Yangın ve Güvenlik Dergisi 197. Sayı (Mart 2018)

Yangın ve Güvenlik / Mart 2018 9 yanginguvenlik.com.tr battaniye yangınlarının %99’una on yaşın üzerindeki batta- niyeler sebep olmaktadır[1]. Kırılıp açılan kablolar yangına neden olduğu gibi aynı zamanda elektrik şokuna da neden olabilmektedir. Bazı elektrikli battaniye yangınları, kablolar- daki aşırı ısınma ve fişin prize kötü teması sonucu olmaktadır. Bu kötü temas sonucu devreden geçen akımlar, yük akımları mertebesinde olup, sigortanın açma akımından küçük ol- duğundan sigortayı attıramaz. Kötü temasın olduğu yerde, normalden daha fazla ısı ortaya çıkar. Uzun zaman geçerse, akımın neden olduğu ısı yangını başlatmaktadır. Priz gevşek- se elektrikli battaniyenin fişi prize takılmamalıdır. ELEKTROMANYETIK ALAN Düzgün bir şekilde kullanıldığında, elektrikli battaniyeler güvenli kabul edilebilir. Bununla birlikte, kullanımı sırasında insan sağlığını etkileyebilecek özellikleri vardır. Elektrikli bat- taniyeler elektrikle çalıştığı için elektromanyetik radyasyon yayarlar. İlk başlarda bunun etkileri hissedilmese de ilerle- yen dönemlerde radyasyonun etkisi ile vücut ısısında artış ve hücrelerde yanmalar meydana gelecektir. Manyetik alan uzun dönemde; genetik yapının bozulmasına, beyin hücrele- rinde ölüme ve beyin tümörüne, beyaz kan hücresi (lenfoma) kanserine, kalp rahatsızlıklarına, hafıza zayıflamasına, kalıcı işitme bozukluklarına, embriyo gelişiminin zarar görmesine ve kan hücrelerinin bozulmasına sebep olabilmektedir[2,3]. Elektrikli battaniye kullanan Afrikalı ve Amerikalı kadınlar üzerinde yapılan araştırmada, battaniyeden yayılan manyetik alanın göğüs kanserinin oluşmasında etkili olduğu belirlen- miştir[4]. Amerikan Gebelik Derneği’ne göre, elektrikli battaniye- lerin sık kullanımından testisler fazla ısınabilmekte ve sperm sayılarının azalmasına sebep olmakta, insanların doğurgan- lığını etkileyebilmektedir[5]. Doğurganlık endişelerine ek olarak, diyabetli insanlar elektrikli bir battaniye kullanırken özellikle dikkatli olmalıdır. Bazı durumlarda diyabetten kay- naklanan yüksek glikoz seviyeleri, sinirlere bağlı damarlara zarar verebilir[1]. KULLANIM ESASLARI Yatak malzemesi aşırı yanıcı olduğundan, küçük bir kıvılcım- da hızlı tutuşur ve yangın hızla yayılır. Yatakta kullanılacak elekt- rikli battaniyelere başlangıçta, alımı sırasında dikkat edilmelidir. Sadece, ulusal veya uluslararası standartlara göre onaylan- mış elektrikli battaniyeler alınmalıdır. İlk satın alındığında, nakliye sırasında hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Kullanmadan önce üreticinin talimatlarına uyulmalı ve uygu- lanmalıdır. Sadece üreticinin amaçladığı amaç için kullanıl- malıdır, örneğin sadece üste alınmalı veya sadece alta se- rilmelidir gibi. Yıkanıp yıkanmayacağına talimatlara bakarak karar verilmelidir. Yatarken asla elektrikli battaniye çalıştırılmamalı, yat- madan yaklaşık yarım saat kadar önce yatak ısıtılmalı, son- rasında kablo fişten çıkarılmalıdır. Elektrikli battaniyenin sa- dece düğmesinden kapatılması yeterli değildir, mutlaka fişi prizden çekilmelidir. Evde yokken yatağın elektrikli battaniye ile ısıtılması düşünülmemelidir[6]. Katlanmış, gergin veya buruşuk iken battaniye kullanılmamalı, ıslak elle veya ayakla tutulmamalıdır. Elektrikli battaniyenin yıpranması ve hasarlı olup olmadı- ğı düzenli olarak kontrol edilmelidir. Battaniyede, termostatta ve kablolarda, yangın çıkma ihtimaline karşı herhangi bir kırık veya hasar olup olmadığı gözden geçirilmelidir. Tehlike işa- retleri görüldüğünde battaniye kullanılmamalıdır. Tüm önlemlere rağmen yine de yangın olabilir. Prize ula- şılabiliyorsa, ilk yapılacak işlem elektriği kesmek için prizden fişin çekilmelidir. Yangın yeni başlıyorsa bu yararlıdır. Fakat prize erişilemiyorsa sigortadan elektrik kapatılmalı, herkes evden çıkarılmalıdır. İtfaiyeye haber verilmesi sağlanmalı, söndürme tüpü varsa müdahale edilmelidir. SONUÇ Yatakta bulunan nemi yok edip huzurlu bir sıcaklık ver- diğinden milyonlarca kişi soğuk havalarda ısınmak ve daha iyi uyuyabilmek için elektrikli battaniyeleri tercih etmekte, ancak yanlış kullanım, kalitesiz veya eskimiş battaniyeler nedeniyle oluşan yangınlar felaket oluşturmaktadır. Elekt- rikli battaniyeler genelde yatağa girmeden yarım saat önce ısıtılmalı, yatarken asla kullanılmamalıdır. Elektrikli battani- yeler fişe takılıyken uyunmamalı, mutlaka fiş prizden çıka- rılmalıdır. KAYNAKLAR [1] DePietro, MaryAnn; “Are Electric Blankets Safe”, CRT, 7 May 2016. [2] TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası,”Elektromagne- tik Alanların Etkisi” http://www.emo.org.tr/ekler/99b- b08f940d7461_ek.pdf [3] https://www.zararlari.org/elektirikli-battaniyenin-zararlari/ [4] Erenel, A.Ş, İ.Gönenç, F.Ü.Köksal ve G. Vural; “Teknoloji ve Kadın Sağlığı”, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Nisan 2011. [5] Guidelines for Using Electric Blankets Safely; http://mai- ne.gov/dps/fmo/index.htm [6] Colin Williams; Electric Blanket Fire Serves as Safety Warning, May 9, 2017. [7] Electric Blanket Safety, Electrical Safety First, May 2016 .