Yangın ve Güvenlik Dergisi 199. Sayı (Mayıs-Haziran 2018)

46 Yangın ve Güvenlik / Mayıs-Haziran 2018 yanginguvenlik.com.tr YANGIN / MAKALE YANGIN OLAY YERİ İNCELEMESİNDE ZIT VE EŞ ZAMANLI ALEV YAYILMASININ ÖNEMİ CANALP BERKDEMİR Bursa Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Amiri ÖZET B ir yangın sahasının bilimsel metotlar ile incelenebilmesi için yangın sahasında elle tutulabilir, gözle görülebilir, ölçülüp, tartılıp ve analiz edebilecek objelere ihtiyaç duyulmaktadır. Kapalı alanlarda yani bina yangınlarında bu sabit objelerden be- ton/ahşap zemin, duvar, tavan, kolon, kiriş ile hareketli objelerden olan masa, sehpa, sandalye, dolap gibi malzemelerden oluşmak- tadır. Yangın sahasında bu sabit ve hareketli objeler sıcak gazlar, duman ve yüksek ısıdan çeşitli şekillerde etkilenmektedir. Aşağıda bu etkilenmelerin bir bölümü gerçek saha çalışmalarından elde edilen bilgi ve bulgular yola çıkılarak zıt ve eş zamanlı yanma bi- çimlerinin objeler üzerinde bıraktığı fiziksel ve kimyasal enkazlar ele alınmaktadır. 1. GİRİŞ Büyük ve geniş ölçekli yangınlardan sonra yangın saha- sında derinlemesine tahribat olduğunda yangın kökenini bul- mak imkânsız hale gelmektedir. Dolayısıyla bu gibi durum- larda öncelikle fizik ve kimya kanunları ve bunlara ait kanıtlar devreye girer. Fizik ve kimya kanunları yanmanın başlamasın- dan sonra yangın çıkış bölgesinde yerlerini kimyasal ve fizik- sel enkazlara bırakmaktadır. Bu fiziksel ve kimyasal enkazlar; yanma oranı, yanma derinliği, yanma hızı, alevlerin yayılması, yanmanın ilerlediği yön, etkili yanma mesafesi, yangın desenleri gibi sabit delil- lerden oluşmaktadır. Yangının kökenine ulaşmak için bu de- liller tek tek ele alınarak analiz edilmelidir. Bu çalışmada alev yayılmasından yola çıkılarak yangının hızı ile eş ve zıt zamanlı yanma unsurları ele alınmaktadır. 2. ALEV YAYILMASI Normal şartlarda bir yangının büyümesi alevin yanan malzemenin üzerinde ilerleyerek yayılmasını içerir. Ancak her yangın normal şartlarda yanan malzemenin üzerinde ilerle- mediği gibi, yangın sürecinde birçok karmaşıklığı da bera- berinde getirmektedir. Yangın, kimyasal ve fiziksel süreçler arasındaki birçok etkileşimi içeren karmaşık bir süreçtir.(1) Yangının büyüyüp hızlanması yanan malzemenin özellikleri- ne ve yakıt yüzeyinin eğim ve yönüne bağlıdır. Genel olarak, alevin yayılımı zıt ve eş zamanlı olarak iki ayrılmaktadır. Ale- vin zıt zamanlı yayılması için tutuşmanın bir düzlem üzerinde başlaması gerekmektedir. Yanmanın başlamasından sonra havanın yangın bölgesine alttan gelerek alevler ile birlikte yukarı doğru hareket ederken, alevler aynı zamanda yanan yüzey üzerinde sağa ve sola yavaş bir şekilde ilerlemektedir. 2.1. Zıt Zamanlı Alev Yayılması Zıt zamanlı alev yayılımı olarak da bilinen yayılma, alev- lerin ve sıcak gazların akışlarının ters yönlere doğru ilerleme- sidir. Konu ile ilgili örnek şekil 2.1 de görüldüğü gibi yatay bir yüzeyde alevlerin ters yönlere doğru ilerlemektedir. Alevler ters yönlere ilerlerken önündeki yakıtı her ne kadar ısıtsa da alevler genellikle yavaş ilerler. Gözden kaçırılmaması gereken