Yangın ve Güvenlik Dergisi 196. Sayı (Ocak-Şubat 2018)

Yangın ve Güvenlik / Ocak - Şubat 2018 9 yanginguvenlik.com.tr şı daha güvenli bir yakıttır. İç mekânlarda diğer yakıtlara göre daha güvenli kullanılabilir. Ateş- lemeden hemen sonra ısı elde edilebilir[3]. Sürdürülebilir şekilde hasat edilen bitkilerden oluşturulan yenilenebilir bir yakıttır. Yerel iklim koşullarında geliştirilebilmekte ve verimli ya- kılmaktadır. Kullanımının artması çiftçilerin gelirini artırma potansiyeline sahiptir. Etanol yakıtın dezavantajları da bulun- maktadır. Yüksek yanıcılıktadır ve düşük sıcaklıklarda yanar. Alt ısıl değeri düşüktür. Sağlık açısından, etanol deride kuru- luğa neden olur ve uzun süre cilt üzerinde kalmamalıdır[4]. Eğer yutulursa zehirlenme olur ve büyük miktarlar sinir sis- temine zarar verebilir. Büyük ölçekli etanol üretimi, gelişmek- te olan ülkelerde çevreye ve topluma zarar verebilir. Jel ya- kıtların alevi zor görüldüğü ve sönüp sönmediği tam olarak anlaşılamadığından, yanlışlıkla ağzı kapatıldığında patlama oluşmakta, yapıştığı yüzeylerde yanmaya devam ettiği için normal yanıklara göre daha derin ve ciddi yanıklar oluştur- maktadır[5]. HAVALANDIRMA GEREKSINIMI Alkol molekülleri, diğer hidrokarbon sıvılarla karşılaştırıl- dığında çok daha az karbondioksit üretir. Etanol sobalarında herhangi bir egzoz sistemi veya baca bağlantısı yapılmadı- ğında, tüm yanma sonu ürünler doğrudan ortama salınır. Odanın içindeki oksijen azalır. Teorik olarak etanol tamamen yanmaz. Yanma sonucunda zehirli gazlar (karbon monoksit gibi), organik bileşikler (benzen, kanserojen vb) ve tahriş edici gazlar (azot dioksit ve formaldehit vb) ve bunların yanı sıra çok ince partiküller ile birlikte karbondioksit de açığa çı- kabilir[6]. Çeşitli jel yakıtları için tasarlanmış bir dizi cihazda, farklı jel yakıtlar test edilmiş ve parafin ile çalışan cihazlar ve LPG cihazları ile testler tekrarlandığında, jel yakıtların diğer- lerine göre çok daha az yanmamış hidrokarbon verdiği tespit edilmiştir[7]. Etanol yandığı zaman ortamdaki oksijeni azaltır ve yanma ürünü olarak karbondioksit ve su buharı çıkar[8]. Sıvı ve katıların yanması sırasında, yanma kalitesi ne kadar iyi olursa olsun, az da olsa karbondioksit ve karbon monoksit gibi yanmamış gazlar oluşması olağandır. Etanol ocakları havada bulunan oksijeni tüketir ve bu nedenle yeterince açık olmayan bir alanda veya bir odada kullanılması durumunda daima odaya bir kapı veya pencere açılması gerekir. Havalandırma yapılmadığı takdirde oksijen konsantrasyonu azalır, baş ağrısı ve rahatsızlık hissedilir. Ye- tersiz havalandırma sonucunda eksik yanma meydana gelir, yanma verimi düşer, yanma sonucu açığa çıkan karbondiok- sit ve karbon monoksit oranı artar. Tüm bunlara rağmen, eta- nol yakıtlı ocaklar; diğer yakıtlı ocaklara göre çok daha az risklidir. Ancak, hava- landırma olmadan yakma işlemi yapıl- ması, içeride yanan şey ne olursa olsun doğru değildir. DÖKÜLEBILIR JEL YAKITLAR Alkol bazlı yakıtlar iki kategoriye ay- rılır: doldurulamayan kutularda yüksek viskoziteli dökme olmayan yakıtlar ve düşük viskoziteli sıvı dökme ya- kıtlar. Dökme olan ürünlerin temel özelliği, hem yakıt ekle- me yerinin hem de alevin yakıt deposuna açık olmasıdır[9]. Kapalı bir etanol kutusu, sıvı yakıtlara kıyasla daha düşük bir tehlike oluşturur. Jel yakıt, kutulara dökülürken, tüketicilerin yandığı ve yaralandığı pek çok farklı olay olmuştur. Jel yakıtın yakıldığı ocağa daha fazla jel yakıt ilavesi patlamaya neden olabilmek- tedir. Birçok jel yakıt, net görünür bir alev oluşturmadığından; pek çok kişi, yakıtın artık yanmadığını düşünerek jel yakıtı ka- bın içine dökerek yangınlara ve patlamalara neden olmuştur. Ulusal Yangın Önleme Derneği (NFPA) bir bildiri yayım- layarak, jel yakıt kullanırken insanların yaralandığını, kullanımı ile ilişkili tehlikelerin olduğunu, dökülen jel yakıtların yasak- lanması ve satılmaması gerektiğini belirtmiştir[10]. Amerika Birleşik Devletlerinde, dökülebilir jel yakıtlar tehlikeli olarak kabul edilmektedir ve jel yakıt patlamaları ve parlamaları ne- deniyle hayatını kaybeden veya yaralanan aile üyeleri tarafın- dan birçok dava açılmıştır. A.B.D. Tüketici Ürünleri Güvenliği Komisyonu (CPSC); iki ölümle sonuçlanan 65 olaydan yüz, göğüs, el, kol veya ba- caklardan ikinci ve üçüncü derece yanıklarla hastaneye ya- tan 34 ağır yaralanma olduğunu belirtmiş, tüketiciler zaten yanan bir ateş kabına dökülebilir jel eklediğinde patlaması ve yanıkların ciddi riskleri nedeniyle tüketiciler dökülebilir jel yakıtını derhal kullanmayı bırakmalıdır uyarısını yapmış- tır[11]. NFPA ve CPSC tarafından yapılan uyarılar ve çalış- malardan sonra A.B.D.’inde dokuz ana üretici ve dağıtıcı- larla işbirliğine giderek, bu şirketlerin yaptığı ve sattığı tüm dökülebilir jel yakıtlarının gönüllü olarak geri çağırılmasını sağlamıştır[10]. JEL YAKITLI ŞÖMINELER Bacalı şöminelerde etanolün yakıt olarak kullanılması fevkalade uygundur ve bacasız şöminelerde de yakılmasının fazla riski olduğu söylenemez[12]. İmar yönetmeliğinde baca zorunluluğu getirildiğinden ve etanol yandığında oksijeni tü- kettiğinden bacasız şömine yapılması ve bir oda içinde açık ateş oluşturulması uygun değildir.