yangın dumanındaki hidrojen siyanürün, kar- bonmonoksitten 35 kata kadar daha toksik olabildiğini ortaya koymaktadır. HCN için NIOSH kısa süreli maruz kalma sınırı (TLV-STEL) 4,7ppm olarak tespit etmiş olup çalışanın, bu konsantrasyo- nun üzerinde bir seviyeye maruz kalmaması gerektiği belir- tilmektedir (15 dakika genelde ortalama). Maruz kalmanın ise günde 4 kereden fazla tekrarlanamayacağı belirtilmektedir. Amerika Resmi Endüstriyel Hijyenistler Konferansı (ACGIH), işçi tavan sınırını (TLV-C) olarak 4,7 ppm olarak belirlemiştir ve bir çalışanın bunun üzerinde bir konsantrasyona kesinlikle maruz kalmaması gerektiği deklere edilmiştir. Çalışmalar, normal bina yangınlarında 200 ppm düze- yinde HCN'nin sık görüldüğünü göstermektedir: Bu seviye 30 ila 60 dakika maruziyette ölümcüldür. Yaygın düşünce, bir insanı dumandan uzaklaştırıp temiz havaya çıkarırsanız, toksinlerin yerini temiz havanın alacağı yönündedir. Ancak artık toksinlerin vücutta depolandığı ve atılmasının zor olabil- diği bilinmektedir. Kanser günümüzde uzun vadede, itfaiyeci ölümlerinin 1 numaralı sebebi haline gelmiştir. HCN'nin aşırı zehirli olması yüzünden bir yangın sonrası baş dönmesi, halsizlik ve hızlı kalp atışı yaşayan itfaiyeciler aslında HCN'nin etkilerini hissetmektedir. Teoriye göre bir operasyon sırasında veya sonrasında itfaiyecilerin yaşadığı kalp krizi veya ani kalp durmaları, HCN ile ilişkili olabilir. HCN ayrıca uyuşturucu benzeri bir etkiye sahiptir ve mantıksız ve tuhaf davranışlara yol açarak itfaiyecinin veya kazazedenin yaşamı tehdit eden kararlar almasına neden olabilir. Bir itfaiyeci veya kazazede HCN zehirlenmesiyle ilgili önemli belirtiler gösteriyorsa, kişinin kurtulmasını hızlandırmaya yardımcı olmak için HCN antidotları verilebilir. HCN VÜCUDU NASIL ETKILER HCN solunması, temel olarak aerobik solunum yolunun çalışmasını durduran sitokrom C oksidan adı verilen anahtar bir enzime yüksek duyarlılığa neden olur. Sonuç oksijensiz solunumdur, bu da dokularda ve organlarda laktik asidoz ve başka toksik maddeler oluşmasına yol açar. Dumanla bağlantılı hidrojen siyanür soluyan kişiler genel- likle kaçma veya kurtarma operasyonu gerçekleştirme beceri- lerini olumsuz yönde etkileyen bilişsel bozukluk ve uyuşukluk yaşar. Düşük konsantrasyonlara maruz kalma sonucu (veya daha yüksek konsantrasyonlara maruz kalınan ilk dakika- larda) sersemlik, kafa karışıklığı, ateş basması, anksiyete, terleme, baş ağrısı, uyuşukluk ve hızlı solunum yaşanabilir. Daha yüksek konsantrasyonlarda HCN'ye maruz kalınması bitkinliğe, ürpermeye, kardiyak aritmiye (yangına maruz kaldıktan iki ila üç hafta sonrasında görünebilir), solunum depresyonuna, solunum durmasına ve kardiyovasküler kolap- sına neden olabilir. Maalesef yangın sahasında kişilerin HCN zehirlenmesine maruz kalıp kalmadığını kontrol eden hızlı bir test yoktur. Sonuç olarak itfaiyecilerin, hem yangın alanında hem de son- rasında istasyonda diğer itfaiyecilerdeki HCN zehirlenmesine karşı dikkatli olması gerekir. MUHTEMEL BIR HCN HASTASININ TEDAVISI Yangın dumanındaki siyanür gazı hızla ölümcül ola- bildiğinden, muhtemel siyanür zehirlenmesinin erken fark edilmesi, hayat kurtarmada kritik önem taşır. Akut siya-