Yangın ve Güvenlik Dergisi 198. Sayı (Nisan 2018)

64 Yangın ve Güvenlik / Nisan 2018 yanginguvenlik.com.tr TEKNİK TANITIM C O2 gazlı yangın söndürme sistemleri insanların bulun- madığı, sızdırmazlığı sağlanmış veya açıklık hesabı yapılması kaydı ile açıklık bulunan mahallerde uygu- lanır. Temiz gazların aksine CO2 gazlı söndürme sistemi lokal uygulamalarda kullanılabilmektedir. Dünyada ve ülkemizde, CO2 gazlı yangın söndürme sis- temleri için kullanılan standart; ilgili EN Standardı ve NFPA 12 (2015)’dir. CO2 gazlı yangın söndürme sistemlerinin kullanım alanları genel olarak, jeneratör odaları, trafo odaları, kablo galerileri, egzoz kanalları, türbin motor test odaları, içten yanmalı motor test odaları ve elektrik motorları test odaları ile yağ ve yakıt kazanlarıdır. Ekonomik olması, mahalin sızdırmazlık gerekliliğinin olma- ması ve lokal olarak uygulanabilmesi CO2 gazlı yangın sön- dürme sisteminin avantajları olarak sıralanabilir. Avantajlarının yanında, CO2 gazlı yangın söndürme sistem- lerinin, insan bulunma ihtimali olan mahallerde kullanılmaması, çok yüksek miktarda ısı soğurduğundan dolayı, elektronik devrelerde su kristalleri oluşturabilmesi gibi dezavantajları bulunmaktadır. CO2 gazlı yangın söndürme sistemleri, silindir, boşaltım vanası, tetikleme elemanları, kontrol elemanları, kollektör, boşaltım hortumu, çek valf, nozul, restriktör ve gerekli durum- larda seçici vana ekipmanlarından oluşmaktadır. Kullanılacak olan silindirlerin PED (Basınçlı Ekipmanlar Direktifi) ve TPED (Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Direktifi ) direktiflerine uygunluğu zorunludur. Kazınmış Π işareti, ilgili silindirin PED ve TPED uygunluğunu belirler. Silindir test basınçları 250 bar olmalıdır. Sistem, çapraz zon prensibine göre çalışan dedektörler vasıtasıyla yangının algılanması ve silindirlerin, solenoidler vasıtasıyla aktif hale getirilerek, tüm gazın aynı anda mahale boşalmasıyla çalışmaktadır. CO2 Söndürme Sistemleri dizayn ve hesaplama kraterle- rini belirlemek için Türkiye’de genel olarak ilgili EN Standardı, NFP12 (2015) standardı kullanılmaktadır. Sistemi tasarlarken, doğru riskin belirlenmesi gerekir. CO2 sistemlerinde risk Yüzey Yangını (Surface Fire) ve Derin Yangın (Deep- Sealed Fire) olarak ikiye ayrılır. Derin Yangın, kablo, elektrik, mobilya ve kağıt gibi kor ile yanan malzeme yangınlarıdır. Yüzey Yangını ise benzin, alkol ve benzeri gibi tutuşabilir akışkanlar yangın- larıdır. Risk sınıfının belirlenmesinden sonra, ilgili standartlarda yer alan dizayn değerlerine göre gerekli gaz hesaplamaları yapılabilir. CO2 gazlı yangın söndürme sistemleri, tartılı ve tartısız sistemler olarak iki ayrı şekilde dizayn edilebilir. Teknik olarak CO2 silindirlerine manometre takılamaz. Bu nedenle silindirle- rin dolu veya boş olduklarını takip etmek için ya ağırlık ölçüm metodu ya da ultrasonik seviye tespit metodu kullanılmalı- dır. Ancak bu şartlar altında sistemin yıllar içerisinde sağlıklı olduğunu tespit edebiliriz.Tartısız Sistemler, tartılı sistemlere göre daha ekonomik sistemlerdir. Tartılı sistemler, mekanik, elektronik ve fotoelektrik tartılı olarak kullanılabilir. CO2 sistemlerinin yangın riski taşıyan hacime total (total flooding) yada lokal (local application) olarak uygulanabilir. Lokal sistemlerin diğer gazlar gibi sızdırmaz mahallerde kul- lanılma zorunluluğu yoktur. Bir makinenin taşıdığı riske veya yağ havuzu gibi yangın riskinin tanımlandığı alanlarda kulla- nılabilir. Total flooding, yangın riskinin bölgesel olarak tespit edilemediği ve tüm mahalin korunması gerektiği risklerde kullanılır. Açıklığın olma durumu ve olmama durumu olarak iki aşamada incelenmelidir. n NORM TEKNİK ’TEN CO2 GAZLI YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ ERSİN SAYIN Norm Teknik Malzeme A.Ş. Mühendislik ve Satış Departmanı Ekip Lideri